Хьилэшы къэрабгъэ

26 апреля, 2024 - 10:00
Балъкъэр таурыхъ
Бгы лъапэм деж хьилэшыуэ икIи къэрабгъэу зылI щыпсэурт. Ар апхуэдизкIэ сытми щышынэрти, пщыхьэщхьэм унэм къыщIэкIын хуей хъумэ, и фызыр е и джэдур къыздищтэрт. И хьэлым зыщимыхъуэжым, цIыхухэм абы Хьилэшы къэрабгъэ къыфIащащ. 
Зэгуэрым, жэщыр къэблэгъауэ, ар и фызым и гъусэу къуажэ уэрамхэм языхэзым къытехьащ. Фызым жеIэ:
- Еплъыт, жэщыр мазэхэу кIыфIщ. Мыпхуэдэ жэщым шыбэ къепхужьэу бгым щыбгъэпщкIуну гугъу хъунукъым. Абы хэт шыхэм нал ящIэлъкъыми, я лъэ макъыр зэхэпхынукъым, дыгъужьхэри мыпхуэдэ жэщым къежьэркъым. 
ЛIым «дыгъужь» псалъэр зэрызэхихыу, щIэпхъуэри унэм нэсыжыху къэувыIакъым. 
Ар зэхахыжа нэужь, къуажэдэсхэр ину дыхьэшхащ. Арати, Хьилэшым цIыхухэр къызэрыщIэнакIэр и гум ежалIэри, и щхьэр къуажэм дихыну мурад ищIащ, пщIэрэ щIыхьрэ къимылэжьауэ къимыгъэзэнуи игу ирилъхьащ. Гъуэгу гъуэмылэу абы ерэнрэ кхъуей цIынэ хъурейрэ къыздищтащ. 
Куэдрэ кIуа, мащIэрэ кIуа, жэщищ махуищкIэ гъуэгу тетауэ, нэху здэщым маплъэри, зы Иныжь щытщ. Щышынат абы Хьилэшыр, ауэ зыкъригъэщIакъым. 
- УкъысIэрыхьа иджы, цIыкIужьей, иIэ дызэгъэзауэ! – жеIэ Иныжьым. 
- ИIэ, - кIэзызу жэуап ирет Къэрабгъэм. - ЩIым дагъэ къыпхущIэхумэ, сегъэплъыт!
Иныжьым ешыху щIыр лъакъуэкIэ иубэурэ зыщIыпIэ деж кумбышхуэ къыщриудащ, арщхьэкIэ дагъэ ткIуэпси къэлъагъуэртэкъым. Къэрабгъэр мащIэу IукIуэтри, Иныжьым гу лъримыгъатэу, ерэныр зэрыт фалъэм пшахъуэ тIэкIу трикIутащ. ИтIанэ, щIым теувэ хуэдэурэ, абы лъэдакъэкIэ теуэри, ерэныр къижащ. Иныжьым игъэщIэгъуащ, ауэ зыри жиIакъым. 
- Уыин щхьэкIэ, укъарууншэщ уэ, - жиIащ Къэрабгъэм. – Мы мывэ хужьхэм языхэз зэгуэудыт уи IэмкIэ. 
Иныжьыр куэдрэ еуащ мывэ хужьхэм, арщхьэкIэ ирищIэфаIакъым, цы къызытеблэбл и Iэр игъэузыжа фIэкIа. Хьилэшым щэхуу и кхъуей хужьышхуэр кърихри, куэдрэ еуэнт, тIууэ зэпигъэхуащ.
- Уэ ущынэхъ лъэщкIэ, дяпэкIэ унафэ щIы, - жиIащ Иныжьым, - сэ ар згъэзэщIэнщ. 
Хьилэшым унафэ ищIащ мыIэрысей нэхъ лъагэ дыдэм пыт мыIэрысэхэр къыхупичыну. Иныжьым жыг къудамэр Iэ лъэныкъуэкIэ къришэхащ. ТIуми загъэнщIыху яшхащ мыIэрысэ IэфIхэр. Хьилэшым и бгырыпхыр къудамэм зэрыфIэнам гу лъитакъым. Иныжьым жыгыр иутIыпщыжа нэужь, мо Къэрабгъэри къурш лъагэм здыдрихьеящ. 
