КъБР-м и Парламентым едэIуэн щыщIадзащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и бюджетыр 2024, 2025 - 2026 гъэхэм зыхуэдэнум теухуа законопроектым.
ЗэIущIэр къыщызэIуихым, республикэм и хабзэубзыху орган нэхъыщхьэм и УнафэщI Егоровэ Татьянэ къыхигъэщащ ипэ илъэсхэми хуэдэу, ар цIыхухэм я псэукIэр нэхъыфI зыщIыну Iуэхугъуэхэм хуэунэтIауэ зэрыщытынур. Абы жиIащ законопроектым КъБР-м и Парламентым и комитетхэм я зэIущIэхэм зэрыщыхэплъар, икIи дэфтэрыр къыщащтэкIэ депутатхэм гулъытэ зыхуэщIыпхъэу къагъэлъэгъуа Iуэхугъуэхэмрэ КъБР-м Къэзыпщытэ-къэзыбж и палатэм иригъэкIуэкIа лэжьыгъэм кърикIуахэмрэ къызэралъытэнур.
- Иужьрей илъэсхэм гъэунэхуныгъэщIэхэм дыхэту щIыналъэм и бюджетыр дгъэзэщIэн хуей хъуащ. АрщхьэкIэ, абыхэми емылъытауэ, тхузэфIэкIащ ди экономикэр едмыгъэхуэхыу, уеблэмэ щIыналъэм езым и хэхъуэхэр иIэу, лъэпощхьэпохэр къызэднэкIыну, - жиIащ Егоровэм. - Законопроектым къыщылъытащ республикэ, къэрал Iуэхугъуэ нэхъыщхьэхэр гъэзэщIа зэрыхъуну ахъшэри хьэрычэтыщIэхэм, мэкъумэш-фермер IэнатIэхэм, унагъуэхэм зэрадэIэпыкъунури. Абы хэтщ автомобиль гъуэгухэр ухуэнымрэ зэрагъэпэщыжынымрэ, егъэджэныгъэмкIэ, щэнхабзэмкIэ, спортымрэ узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэхэр зыхуей зэрыхуагъэзэнур. Утыку къитхьа законопроектыр зытещIыхьа мылъкум и процент 64,5-р (сом мелард 35-рэ мэхъу) тещIыхьащ цIыхухэм, узыншагъэр хъумэнымрэ егъэджэныгъэмкIэ IэнатIэхэм защIэгъэкъуэным. Республикэм и бюджетым щыщу сом меларди 4,7-рэ хухахынущ лэжьапIэншэхэм я медицинэ страхованием. Ипэ илъэсхэми хуэдэу, республикэм дежкIэ нэхъыщхьэр цIыхухэр зэIузэпэщу зэрыпсэун, абыхэм егъэджэныгъэмрэ я узыншагъэр зэрырагъэфIэкIуэнымрэ пщIэншэу зэрыIэрагъэхьэну Iуэхугъуэхэм елэжьынырщ. Къыхэзгъэщыну сыхуейт законопроектым къызэрыщыгъэлъэгъуар Украинэм щекIуэкI дзэ Iуэхухэм хэтхэмрэ абыхэм я унагъуэхэмрэ зэрызыщIагъэкъуэнури. Республикэм и хабзэубзыху орган нэхъыщхьэр сыт щыгъуи хьэзырщ мыпхуэдэ пщэрылъхэр щIыналъэ унафэщIхэм яхуэгъэзэщIэн папщIэ щIэгъэкъуэн яхуэхъуну.
Къэбэрдей-Балъкъэрым къэкIуэну илъэсищым иIэну социально-экономикэ зыужьыныгъэр зыхуэдэм зэIущIэм щытепсэлъыхьащ КъБР-м экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и министр Рахаев Борис. Абы зэрыжиIамкIэ, щIыналъэм къилэжьым (ВРП) хэхъуэным хэлъхьэныгъэфI хуэзыщIыну IэнатIэхэм ящыщщ мэкъумэшыр (сом мелард 15,8-рэ къыхуихьыну траухуэ), сатур (сом мелард 12,8-рэ), ухуэныгъэр (сом меларди 9,5-рэ).
