ЛъэужьыфIэ

Политик лъэщу, къулыкъущIэ пэжу, IэнатIэ зэхуэмыдэхэм ехъулIэныгъэфIхэр щаIэу лажьэ IэщIагъэлI цIэрыIуэу адыгэр зэрыгушхуэр мащIэкъым. Абыхэм ящыщщ зи фэеплъ нэху дунейм къытезына, ноби зи цIэр фIыкIэ ираIуэ Тыркуин Анатолэ. Мэздэгу щыпсэу ди лъэпкъэгъухэм къахэкIа щIалэр балигъыпIэ щиувэм еджакIуэ здиунэтIар Налшыкщ. И хэкужь къихьэжу щIэныгъэ зригъэгъуэта нэужь, абы игъэзэжакъым, нэгъуэщI щIыпIэ Iэпхъуакъым, атIэ и щIэныгъэри зэфIэкIри и адэжь лъахэм къыхуигъэсэбэпу Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэуащ.

Тыркуин Анатолэ Тимофей и къуэр Ставрополь крайм хыхьэ Курской щIына­лъэм щыщ Азэней къуажэм 1944 гъэм шыщхьэуIум и 12-м къыщалъ­хуащ. Иналхьэблэ дэт илъэсибл школым, Графскэ къутырым и курыт еджа­пIэм щеджащ. ИтIанэ Налшык къакIуэри, по­литехникэ техникумым, КъБКъУ-м щIэныгъэ щызригъэгъуэтащ. Зы илъэс­кIэ прорабу лэ­жьащ, иужькIэ советыдзэм къулыкъу щи­щIащ, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и инженер-техникэ факультетым и лаборант нэхъыжьу щытащ.

1970 - 1986 гъэхэм Тыркуиныр Налшык кооператив-ухуакIуэ техникумым и унафэ­щIым и къуэдзэу, псэупIэ-коммунальнэ хозяйствэмкIэ и управленэм и инженер нэхъыщхьэу, «Къэббалъкъгъуэгуухуэныгъэ» трестым и управленэм и унафэщIу щытащ.

1986 - 1993 гъэхэм Тыркуин Анатолэ КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым ухуэныгъэм­кIэ и къудамэм и унафэщIу, Министрхэм я Советым и УнафэщIым и къуэдзэу лэжьащ. А зэманым Тыркуиным и нэIэм щIэту яу­хуащ щIы хъеиным пэщIэтыфыну псэупIэ унэхэр, нэгъуэщI IуэхущIа­пIэхэр.

1991 гъэм абы къиухащ КПСС-м и ЦК-м епхауэ лажьэ Жылагъуэ щIэныгъэхэм я академиер. 1993 гъэм къыщыщIэ­дзауэ илъэси 4-кIэ щытащ «Къэббалъкъконтракт» РКК-м и правленэм и пашэу. 1997 гъэм Тыркуиныр ягъэу­ващ республикэм Граждан зы­хъу­мэжыныгъэмрэ щыты­кIэ къызэрымыкIуэхэмкIэ и Къэрал комитетым и унафэщIу. А къулыкъум зэ­рыпэрыта лъэхъэнэм къриубыдэу абы Къэбэрдей-Балъкъэрым, Ип­щэ федеральнэ щIыналъэм хыхьэ нэ­гъуэщI щIыпIэхэм лэжьыгъэшхуэ щри­гъэ­­кIуэ­кIащ цIыхухэр къызэрымыкIуэ щыты­кIэ­хэм, мафIэсхэм щыхъумэным ехьэлIауэ.

 2004 гъэм и мэлыжьыхьым къыщыщIэ­дзауэ Тыркуин Анатолэ щытащ УФ-м и МЧС-м и Ипщэ щIыналъэ центрым и унафэщIым и къуэ­дзэу.

Гу къабзэрэ псэ хьэлэлкIэ цIыхухэми лэжьыгъэми ябгъэдэта адыгэлIым и IэужьыфIхэр иджыри къыздэсым яIэт. КъБР-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэу щылэжьа зэманхэм абы иIа Iулыджымрэ зэфIэкIымрэ къызэрымыкIуэт. И унафэщIхэми, езым и унафэ щIэтхэми, и лэжьэгъухэми пщIэшхуэ къыхуащIырт Анатолэ.

