Кхъуэхъужь Адэлджэрий Сосрыкъуэ и къуэр 1918 гъэм Курп Ищхъэрэ къуажэм къыщалъхуащ. Тырныауз къалэм дэта рудникым щылэжьэну щIидза къудейуэ, 1941 гъэм и бадзэуэгъуэм абы сэлэт шинелыр щитIэгъэн хуей хъуащ.
Нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэту, Адэлджэрий зауэм и кIыхьагъкIэ пхыкIащ - Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIэдзауэ, Германием нэсыхукIэ. Миномётчикхэм я еджапIэр къиуха нэужь, ар хагъэхьат 833-нэ фочауэ гупым и миномёт батареем икIи Кавказ Ищхъэрэр, Краснодар щIыналъэр, Новороссийск къалэр хуит къэзыщIыжахэм яхэтащ. 1943 гъэм и накъыгъэм Кхъуэхъужьыр уIэгъэ етIуанэу хъуащ. Сымаджэщым зыщигъэхъужа нэужь, ар 18-нэ армэм и 166-нэ фочауэ гупым хагъэхьэри, зауэр иухыхукIэ абы хэтащ.
Сержант нэхъыжь цIэр къыфIащауэ Адэлджэрий миномёт батареем и гуп унафэщIу ягъэуври, Кавказ Ищхъэрэмрэ Украинэмрэ къищынэмыщIа, Венгриер, Польшэр, Чехословакиер бийм къаIэщIэзыхыжахэм яхэтащ. Гвардеец-миномётчик Кхъуэхъужьыр бийм щезэуащ КъуэкIыпIэ Пруссиеми.
Хэку зауэшхуэм къикIыжа нэужь, лIыхъужьыр курыт школым илъэс къэс ирагъэблагъэурэ ныбжьыщIэхэм зауэм и гугъу яхуищIу, иущийуэ къекIуэкIащ. Куэдрэ абы и нэгу къыщIэувэжащ Станичкэ жылэм (Новороссийск и Iэгъуэблагъэу) деж щекIуэкIа лъыгъажэр.
1943 гъэм и мазает, Адэлджэрий хагъэхьат Совет Союзым и ЛIыхъужь, майор Куников Цезарь и унафэм щIэт хы зауэлIхэм я гупым. Ахэр ебгъэрыкIуащ нэмыцэхэр щетIысэха псы Iуфэм. АрщхьэкIэ бийм я топышэр мафIэу къателъалъэу хуежьащ зауэлIхэр зэрыс катерхэм, псы Iуфэм щитIысыкIыну Iэмал ямыгъуэту. Кхъуафэжьейхэр щыкъуейуэ зэбграгъэлъэлъырт. Апхуэдэ ебгъэрыкIуэныгъэхэм ящыщ зым ди зауэлIхэм, дауэ ямыщIми, яхузэфIэкIащ псы Iуфэм щитIысыкIыну. Сыхьэт зыбжанэкIэ ахэр бийм пэщIэтащ, къару нэхъыщхьэхэр къэсыху. МахуиблкIэ екIуэкIа а зэхэуэхэм сэлэт, офицер куэд хэкIуэдат, ауэ зыщагъэбыда щIыпIэр ябгынакъым.
Киев хуит къыщащIыжми, нэгъуэщI зауэ куэдми хэтащ Адэлджэрий. Апхуэдэ зы махуэт нэмыцэ ирагъэкIуэтхэм Днепр зэпрыкIыу лъэмыжри къыщагъэуэжар. Фочышэр къызэрытрагъэлъалъэми къримыгъэкIуэту, ди зауэлIхэр псыежэхым кхъуафэжьейрэ пхъэзэфIэбдзэхэмкIэ зэпрыкIырт. Куэд абдеж щыхэкIуэдащ. Ауэ псым зэпрыкIыну зыхузэфIэкIа сэлэтхэр бийм хахуэу пэщIэтащ, къадэIэпыкъунухэр къэсыху.
1945 гъэм и гъатхэпэм Кёнигсберг къалэр къыщащтэм, Берлин километри 8-кIэ фIэкIа пэмыжыжьэу, Адэлджэрий уIэгъэ хьэлъэ хъуауэ сымаджэщым щIэлъу ТекIуэныгъэр къызэрахьам и хъыбарыр къыIэрыхьащ. 1945 гъэм и гъэмахуэм абы къигъэзэжащ и хэку.
Сержант нэхъыжь Кхъуэхъужь Адэлджэрий и хахуагъэмрэ игъэлъэгъуа лIыгъэмрэ папщIэ къыхуагъэфэщащ Хэку зауэ орденым и япэ нагъыщэр, Вагъуэ Плъыжь орденыр, «И хахуагъэм папщIэ», «Варшавэ щхьэхуит къызэрищIыжам папщIэ», «Кавказыр зэрихъумам папщIэ», «Кёнигсберг къызэрищтам папщIэ», «Германием зэрытекIуам папщIэ» медалхэр.
Адэлджэрий и лъахэм къигъэзэжа нэужь, «Гъубжэрэ Уадэрэ» колхозымрэ «Курп» совхозымрэ IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэм щыпэрытащ, быних ипIащ - щIалищрэ хъыджэбзищрэ.
Хэкум и хъумакIуэ хахуэ, лэжьыгъэм и ветеран Кхъуэхъужь Адэлджэрий 2005 гъэм дунейм ехыжащ.
