Хабзэмрэ динымрэ я хъумакIуэ

Бахъсэн щIыналъэм щыщ Ислъэмей къуажэшхуэм дэсу къыщIэкIынкъым Пыхъ Мухьэмэдин Музарин и къуэр зымыцIыху. Ар къуажэ ефэндыщ икIи и къалэн гугъур тэмэму зэфIегъэкI, жылэдэсхэр арэзы ещI и лэжьыгъэмкIэ.

Дин лэжьакIуэхэм куэдрэ ятетхыхь хабзэкъым иджырей зэманым, ауэ абыхэм яхуей мыхъу унагъуи щыIэкъым. Ефэндым и Iуэхур лIэныгъэм и закъуэкъым зэхьэлIар, ар нэхъыщхьэу щытми. ЩIэблэр гъэсэныгъэ дахэ, гущIэгъу яхэлъу къэгъэтэджыным Мухьэмэдин хуэдэхэм къаруушхуэ ирахьэлIэ. Ислъэмейр ирогушхуэ иджыпсту а къалэн гугъур зыгъэзащIэ я къуажэгъу щIалэ гупым: Къундет Сафудин, Мамхэгъ Iэхьед, Пыхъ Мухьэмэдин сымэ.

Пыхъыр сабий дыдэу и адэшхуэ Къасым диным хуригъэджащ, абы кърита щIэныгъэм и анэ Iэмсирэт пищащ, ауэ ефэндым и къалэнхэм тэмэму ехъулIэ хъунымкIэ абы къыдэIэпыкъуар, дауи, къыдэлажьэ нэхъыжьхэрщ: Сафудинрэ Iэхьедрэщ.

- Махуэ щIагъуэ дэкIыркъым дэ щIалэгъуалэм дахуэмызэу, ахэр дымыущийуэ. Дэ ди къалэну добж къытщIэхъуэ щIэблэр гъэсэнри - адэ-анэм, къыдалъхуахэм, нэхъыщIэ цIыкIухэм, зи къару къимыхьыж нэхъыжьхэм зэрахущытыпхъэр, гуапагъэ, гущIэгъу яхэлъын зэрыхуейр яжыдоIэ. Адыгэ хабзэмрэ муслъымэн динымрэ зэщхь куэд хэлъщ, апхуэдизкIи зэпыщIащ. Ди хабзэм къемыкIур динми къезэгъыркъым.  Диныр гущIэгъущ, гъащIэри IэфI пщызыщIщ. Ущыпсэу дунейр пхъумэнри абы ухуэсакъынри цIыхум и къалэну къегъэув абы, - жеIэ Мухьэмэдин.

Пыхъыр цIыху набдзэгубдзаплъэщ. ГъащIэм кIэлъоплъ, и лъэпкъым и блэкIари, и къэкIуэнури зэпелъыт, Тхьэшхуэм къытхуигъэфэща дуней дахэр хъумэн зэрыхуейри псэкIэ зыхещIэ. И апхуэдэ гупсысэхэмкIэ цIыхухэм ядэгуэшэн папщIэ абы къалэмыр къещтэ.

ЩIыпIэ дахэм сэ сохъуапсэ,

И къабзагъэм сыдехьэх.

ЩхъуэкIэплъыкIэу нэм илъагъум

Дэ, деплъ пэтми зыдмыгъэнщI, - щетх Мухьэмэдин и усэхэм ящыщ зым.

Ди псыхъуэхэр пхъэнкIийидзыпIэ зэращIым игъэгумэщI щIалэм нэгъуэщI и зы усэм щетх:

Куэншыбылъэщ нобэ псыхъуэр,

Хэт иджы абы хуеиж?

ЩIым и лъынтхуэр псы ежэхырщ -

Лъынтхуэр фIеймэ, армэ, узщ.

Ахърэтыр псоми къытпэщылъ Iуэхугъуэшхуэу зэрыщытыр зыщIэ щIалэм щыгъупщэркъым дызытет дунейри зэрытелъыджэр, ар къэхъуну щIэблэм яхуэхъумэн зэрыхуейр, апхуэдиз зи дахагъыу Тхьэшхуэм къуита щIыпIэр зэхэбутэныр, буцIэпIыныр зэрыгуэныхьышхуэри ягу къегъэкIыж.

Куэд пхужыIэнущ Мухьэмэдин и IэдакъэщIэкIхэм ятеухуауэ, ауэ пэжыр зыщ: щIэблэр гъэгупсысэныр, узэщIыныр, гъэсэныр зи къалэн нэхъыщхьэу къэзылъытэ ефэндыр узэрыгушхуэ хъун цIыхущ. Ар адэ гумащIэщ, щхьэгъусэ пэжщ, гъунэгъуфIщ, псом я нэхъыщхьэращи, и IэнатIэ хъуамрэ и псэукIэмрэ зы къуэпсу хэшащ. И ныбжькIэ щIалэми, ар куэдым чэнджэщэгъу ящI, я бынхэм сабий псынщIэ, гурэпкIырэ къахэкIамэ, ахэр ирагъэущий. Апхуэдэу щIыщытыр, цIыхухэм абы пщIэ щIыхуащIыр и Iуэху еплъыкIэрщ, екIуу дунейм зэрытетырщ.

Дэри а щIалэ хьэлэмэтым дехъуэхъунщ псапэ зыпылъ Iуэху куэд дяпэкIи илэжьыфыну, узыншагъэ быдэ иIэу, Ислъэмей къуажэр иригушхуэу и гъащIэр ирихьэкIыну.