Гугъуехьыр пщIэншэ хъуакъым

Уэхъутэ Анзор КъШР-м къыщыдэкI газетым и редактору щагъэувам газет Iуэхум пэжыжьэ дыдэт егъэджакIуэ къызэрыкIуэт. Редакцэми зыри IэщIэлътэкъым, транспорт иIэтэкъым. Пэжщ, газетым и мэкъумэш къудамэр зыIыгъ Къардэн Хьэсанэ езым и ахъшэкIэ къищэхужауэ лъакъуэрыгъажэ иIэти, ар къигъэсэбэпырт.

Iуэхур псом хуэмыдэу хьэлъэ зыщIыр газетыр бзищкIэ къызэрыдэкIрат. Редакцэм иIэтэкъым тхыгъэхэр къызэрищыпын, зэрытридзэн машинкэ, журналистхэм тхылъымпIэм тратха тхыгъэр типографием ирагъэхьт. Типографием щыIэ наборщикхэр урысти, тхыгъэхэр щытрадзэкIэ, щыуагъэхэр гъунэжу хащIыхьт. А лъэхъэнэм газетыр латиныбзэм текIри, урыс тхыбзэм техьа къудейт. Редакцэм щылажьэхэми, типографием щыIэ тезыдзэхэми алыфбейр иджыри нэгъэсауэ зрагъэщIатэкъыми, газетым щыуагъэ куэд ягъакIуэрт.

Анзор  лэжьэн щыщIидзэм, махуэ заулкIэ  кIэлъыплъащ газетыр къызэрыдэкIым, тхыгъэхэр зэрагъэхьэзырым, типографием къызэрыщащыпым. Iуэхум зыщигьэгъуэза нэужь,  партым и обкомым и пащхьэ ирихьащ лъэпкъ къэс езым и газет иIэжын зэрыхуейр. Абы щыгъуэми абазэ, нэгъуей лъэпкъхэм къабгъэдэкIа лъэIу тхыгъэхэр езы Уэхъутэм игъэхьэзырыжауэ щытащ.
Партым и обкомым мыр къэрал Iуэху ищIри, адыгэ газетым и редакторым къыбгъэдэкIа жэрдэмыр къалъытащ, ар дащтэнуи унафэ къахьащ, абазэ, нэгъуей лъэпкъхэм езыхэм я газет яIэжын хуейуи
ягъэуващ. Мазэ бжыгъэ нэхъ дэмыкIыу газетхэр щхьэхуэ-щхьэхуэ ящIащ.

Апхуэдэу 1939 гъэм бадзэуэгъуэм и 16-м «Черкес плъыжь» газетыр щхьэхуиту, адыгэбзэ защIэкIэ къыдэкIын щIедзэ. Уэхъутэ Анзорщ зи фIыщIэр абазэхэмрэ нэгъуейхэмрэ я лъэпкъ газет яIэж зэрыхъуар.
Ауэрэ, я лэжьыгъэр нэхъ зэкIэлъыхьа мэхъу, зэрытрадзэ машинкэхэр дунейм къытохьэ, транспорт гуэри (жьы дыдэми) редакцэм къыIэрохьэ. «Иджы тIэкIу дызэтеувакъэ!», щыжаIэ дыдэм, I940 гъэм газетым и редакторыр дзэм къулыкъу щищIэну даш, иужькIэ Хэку зауэшхуэри къохъей...

Анзор илъэситIкIэ лIыгъэ зэрихьэу фронтым Iутауэ, и лъакъуэр уIэгъэ мэхъури, башитI иIыгъыу Беслъэней къуажэм къегъэзэж. Абы дэсу нэмыцэхэр ди хэгъуэгум къохьэ. Бийр ди хэгъуэгум ирахужа нэужь, накъыгъэ мазэм нэс адыгэ газетыр къыдэкIакъым. ИтIанэ, I943 гъэм аргуэру Анзор обкомым ираджэри, адыгэ газетым и редактору трагъэхьэж.
Нэмыцэхэм шэщ ящIыжауэ щыта, Советхэм я Унэм и зы пэш кърат, Къэбэрдейм щыщ Къуэдзокъуэ Умар къыщIагъури, нэрыбгитIым газетыр ящIыну пщэрылъ къыхуащI. Анзоррэ Умаррэ шэщыр къагъэкъэбзэж, бэзэрым зы стIолIыжь къыщащэхури, редакцэм и лэжьыгъэр ирагъэжьэж.

