Есэпымрэ ар езыгъэджхэмрэ

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм и «ЕгъэджакIуэхэм я щIэныгъэм зэпымыууэ щыхагъахъуэ центр» (ЦНППМ) къэрал IуэхущIапIэм и егъэджэныгъэ-методикэ советым и унафэкIэ, иджыблагъэ дунейм къытехьащ «О математиках, математике и её преподавании и в шутку и всерьёз» зи фIэщыгъэ япэ къыдэкIыгъуэр. Ар Мамхэгъ Астемыр зэхигъэуващ.

Есэпым, ар егъэджыным ехьэлIа гупсысэхэр, егъэджакIуэхэмрэ щIэныгъэлIхэмрэ ятеухуа хъыбар кIэщIхэмрэ абыхэм я жыIэгъуэ гъэщIэгъуэнхэмрэ, есэпыр зи лъабжьэ гушыIэхэмрэ ауанхэмрэ, сочиненэхэм къыхэха, «кIэщIэдэIухьхэм» къыхэкIа Iуэхугъуэ дыхьэшхэнхэр щызэхуэхьэса къыдэкIыгъуэ щIэщыгъуэщ ди пащхьэм илъыр. Ахэр щызэхэдза Iыхьибгъуу тхылъыр гуэшащи, щхьэж фIэгъэщIэгъуэныр дэтхэнэми япэ иригъэщыну хуитщ. Мамхэгъ Астемыр тхылъым хуищIа пэублэ псалъэм къызэрыщыхигъэщамкIэ, илъэс 30-м щIигъукIэ зэхуихьэса тхыгъэхэр жанр гуэруи зэхидзыну зэи мурад иIакъым, арщхьэкIэ еджэгъуафIэ, зэхэхыгъуафIэ хъун папщIэ хуэгъэфэща Iыхьэурэ зэщхьэщихащ. Апхуэдэуи зы гукъеуэ мыин хэслъэгъуащ пэублэм: тхылъ щхьэхуэу къыдигъэкIыну и гугъэу зэхуэхьэсын зэрыщIимыдзам къыхэкIыу, жыIэгъуэхэм яхэтщ щызэхихар, жызыIар имыщIэхэри, зыкъацIыхужмэ я жагъуэ мыхъуну зэрыщыгугъри къыхегъэщ Астемыр.   

БлэкIа (2022-2023) гъэ еджэгъуэм ЦНППМ-м екIуэлIа гупитIым щыщу ехъулIэныгъэкIэ курсыр къэзыухахэм тыгъэ хуащIащ Мамхэгъым и тхылъыр. Центрым и егъэджэныгъэ-методикэ советым и мурадщ етIуанэ къыдэкIыгъуэри мыгувэу дунейм къытригъэхьэну, дяпэкIи егъэджакIуэхэр а тхылъ купщIафIэхэмкIэ ягъэгушхуэн папщIэ.

Дэтхэнэ зы егъэджакIуэми фIыуэ елъагъу езым и предметыр, ауэ шэч къызытумыхьэжынщ есэпымкIэ егъэджакIуэхэм гупсысэ гъэщIэгъуэн къызыкъуэмыкIыу яхэтыр зэрымащIэр. ГупысакIуэхэщ, жьэнахуэхэщ, акъылыфIэхэщ, щхьэ куцIыр къыхаха я дерсым нэгъуэщI зыгуэру зэригъэлажьэр наIуэ пщащIми ярейуэ. Инджылыз математик цIэрыIуэ Литвулд Дж. И. и псалъэу тхылъым къыщыхьахэр абы щыхьэт тохъуэ: «Есэпым ехьэлIа гушыIэфIыр къызэрыгуэкI лэжьыгъэ пщIы бжыгъэхэм нэхърэ нэхъыфIщ; аращ есэпым я нэхъыфIри».

   ИСТЭПАН Залинэ.