Мысыр къэралыгъуэм щыIа адыгэ мамлюк тепщэгъуэм (I382-I5I7) и тхыдэм къыхэлыдыкI къэхъукъащIэщ нобэ дигу къэдгъэкIыж, щIышылэм и 22-м илъэс 505-рэ ирикъуа Ридание зауэзэрылIыр.
Ридание хъужыр тырку сулътIан Сэлим Езанэмрэ адыгэ мамлюк сулътIан Тумэнбей ЕтIуанэмрэ я дзэхэр щызэпэщIэува, Къаир пэгъунэгъу щIыпIэщ. Тхыдэджхэр зэреплъымкIэ, жыжьэрыуэ IэщэхэмкIэ нэгъэсауэ узэда тыркудзэмрэ лIыгъэмрэ хахуагъэмрэ нэхъ щыгугъыу къекIуэкIа мамлюкхэмрэ къарукIэ зэхуэдэтэкъым. Тумэнбей топ 200 зэригъэпэща щхьэкIэ, ахэр къигъэсэбэпыну Iэмал игъуэтакъым. Топ хьэлъэхэр пшахъуэ Iувым щыгъэзэгъуейт. ЕпцIыжакIуэхэм я зэранкIэ ахэр щагъэпщкIу щIыпIэр зыщIэ тыркухэр мамлюкхэм я топхэм къапекIуэкIащ. Зи сэлэтхэм ахъшэ къезыгъэлъэлъэха сулътIан Сэлимрэ цIыху зэрыримыкъум къыхэкIыу хьэпсхэм къриутIыпщыкIыжа тутнакъхэм дзэ къахэзыщIыкIыну хэта Тумэнбейрэ, дауи, Iэмал яIахэр зэхуэдэтэкъым. ИтIани, цIыху Iэчлъэчу щыта, гушхуи зыкIуэцIылъа адыгэ сулътIаным езым и IэкIэ а махуэм тырку зауэлI миным нэс иукIауэ жаIэ. А бжыгъэр къэзыхьыжхэм зыгуэркIэ ирагъэлеями, ар къызыхэкIынкIи хъунур бийр нэгъунэ зытхьэкъуа Тумэнбей и лIыгъэрт.
Мы зауэзэрылIыр иджыри зы IуэхукIэ цIэрыIуэщ. Тумэнбей тхьэ иIуат Сэлим и шэтырэм щIыхьэну, арати, шэтырми щIыхьащ, щIэсари иукIащ, ауэ ар Сэлим и уэзир Синан-пащэрауэ къыщIэкIащ. Сэлим Синан-пэщэр апхуэдизкIэ фIыуэ илъагъурти, щыщIилъхьэжым гъащ жаIэ (ар зи гущIэгъуншагъ гу кIуэцIылъар пэжмэ). «Синан димыIэжмэ, Къаири сыту тщIыну», - псалъэхэри къыжьэдэкIауэ хуагъэфащэ.
Тыркухэм къыхагъэщIа мамлюкыдзэр къикIуэтын хуей хъуащ. КъыкIэлъыкIуэ махуэм Къаир зыубыда тыркухэм гъуни нэзи зимыIэ хъунщIэныр зэтраублащ. Шэрджэс лъэпкъгъэкIуэдым абдежым щыщIидзауэ жыпIэ хъунущ. Адыгафэ зраплъу (я пыIэхэмкIэ къацIыхурт) зы цIыхупсэ къалэм къыданакъым, уеблэмэ «сыадыгэкъым» жаIэу зызыбзыщIауэ къагъуэтыжа цIыху 800-м нэс иужькIэ яукIыжащ.
ТекIуэныгъэм и хьэтыркIэ, къиубыдахэм гущIэгъу яхуищIыну зыгъэIуа Сэлим зыхудичыххэм адыгэхэр яхиубыдэртэкъым. Зэрышэрджэс къудейм щхьэкIэ яукIахэм я бжыгъэр хэт миниплIу хэти минипщIу жеIэ. СулътIан Сэлим дежщ къыщежьар мамлюк яукIахэм я щхьэр башым фIаIуурэ цIыхухэр ирагъэгъэшынэн папщIэ кърагъэувэкIыу.