КъБР-м финанс IуэхухэмкIэ и министр Лисун Еленэ жиIащ 2024 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и хэхъуэхэр сом мелард 50-м зэрыщIигъунур. ХуэгъэкIуатэ зиIэ цIыху щхьэхуэхэм зэрызыщIагъакъуэ ахъшэхэр ирикъуу ягъэзэщIэнущ. Министрым къызэригъэлъэгъуамкIэ, а Iуэхухэм текIуэдэнущ республикэм къигъэсэбэпыну и мурадым и процент 24-рэ (сом мелард 13).
- 2024 гъэм республикэм и хэхъуэр сом мелард 50,7-рэ хъунущ, 2025 гъэм - сом мелард 43,3-рэ, 2026 гъэм - сом мелард 44,4-рэ. Налогымрэ нэгъуэщI хэхъуэхэмрэ 2024 гъэм сом мелард 18, 2025 гъэм - сом мелард 19,6-рэ, 2026 гъэм сом мелард 20,5-рэ хъунущ. Налог хэхъуэхэр, ипэ илъэсхэм хуэдэу, нэхъыбэу къыпэкIуэнущ НДФЛ-м, акцизхэм, мылъкум щхьэщатыкIым. Зымыгъэзэж хэхъуэхэр 2024 гъэм сом мелард 32,8-рэ хъуну тыдоухуэ, 2025 гъэм - сом мелард 23,8-рэ, 2026 гъэм сом мелард 23,9-рэ, - жиIащ Лисун Еленэ.
Министрыр къытеувыIащ федеральнэ ахъшэ хэхахэр зэрытрагуашэми. Апхуэдэу субсидие ахъшэр 2024 гъэм сом мелард 13,8-рэ хъунущ. Абы щыщу сом меларди 4,2-р пенсэ ахъшэм щIыналъэм дыщIигъум хухахынущ, курыт еджапIэхэм нэхъыбэ щIэхуэу къызэгъэпэщыным - сом меларди 2,9-рэ, мэкъумэш ерыскъыхэкIхэмрэ хьэпшыпхэмрэ къыщIэзыгъэкIхэм защIэгъэкъуэным - сом меларди 2-м щIигъу, республикэм и школхэм сабийхэр щыгъэшхэным - сом мелуан 576-рэ, «КИФЩI-м зегъэужьын» программэм хыхьэ Iуэхухэр егъэкIуэкIыным - сом мелуан 532-рэ.
ЗэIущIэм къыщыпсэлъащ КъБР-м и Парламентым БюджетымкIэ, налогхэмрэ финанс IуэхухэмкIэ и комитетым и унафэщI АфэщIагъуэ Михаил, КъБР-м Къэзыпщытэ-къэзыбж и палатэм и унафэщI КIасэ Динэ, Урысейм и УФНС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и унафэщIым и къуэдзэ Акаевэ Светланэ сымэ.
Депутатхэр щIэупщIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым зыплъыхьакIуэ къакIуэхэм республикэм бюджетым къыхуахьыр зыхуэдизым, транспорт налогым щIыхагъахъуэ щхьэусыгъуэхэм, урысей тыкуэнхэм я къудамэхэр щIыналъэм куэду къызэрыщызэIуахым и фIагъхэмрэ щыщIэныгъэхэмрэ, нэгъуэщIхэми.
Къэпсэлъахэм я Iуэху еплъыкIэхэр къэлъытауэ, ягъэзэщIэн хуейхэр зэIущIэм щагъэбелджылащ. КъБР-м и Правительствэм къыхуагъэлъэгъуащ Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэм ехьэлIауэ хэхъуэхэр нэхъыбэ щIын зэрыхуейр, НалогымкIэ федеральнэ IэнатIэм и щIыналъэ къудамэм - налогхэмкIэ щIыхуэхэр къыхэхыжыным теухуауэ IэмалыщIэхэр къилъыхъуэну. Дэфтэрым адэкIи елэжьынущ.