- Ди газетымкIэ щIэджыкIакIуэхэр щыгъуазэ хуэтщIт фронтым къыщыхъу Iуэхугъуэхэм, къэралым, ди хэгъуэгум щыIэ промышленнэ предприятэхэр, колхозхэмрэ совхозхэмрэ къызэраIэтыжым.
Дэ тIур чэзууэ командировкэ дыкIуэрт, чэзууэ дыдежурнэт. Иужьым, Къуэдзокъуэр Хьэбэз командировкэ щыIэу, здэкIуари сымыщIэу, ягъэбзэхащ. Пщэдджыжьым партым и обкомым и секретарь Дзарагазовым кабинетым и IункIыбзэр къысхущIихьэжащ. Си закъуэ газетыр къыдэзгъэкIыу сылэжьащ. Ауэрэ, сэри зыгуэр къыскIэщIэтхащ, нэмыцэхэр щыщыIам абыхэм садэшхэ-садефэу сахэтауэ жаIэри. ПцIы къызэрыстралъхьар къыщIэщыжами, редактор IэнатIэм сытрагъэкIри, нэгъуэщI лэжьапIэ гуэрхэм саунэтIурэ, илъэс зыбжанэкIэ сыкъекIуэкIащ, - игу къигъэкIыжт Анзор зауэ лъэхъэнэм газетыр зэрищIам теухуауэ.

Газетым и лэжьыгъэр зэрырагъэжьэжам къыдэкIуэу, республикэ тхылъ тедзапIэри Уэхъутэм къызэфIегъэувэж. Абы иджыри зы фIыщIэ бгъэдэлъщ  журналистикэм теухуауэ. Ар «Ленинское знамя» газетым и редактору щыта Попутькэ Андрейрэ езымрэ Къэрэшей-Шэрджэсым япэ дыдэу журналист организацэ къызэрыщызэрагъэпэщаращ…

1951 гъэм Анзор тхылъ тедзапIэм щылажьэу, аргуэрыжу къолъэIури редакцэм къегъэзэж. Абы щыщIэдзауи, 1975 гъэм нэсыху, пенсэм кIуэху, Уэхъутэр газетым щолажьэ - литературэ лэжьакIуэу, мэкъумэш, парт къудамэхэм я унафэщIу, жэуап зыхь секретару. Анзор лажьэурэ «Черкес плъыжьыр» - «Черкес пэж», «Черкес пэжыр» - «Ленин нуркIэ» яхъуэж...

«Сыт хуэдэ  гугъуехь дыхэмытами, газетым и къалэн нэхъыщхьэр зэрыдгъэзэщIэнум сыт щыгъуи дыпылъащ. Дэ дыщылажьэм газетым къаруушхуэ иIэт, мыхъумыщIагъэ гуэр къэхъуауэ абы
теухуа тхыгъэ газетым къытехуэмэ, партым и обкомым едгъэхьти, икIэщIыпIэкIэ Iуэхур зэхагъэкIырт. Къэрал мылъкур зэрызэхадыгъуэм тхыгъэр хуэгъэзамэ, ар прокуратурэм хуедгъэхьырт.
Сигу къокIыж апхуэдэ зы тхыгъэ гуэр. Областым и прокурорым тхыгъэр щыхуедгъэхьым: «Сэ адыгэбзэкIэ сыкъеджэфыркъым, къеджэфи ди деж щылажьэркъым, урысыбзэкIэ зэвдзэкIи къысхуевгъэхьыж!» - жиIэри къытхуитхыжащ. Сэри абы и жэуапу: «Дэри тэрмэш диIэкъым, Черкес об-
ластым и прокуратурэм адыгэбзэкIэ къеджэф щхьэ щылэжьэн хуэмейрэ?» - жысIэри хуэстхыжащ. Абы иужькIэ прокуратурэм адыгэ щIалэ къащтауэ щытащ» - игу къигъэкIыжт Анзор.

Нэрылъагъущ лъэпкъ журналистикэр, щэнхабзэр къэIэтыным, щIэблэр егъэджэнымрэ гъэсэнымрэ къару мымащIэ хэзылъхьа, зыхэщIыкI лъагэ зыбгъэдэлъа журналист нэхъыжьыфI Уэхъутэ Анзори, абы и зэманым къыдэлэжьахэри гъуэгу тынш зэрытемытар. Гугъуехь мащIэкъым абыхэм зэпачар адыгэ газетыр лъэ быдэкIэ увын папщIэ. Ауэ, дауи, нэхъыжьхэм я гугъуехьыр пщIэншэ хъуауэ тлъытэркъым.