Тхыдэ

Рейхстагыр - нэмыцэ парламентым и унэщ. 1894 гъэм щыщIэдзауэ 1933 гъэ пщIондэ абы щекIуэкIащ парламентым и зэIущIэхэр. 1999 гъэм ухуэныгъэм и цIэр БундестагкIэ зэрахъуэкIащ. Ар здэщыIэр Берлин и щIыпIэ нэхъ дахэхэм ящыщу къалъытэ икIи абы зыплъыхьакIуэ мелуанхэр макIуэ.

Бундестагым и кIуэцIымкIи и щIыбымкIи иджыри ущрохьэлIэ урыс сэлэтхэм традзауэ щыта тхыгъэхэм, фочышэхэм кърауда блынхэм. Унэшхуэр зыхуей хуагъэзэжами, зауэм и лъэужьхэр къагъэнащ цIыхухэр мелуан бжыгъэкIэ зыхэкIуэда гузэвэгъуэр ящымыгъупщэжын папщIэ.

ЕтIощIанэ лIэщIыгъуэм и зэхуэдитIым къэхъуа Израилыр къэрал телъыджэщ. Абы щыпсэухэм я Iыхьэ щанэм урысыбзэр фIыуэ ящIэ, абы иропсалъэ ауэ КъухьэпIэм, щхьэтечу жыпIэмэ, США-м быдэу епхащ - езыр щыIэныр зыхилъагъуэри абы къуэтынырщ. АрщхьэкIэ а шыIэныгъэм и гугъу пщIымэ, Израилыр къызэрыунэхуари, зэрызэфIэувари нэхъыбэ дыдэу зи фIыгъэр СССР-щ. Хэбгъэзыхьмэ, Совет Союзым ар къригъэлауэ щытащ.

Мы хытIыгур куэд щIауэ ящыщщ дунейм и «щIыпIэ пщтырхэм». Абы и закъуэкъым - ар уващ зи экономикэр ЩIы хъурейм щынэхъ лъэщ США-мрэ Китаймрэ я зэхущытыкIэхэр егъэлеяуэ зэщIэзыгъэплъа щIыналъэу икIи, уеблэмэ, ахэр къарукIэ зэпэщIэувэнкIэ шынагъуэщ. ЗэкIэ Вашингтон зэтезыIыгъэр Украинэм щекIуэкI Iуэхухэрщ: абы къытехьэлъэнущ зэуэ лъэныкъуитIми япэщIэтыныр. Языныкъуэ политикхэм зэрыжаIэщи, «Урысейр иухмэ, КъуэкIыпIэмкIэ кIуэнущ». АрщхьэкIэ иджы езы американхэми шэчышхуэ къытрахьэ хъуащ ар зэрахузэфIэкIынум: США-м къехъулIакъым Урысейм къыхуимурадахэм ящыщу зыри.

Ахэр къэрал жыжьэм дауэ къыщыхутат? Сыту щыта ахэр икIи илъэс 737-рэ лъандэрэ абыхэм я нэIэ щхьэ трагъэт?

 XVII-XVIII лIэщIыгъуэхэм я зэпылъыпIэм псэуа Вольтер Франсуа франджы узэщIакIуэщ, усакIуэщ, тхакIуэщ, нэхъыбэу зэрыцIэрыIуэр и философ тхыгъэхэрщ. ФэрэкIхэлъхьэ ящIу Европэр езыгъэсар инджылызхэрщ, ахэр зыдэплъеижар – тыркухэрщ, ауэ псори къезыгъэжьар адыгэхэрщ, - жеIэ Вольтер. Абы дыкъыщоджэ тхакIуэм и «Философ тхыгъэхэм» щыщ 11-нэ Iыхьэм. 

Уэсмэн къэралыгъуэм и сулътIаныр зауэ-банэм хэмыкIыу псэу курдхэр къигъэIурыщIэну, я щхьэ къамыIэтыжын хуэдэу и бжьым щIигъэувэну сыт щыгъуи иужь итащ. СулътIаным и мурад бзаджэм мэIуху хуищIат Тыркум зи псэр нэзыхьэса адыгэхэр, абазэхэр, шэшэнхэр. Апхуэдэ щIыкIэкIэ, зы мыгъуагъэм зыщызыдзеяхэр етIуанэ мыгъуагъэм Iууащ. Ахэр цIыху зыщымыпсэуф Узун-Яйла (Бгы КIыхьхэр), Хинзир-Даг, Коча-Даг, Айгормез-Даг, Али-Даг мывалъэ щIыпIэхэм ягъэкIуащ. Ябгынэжа щIыналъэр адыгэхэм къагъэIурыщIэмэ - зыфI, ар яхузэфIэмыкIыу илIыхьмэ - фIитI. Арагъэнут тырку унафэщIхэм Iуэхур зытращIыхьар.

Зауэм гуауэрэ насыпыншагъэу къихьыр зылъэгъуахэр ирогуауэщхьэуэ фашистхэм ноби я щхьэр къызэраIэтыжым. КъаIэтыж къудейм къыщымынэу, Гитлер и мурадар нэхъри убгъуауэ зэрагъэхъулIэн гуращэ зэраIэрщ. Нэхъ гъэщIэгъуэныжыр, абы и жэрдэмщIакIуэр зи щIыналъэм зауэ нэмыса, ауэ нэгъуэщI къэралхэм щызэуэнымкIэ жыджэр Америкэм и Штат Зэгуэтхэрщ. Сыхуейт, Хэку зауэшхуэм ди Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ цIыкIум къыхуихьа гуауэмрэ ди цIыхухэм зэрахьа лIыгъэмрэ  иджыри зэ дигу къэдгъэкIыжыну.

Гъуазджэ, щэнхабзэ, литературэ, дин щIэныгъэ ирехъу, щабагъымрэ дахагъэмрэ нэхъапэу къэзылъытэ дэтхэнэ зэхэтыкIэ екIуми я хьэтыр зымылъагъу цIыху ущрихьэлIэкIэ, укъоуIэбжь. Хьэл-щэн зэпIэзэрытыр зыгъэпажэ гупсысэкIэм дауэ ар Iейм тригъэшхуа, жыбоIэри. Ауэ щыхъукIэ, пэжыр нэпцIым хуигъэкIуэн къалэн зиIэхэри мащIэкъым. Тхыдэм апхуэдэ щапхъэ кэуд дегъэлъагъу.

Урысыбзэ зымыщIэ адыгэхэм къагурыIуэнкIэ мыгузавэу, пащтыхьым и блыгущIэтхэр тепсэлъыхьырт КъурIэныр узэрыхуейуэ зэбдзэкI зэрыхъунум, абы бгырысхэр нэхъ IумпIафIэ зэрищIынум.

Америкэм и Штат Зэгуэтхэм президент хэхыныгъэхэр къыщоблагъэ. Ахэр къэсыным зы илъэсрэ ныкъуэрэ иIэжми, зэныкъуэкъум щIидзакIэу къэплъытэ хъунущ. Абы и щыхьэтщ США-м и иджырей президент Байден Джо егъэщIылIауэ нэхъыбэ къатIэщI зэрыхъуар. Къэралым и Iэтащхьэм и шэнтжьейм итIысхьэну хущIэкъухэр мащIэкъым. А псоми къагъэлъагъуэ иджырей хэхыныгъэхэр тыншу зэрыщымытынур. Сыт щыгъуи хуэдэу а къулыкъум щхьэкIэ гуащIэу зэпэщIэтщ къару нэхъыщхьитIыр-демократие, республикэ партхэр.