- Сыт абдежым ущIыдэкIуеяр? – йоупщI абы Иныжьыр. 
- Бгыр къэмыуэн щхьэкIэ зыщIэзгъэкъуауэ аращ, - зыкъиумысыркъым модрейми. 
ИтIанэ тIури зэгъусэу иныжьхэр щыпсэу бгъуэнщIагъым кIуахэщ. Иныжь гупым Хьилэшым пэгун къыIэщIагъэуващ, псы къытхуэхь жаIэри.  
- Пэгун сIыгъыу сыкIуэ-сыкъэкIуэжу сыIутыну? Бел къызэфти, езы псыр мыбыкIэ къэзгъэжэнщ, - яжреIэ езыми.
Иныжьхэр шынэри пэгуни бели къратакъым. Псори зэхуэсыжри хасэ зэхаублащ, дауэ мы емылыджыр ди натIэм идгъэкIа хъуну жаIэри. Зыкъомрэ зэдауэхэри,унафэ ящ1ащ  дыщэхэкIрэ налкъутналмэсрэ дэзу пхъуантэ ирату, хьэщIэ лъапIэ хуэдэу унэм ирагъэшэжыну. 
Арати, Къэрабгъэр япэ иту, абы и ужьым иныжьхэм я нэхъ иным пхъуантэр IэщIэлъу йожьэхэ. Ауэрэ къуажэми носыж. 
- Уэ зэкIэ мыбдеж щыт, - жреIэ иныжьым Хьилэшым. – Сэ унэ гуащэм хъыбар езгъэщIэнщ хьэщIэ лъапIэ зэрызигъусэмкIэ. 
Иныжьым зэхех Хьилэшым и фызым зэрыжриIэр:
- Дызэдзэкъэн гуэр гъэхьэзыр. 
- Тхьэ, сымыщIэ Iэнэм къытеслъхьэнур, - жеIэ и лIым игъэIуща цIыхубзым. - Унэм зыри щIэлъкъым, зы иныжьыкуэ фIэкIа, ар згъэжьэнщ.
Иныжьым абдежым и псэр хьэршым мэкIуэж. ПсынщIэу пхъуантэр егъэтIылъри, и къару къызэрихькIэ щIопхъуэ. Здэжэм бажэ къыхуозэ. Къэхъуар щыжриIэм, Бажэр къопсалъэри:
- Уи лажьэIа? А зи гугъу пщIым нэхърэ нэхъ шынэкъэрабгъэ мы Iэгъуэблагъэм искъым. Сэ нэгъунэ къысщошынэ ар. Уи фIэщ мыхъумэ, си кIапэр убыди накIуэ.
Иныжьыр щIегъуэжри къуажэмкIэ игъэзэжащ. Ауэ Бажэм и кIапэр иутIыпщын дзыхь ищIыртэкъым. Къэрабгъэм и унэм нэсахэщ. Хьилэшыр щхьэгъубжэмкIэ къыдоплъри Бажэм къыжреIэ: 
- Сыт, КIапэшхуэ, мы иныжь уэд къысхуэпшари? Фэрэ къупщхьэрэ фIэкIа кIэрылъкъым мыбы. Сыт сэ ар зэрызбгъэщIынур? 
Иныжьым Бажэм къигъэпцIауэ гурыщхъуэ ищIри къэгубжьащ. Бажэр къищтэщ, мывэм тридзэщ, зэгуиудри, езыр щIэпхъуэжащ. Иныжьхэм я бгъуэнщIагъым зэрынэсыжуи Хьилэшым и унэм иныжьхэр зэрыщагъажьэр яжриIэжащ. 
Абдежым иныжь лъэпкъым гузэвэгъуэ я псэм телъу зыкъаIэтри Iэгъуэблагъэм икIыжыпащ. Абы лъандэрэ а лъэныкъуэм иныжь ущрихьэлIэжыркъым. 
Хьилэшым Бажэм и фэр трихри пыIэ ищIащ, хуэмурэ и цIэ лейхэри кIэрыхужащ. 
ЗэзыдзэкIар ЧЭРИМ Марианнэщ.
  • 43 просмотра
Поделиться: