ЕгъэтIылъэкI къыхамыгъахуэу

  Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм я щIэныгъэлIхэр ящыщщ хьэршым нэхъ къыщытпэгъунэгъу уафэщIым, Мазэм, и щIыIумрэ и Iэгъуэблагъэм къыщекIуэкIхэмрэ зыджыну яужь ихьахэм.

- Мазэм и щхьэфэр зыхуэдэр къритпщытэным и мызакъуэу, дыублэ зекIуэхэм къарикIуэн хуейуэ дащогугъ Марсым щыдухуэну зыхудимурад къуажэ цIыкIум ди астронавтхэр щыпсэуфынымкIэ щыIэ Iэмалхэр зыхуэдэм зыщыдгъэгъуэзэнри, - къыхигъэщащ Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм Хьэршыр джынымкIэ я  центрым щылажьэ астрофизик Аль Рейс Аднан.

КъыжыIэпхъэщ, уафэщI жыжьэм цIыхухэр щегъэтIысэхыным ехьэлIауэ мы къэралым 2017 гъэм щызэхагъэува «Марс 2117» программэу лIэщIыгъуэ псокIэ ирагъэкIуэкIыну траухуам Аль Рейс Аднан и унафэщIу зэрыщытри.

Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм я астрофизикхэм хьэршыр джын зэрыщIадзэрэ илъэс 20 фIэкIа зэрымыхъуар къэтлъытэмэ, дымыгъэщIэгъуэнкIэ Iэмал зимыIэщ я уэгурыкIуэ Iэмэпсымэхэр Мазэм нашэсыну зэрытегушхуари. ЗэрытщIэщи, а къэралым и щIэныгъэрылажьэхэм, уафэщIхэм зрапщытын ипэ къихуэу, гъунэгъу хьэршым пэщIэдзэ къэхутэныгъэхэр щрагъэкIуэкIащ, япэ лъэбакъуэхэри щачащ: ЩIы Хъурейм кIэлъыплъ спутник зыбжанэ уэгум ираутIыпщхьащ, ди планетэм и хъуреягъыр къэзылъэтыхь къэрал зэхуаку станцым ягъакIуэхэм я астронавтхэри хагъэхьащ. 

        Мазэр щIагъэнэхъапэр

ИщхьэкIэ къызэрыщыхэдгъэщащи, къанэ щIагъуэ щымыIэу, къэрал псоми я астрофизикхэм къагурыIуащ я IэщIагъэлIхэри ахэр зрагъэтIысхьэну кхъухьлъатэхэри Марсым хуаутIыпщын ипэ къихуэу, а псоми ягъэунэхупIэрэ зэхэгъэкIыпIэу куэдкIэ нэхъ къытпэгъунэгъу Мазэр къагъэсэбэпмэ зэрынэхъыфIыр.

- Дэри абы дегупсысауэ, дызытепсэлъыхь проектым зезыпщыта щIэныгъэлIхэр мы зэманым нэхъыбэу зи яужь дитыр ди къэралым и къызэгъэпэщакIуэхэм ящыщ, хэкум и иджырей Iэтащхьэм и адэ Рашид Аль Мактум и цIэр зыфIэтща мазэрыкIуэ Iэмэпсымэхэр хьэршым дутIыпщынымкIэ зыхуэныкъуэ щымыIэу зыхуей хуэдгъэзэнырщ, - трегъэчыныхь проектым и унафэщI Аль Марзуки Хьэмид.  

Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм я астрофизикхэм зи гугъу тщIа мазэрыкIуэр ЩIым щытрагъэлъэтыкIыну пIалъэу япэщIыкIэ къагъэлъэгъуауэ щытар 2024 гъэрат. АрщхьэкIэ, MBRSC-м и IэщIагъэлIхэм мазэрыкIуэр зэхуэхьэсынымрэ зэпкърылъхьэнымрэ и кIэм щынагъэсым, сытым щхьэкIи зитлъэфыхьыжын жаIэри, 2022 гъэм и жэпуэгъуэм уахэм ираутIыпщхьат дызэрыт илъэсым и мэлыжьыхьым Мазэм щрагъэтIысэхын хуейуэ зэтраухуа ровер-кхъухьлъатэ цIыкIур.

