ЛIыгъэ зыхэлът

ДзыхьмыщI Батыр Хьэжбий и къуэр Старэ Урыху къуажэм 1912 гъэм накъыгъэм и 2-м къыщалъхуащ. Сабийуэ лэжьыгъэ хьэлъэм пэрыувами, щIалэм ар зэран къыхуэхъуакъым къуажэ школым и классиблыр ехъулIэныгъэ иIэу къиухын папщIэ икIи иужькIэ абы къыхэкIащ щIэныгъэ зыбгъэдэлъ, лэжьыгъэм щымышынэ цIыху нэс. 

Школ нэужьым Батыр комсомолымрэ партымрэ я Аруан комитетхэм жэуаплыныгъэ зыпылъ къулыкъухэр щрихьэкIащ. Коммунист мэкъумэш школыр зэпэщу къиуха иужь, 1934 гъэм ВЛКСМ-м и Аруан райкомым и секретару хахауэ щытащ. 
АрщхьэкIэ, илъэс нэхъ дэмыкIыу, Батыр дзэм ираджащ икIи Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ цIыхубэ комиссариатым и дзэхэм я 20-нэ шууей дивизэ щхьэхуэм хагъэхьащ. 1938 гъэм НКВД-м и Ново-Петергоф дзэ-политикэ училищэр къиухри, 1940 гъэм нэсыху къэралым и НКВД-м и 17-нэ шууей полкым и эскадроным и политрукыу къулыкъу ищIащ. 1940 - 1941 гъэхэм Гъунапкъэхъумэ школ нэхъыщхьэм инструкторхэр щагъэхьэзыр и къудамэм щеджа иужь ар ягъэкIуащ СССР-м и НКВД-м и дзэхэм я 41-нэ гъунапкъэхъумэ гупым и пропагандэмкIэ и къудамэм и инструктору. 
Хэку зауэшхуэм зэрыщIидзэу, ДзыхьмыщIыр къэмылэнджэжу япэщIэтащ нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм. 1942 гъэм уIэгъэ хъуащ, ауэ къызэрызэфIэувэжу, дзэм игъэзэжащ. Зауэр иуха иужь СССР-м и НКВД-МВД-хэм я дзэхэм я IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэм пропагандэмкIэ инструктору, агитатору щылэжьащ. Нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэту къигъэлъэгъуа лIыгъэмрэ хахуагъэмрэ папщIэ Хэку зауэ орденым и етIуанэ нагъыщэр, «1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм Германием зэрыщытекIуам папщIэ» медалыр къыхуагъэфэщащ. 
1947 гъэм щIидзэри, 1950 гъэр къэсыху Батыр Къэбэрдей АССР-м Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и министерствэм щылэжьащ кадрхэмкIэ къудамэм и оперуполномоченнэ нэхъыжьу, адэкIэ республикэ МВД-м и хозяйствэ къудамэм и унафэщIу щытащ. 
1952 гъэм республикэм и парт органхэм я унафэкIэ ДзыхьмыщIыр ягъэуващ Къэбэрдей АССР-м юстицэмкIэ и министру икIи къулыкъур сыт и лъэныкъуэкIи хъарзынэу ирихьэкIащ. АрщхьэкIэ, 1957 гъэм и мэлыжьыхьым аргуэру милицэм ягъэкIуэжащ икIи республикэм къэрал кIуцI IуэхухэмкIэ и министрым кадрхэмкIэ и къуэдзэу ягъэуващ. А къулыкъур 1987 гъэм бадзэуэгъуэм и 1-р къэсыху зэрихьа иужь къэрал кIуэцI къулыкъум и подполковник ДзыхьмыщI Батыр граждан IэнатIэхэм я зым ягъэкIуащ.
Хабзэхъумэ органхэм щызэфIигъэкIахэм папщIэ «За боевые заслуги» медалымрэ Вагъуэ Плъыжь орденымрэ къыхуагъэфэщащ. Хэку зауэшхуэм зэрыхэтам къыхэкIыу къратащ «Совет Армэмрэ Флотымрэ илъэс 30 ирокъу», «Совет Армэмрэ Флотымрэ илъэс 40 ирокъу» юбилей медалхэр. Абыхэм гъусэ яхуэхъуащ и IэнатIэм къыщихьа ехъулIэныгъэхэм папщIэ 1957 гъэм къыкIэлъыкIуэу къыхуагъэфэща правительствэ дамыгъэ «За трудовую доблесть» медалыр.