Абы дегъэпIейтей

ЩоджэнцIыкIу Алий зи хъыбар къиIуэтэж «щIэныгъэщIэкъум» жиIэр фщIэжыртэкъэ: «Сыхуейкъым сэ «гъым-шым» жысIэу, адыгэбзэкIэ сыпсэлъэну». Урысыбзэр уэру адыгэ гъащIэм къыщыхыхьа лъэхъэнэм гуитI-щхьитI гуэрхэр щыIа пэтми, нобэ, ди жагъуэ зэрыхъущи, Алий зыщIэнэкIам хуэдэхэр нэхъыбэщ.

«Дэнэ деж дэ анэдэлъхубзэр къыщытхуэсэбэпынур?» УпщIэр апхуэдэу зыгъэувым жэуап пхъашэми зыри къыхуищIэнукъым. Адыгэбзэ умыщIэу хабзэри пщIэнукъым жыпIэмэ, а упщIэ дыдэр къыппэщIигъэкъуэнкIи хъунущ: «Дэнэ деж сэ хабзэр къыщысхуэсэбэпынур?»

Дунейм и щIыIэгъуэм узыфэ зэмылIэужьыгъуэхэр къохъей. 

Лышхыр XX-нэ лIэщIыгъуэм къыдэщIэрэщIа, ди щIыуэпсым и щытыкIэм къыхэкI узыфэу жаIэ.

Сыт-тIэ цIыхур къыхэзыгъэзыхь узыфэ шынагъуэр къызыхэкIыр, дауэ зыщытхъума зэрыхъунур, лышхым и хущхъуэу къыдагъэкIыр сэбэп хъурэ, хьэмэрэ ахъшэгъэкIуэд, сытхэр ди Iэмал? Ахэм топсэлъыхь медицинэ щIэныгъэхэм я кандидат, урысей онколог Попов Павел.

Сабийм и Iэпкълъэпкъым ныкъусаныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэр иIэу дунейм къыщытехьэ щыIэщ, ар набдзэгубдзаплъэу зэпумыплъыхьми, къефыкIыр нэрылъагъуу. Абыхэм ящыщщ пщэ Iушэр, тхыцIэ зэмыпцIар, Iэпхъуамбэ, лъэпхъуамбэ лейхэр, кIапэ зыпытхэр, гидроцефалиер, нэгъуэщIхэри. Сыт ахэр къызыхэкIыр, щхьэ ныбэрылъым и Iэпкълъэпкъым апхуэдэ ныкъусаныгъэхэр игъуэтрэ?

Илъэс ныкъуэм нэблэгъагъэнщ Пицундэ зыгъэпсэхупIэм теухуауэ Абхъазым щекIуэкI зэдауэм зэрыщIидзэрэ. Парламентым хэIущIыIу имыщIу, зыгъэпсэхупIэм иубыд ухуэныгъэр Урысейм и федеральнэ IуэхущIапIэм ирита нэужь, цIыхухэм зыкъаIэтащ.

Иужь зэманым газымрэ щIыдагъэмрэ апхуэдизу куэд тражыIыхьри, ди  щыIэкIэ-псэукIэмкIэ нэхъ мыхьэнэшхуэ зиIэр IэнатIэхэри ящогъупщэ. Зи гугъу  тщIынур псырщ, ар уимыIэу узэрымыпсэуфынурщ. Абы  щыгъуэми, еджагъэшхуэхэм къызэралъытэмкIэ, илъэс зытIущ нэхъ дэмыкIыу дунейпсо цIыхубэм и пащхьэ къиувэнущ ар къазэремэщIыкIым епха къалэн гугъур. Абы, хэбгъэзыхьмэ, щIихъумэнущэ экономикэми   политикэми егъэщIылIа Iуэху псори. Мы зэманым къэрали 100-м щIигъум къащэхун хуей мэхъу псыр. Жыжьэ дыIэбэнкъыми, ди Байкал къабзащэм и псыр яфIэфI дыдэщ Китайм и цIыхухэм.

ГъащIэм къыхыхьэ тыншыгъуэ къэс абы ущызыгъащтэ гуэри зэригъусэр ди нэгу щIокI. Псалъэм папщIэ, телефонхэр. ЗэпыщIэныгъэ къарукIэ, хъыбар зэIэпыхын IуэхукIэ абы нэхърэ нэхъыфI гъуэтыгъуей пэтми, махуэ къэс нэхъ нэрылъагъуу, IэмэпсымэщIэхэр мурад бзаджэкIэ къэзыгъэщхьэпэхэм я бжыгъэр мэбагъуэ, я Iэмалхэми захъуэж.   

ФокIадэр къызэрысу, школакIуэхэм зэрызахуэпэн хуей щIыкIэм теухуа зэдауэхэм  я бжыгъэр мэбагъуэ. Илъэс къэс я диным хуэфэщэну захуэпэну зыхуамыдэ муслъымэн  хъыджэбз цIыкIухэм я цIэхэр зэхыдох. Зэзэмызэ а макъхэм къахозэрыхь школым ныкъуэхуапэу, е «узижагъуэн зи махуэ гуэру» хуэпауэ  екIуэлIэну хуейхэм я хъыбар.

ФэдгъэцIыхуну ди гуапэщ Къэбэрдей-Балъкъэрым и муслъымэнхэм я IуэхущIапIэм и нэIэ щIэту Бахъсэн дэт «Кушмэзыкъуей» мэжджытышхуэм щылажьэ Дэгу (Хьэфиз) Мадинэ. Куэд щIакъым Налшык КъурIэнымрэ фикъхьымкIэ республикэпсо зэпеуэ зэрыщекIуэкIрэ. Мадинэ и гъэсэн Беслъэней Самирэ абы етIуанэ увыпIэр къыщихьащ.