Хьэрып щIэныгъэлIхэм я мурадат яутIыпща Iэмэпсымэр нэгъуэщI къэралхэм я роботхэр иджыри здынэмысахэм ящыщу Мазэм и курых уэрдыхъум (экваторым) къедза Iэхэлъахэм щрагъэтIысэхыну…

                       Зэрыхъуар зэрагугъам темыхуэпами…

АрщхьэкIэ, къызэрекIуэкIар аращи, мэлыжьыхьым и 25-м «Рашид» роверыр Мазэм нэзышэсын хуея «Hakuto-R» япон модулыр а уафэщIым зэрыщетIысэхар а Iуэхум пылъа псоми я дежкIэ «тIэкIу» пхъашэIуэу къыщIэкIащ.

Хьэрыпхэм защIэзыгъакъуэ Ispace компанием и тхьэмадэ Хакамада Такэси иужьым зэригъэхъыбарыжамкIэ, модулым унафэ гуэри хуамыщIыфу къэзыгъэнар зэпыщIэныгъэу хуаIар зэрафIэкIуэдарщ.

«ДыздыкIэлъыплъым, абы щIидзащ, дыпэмылъэщыжрэ унафэ гуэри тедмыщIыхьыжыфу, зы сыхьэтым километр 25-рэ зыкIун хуабжьагъэр иIыгъыу, Мазэм и щхьэфэм ехуэхын, дызэрегупсысамкIи, пкърыт двигателхэр къызэщIэзыгъэлындэ гъэсыныпхъэ зэримыIэжым къыхэкIыу», - къыхагъэщащ Ispace компанием щыщхэм.     

А псом къахэкIыуи, Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм иджыблагъэ хъыбар ягъэIуащ мэлыжьыхьым и 25-м Мазэм и щхьэфэм нэсыпэным метри 10 фIэкIа къэмынэжауэ зэуэзэпсэу щехуэха «Рашид» роверым и пIэкIэ «Рашид-2» зафIаща IэмэпсымэщIэ зэхалъхьэну мурад зэращIамкIэ.

Нэхъ тегъэчыныхьауэ къыхэдгъэщынщи, зи гугъу тщIы къэралым и премьер-министр, вице-президент, Дубай эмиратым и Iэтащхьэ, лъэпкъ хьэрш программэр зэрекIуэкIым кIэлъыплъ шейх Мухаммед бен Рашид Аль Мактум зыщыщ хэкум мазэрыкIуэ етIуанэ зэрыщаухуэнум ехьэлIауэ мэлыжьыхьым и 26-м унафэ зэрищIар жиIащ.

«Уахэм япэу идутIыпщхьа роверым “дыкъигъэщIэхъуа” пэтми, ди хэкум и цIыхухэм плъапIэу яIахэр гъэунэхуныгъэу едгъэкIуэкIахэм нэхъ иныжу къахудэушащ. Дэ къыдэхъулIащ хьэршым дылъэIэса зэрыхъунымкIэ проект ехьэжьахэр гъащIэм и зы Iыхьэ щIыным телажьэ, ныбжьыщIэ защIэу зэхэт гуп зэдгъэпэщын, - щетх Мухьэмэд шейхым Twitter напэкIуэцIым къыщызэIуиха и напэкIуэцIым. – А псом къахэкIыуи, мы махуэхэм дэ яужь дихьэнущ “Рашид-2” зыфIэтща IэмэпсымэщIэр зэхэгъэувэным».

Мухьэмэд шейхым и псалъэхэм ятетщIыхьмэ, Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм я япэрей зекIуэм кърикIуар зыщыгугъар армырами, хьэршым лъэбакъуэщIэ щычынымкIэ я мурадхэр ирагъэтIылъэкIынукъым.

     КЪУМАХУЭ Аслъэн.