Езыр зэрыцIыхушхуэм хуэдэу, гушхуэ кIуэцIылът абы. ЩIыналъэхэм унафэщIу щылажьэхэм я дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ федеральнэ къулыкъущIэхэм зэрабгъэдэтыфми. Тыркуиныр абы и лъэныкъуэкIэ цIыху щыпкъэт, дэтхэнэми зэрыбгъэдыхьэн Iэмалрэ зэрепсэлъэн бзэрэ къигъуэтыфт, и лэжьэгъухэри ныбжьэгъу къищIыфт.

И пэкIэ хаша лъагъуэм тыншу ирикIуэну зыфIэфI къэрал къулыкъущIэтэкъым Анатолэ, атIэ щIэуэ зыгуэр иухуэну, гъуэгущIэ пхишыну зыпищI щыIэтэкъым. МЧС-м и нэхъыщхьэу щагъэувам, а IуэхущIапIэр ди республикэм щIэуэ щызэтригъэуващ абы, къудамэхэр зыхуей хуэзэу къызэIуихри, щылэжьэнухэри зыхуэфащэу къыхихащ. И цIыху щIыкIэкIэ, лэжьыгъэм зэрыхуэжыджэрымкIэ куэдым япэ ищыфырт Тыркуиныр. Къыпэщылъ къалэныр зыгуэрым пщэрылъ щищIу арэзыуэ зэи тIысыжтэкъым адыгэ щIалэр, атIэ емытIысэхыу и нэкIэ зригъэлъагъун хуейт Iуэхур здынэсар, зэхихын хуейт абы пэрытхэм жаIэр.

Налшык щылажьэми, Анатолэ щыгъупщэртэкъым къызыдэкIа Азэней жылэри, къызыхэкIахэри. Ар сытым дежи сэбэп яхуэхъурт мэздэгу адыгэхэм, апхуэдэуи и лъэпкъэгъу зыдэс жылэхэм я зыужьыныгъэр и нэIэ щIигъэкIыртэкъым.

Тыркуинхэ Тимофейрэ Лидиерэ илъэс дахэ куэд къызэдагъэщIащ. КъащIэхъуа бынипщIым щыщу тхуращ балигъ хъуар, адрейхэр пасэу дунейм ехыжащ. Хъыджэбзищрэ щIалитIрэ зэдапIащ абыхэм, быным я нэхъыщIэр Анатолэт. Арат щIэныгъэм хуэнэхъуеиншэри, унагъуэм пасэу къахэкIри, еджакIуэ Налшык къэкIуат. Еджэн къызэриухыу унагъуэ ищIащ, мэздэгу адыгэхэм ящыщщ Дэхъухэ япхъу Людмилэ щхьэгъусэ хэхъуащ. Унагъуэр дамэу зиIа цIыхухъухэм ящыщщ Тыркуиныр. Ар ноби гуапэу ягу илъщ нэхъ гъунэгъу дыдэу гъащIэм щиIахэм.

Тырку­­ин Анатолэ гуапэу зигу къэзыгъэкIыжыр и унагъуэм и закъуэкъым, атIэ ди республикэм щыщ къулыкъущIэ куэдым и цIэр фIыкIэ ираIуэ. Апхуэдэуи, илъэс бжыгъэ гуэр щрикъум деж, зэхыхьэхэр, фэеплъ пшыхьхэр Къэбэрдей-Балъкъэрми, Ставрополь крайми щыхуащI.

Дунейм дахэу тета, цIыхум гуапэу яхущыта, Iуэхум пэжу пэрыта адыгэлIым и лъэужьыр апхуэдэщ. И унагъуэм, къыдалъхуахэм, и ныбжьэгъухэм я Iуэху фIы хъуным и закъуэтэкъым ар щIэпсэури щIэлажьэри, атIэ и лъэпкъым и къэкIуэнур зэригъэдэхэным, и хэкум и зыужьыныгъэм псэемыблэжу хуэлэжьащ. Абы и лэжьыгъэфIым папщIэ къыхуагъэфэщащ къэрал дамы­гъэ­хэр, щIыхь, фIыщIэ тхылъ куэд. 1981 гъэм Тыркуиным къыхуагъэфэщащ «ЩIыхьым и Дамыгъэ» орденыр, къыфIащащ «УФ-м щIыхь зиIэ и ухуакIуэ» цIэ лъапIэр. Ар тех­никэ щIэ­ны­гъэхэм я кандидатт.

Илъэс 64-м иту дунейм ехыжащ Тыркуиныр. И гъащIэр мащIэми, лъэужьыфIэт Анатолэ. Ар хэкупсэ нэсу, хэкулI пэжу зэры­щы­там фIыщIэ куэд къыхуихьащ псэуху, и фэеплъри мыкIуэдыжын зыщIар аращ.