Президентыр хахынущ
2019 гъэм мэкъуауэгъуэм и 9-м Къэзахъстаным щекIуэкIынущ зимычэзу президент хэхыныгъэхэр. А къэралым и унафэщI Токаев Къасым-Жомарт лъэпкъым телевиденэкIэ иджыблагъэ зыщыхуигъазэм апхуэдэу жиIащ.
«Къэралым и Конституцэм ипкъ иткIэ, зимычэзу президент хэхыныгъэхэр Къэзахъстан Республикэм мы гъэм мэкъуауэгъуэм и 9-м щедгъэкIуэкIыну тедухуащ. Быдэу си фIэщ мэхъу а хэхыныгъэхэр ди дежкIэ Iэмал имыIэу зэрыщытыр, сыту жыпIэмэ, жылагъуэ-политикэ зэгурыIуэныгъэм и лъабжьэр дгъэбыдэн, ипэкIэ дыкIуэтэн, социально-экономикэ зыужьыныгъэм пыщIа къалэнхэр дэдгъэкIын папщIэ шэч къызытетхьэ сыт хуэдэ Iуэхури лъэныкъуэ едгъэзын хуейщ», - къыхигъэщащ Токаевым.
Президентым зэрыжиIамкIэ, абы теухуа унафэр къищтащ, къэралым и унафэщIу илъэс щэщIым нэскIэ щыта Назарбаев НурсулътIан, апхуэдэуи Парламентым и палатитIми я Iэтащхьэхэм, республикэм и премьер-министрым ечэнджэщри.
Токаевым цIыхубэр къигъэгугъащ хэхыныгъэхэр зэIухауэ, пэжагъыр и лъабжьэу, цIыхухэм я Iуэху еплъыкIэхэр хуиту къагъэлъэгъуэфу зэрекIуэкIынумкIэ икIи нэхъыбапIэм нэхъ яфIэтэмэмым тету къэрал политикэр зэраубзыхунумкIэ.
КъыбгурыIуэ зэрыхъунумкIэ, Токаевыр хуейкъым а къулыкъур хуэмыфащэу абы ягъэувауэ къалъытэну. ЦIыхубэм IэIэткIэ хахмэ, абыхэм я дзыхь кърагъэзмэ нэхъ къызэрищтэр шэчыншэщ.
Доллар мелард 1,3-рэ тригъэкIуэдащ
Илъэситхум къриубыдэу Украинэм и армэм доллар мелард 1,3-рэ тригъэкIуэдащ США-м. Пентагоным и пресс-секретарь Пахон Эрик апхуэдэ бжыгъэхэр хэIущIыIу ищIащ, Украинэм зыхъумэжыныгъэмкIэ и зэфIэкIхэм хэгъэхъуэным, НАТО-м а къэралым хуиIэ пыщIэныгъэхэр гъэбыдэным щытепсэлъыхьым.
Абы къызэрыхигъэщамкIэ, Вашингтон деIыгъ Украинэр я зэгухьэныгъэм къыхыхьэныр, ауэ абы лъэпощхьэпо хуэхъу Iуэхухэри щыIэщ. Абыхэм ящыщщ Украинэм и щIыналъэм пыщIа Iуэху зэIумыбзхэр, псалъэм папщIэ «Кърымым теухуа гугъуехьхэр» жыхуаIэр.
Политологхэм къызэралъытэмкIэ, Америкэм 2014 гъэ лъандэрэ апхуэдиз мылъку Украинэм щIыхухихыр гурыIуэгъуэщ – Урысейм къызэреныкъуэкъу Iэмалу иужьрейр къигъэсэбэпын, абы и дзэхэр игъэлъэщын папщIэщ. НАТО-м нэхъапэми апхуэдэ щIыналъэу Куржыр къыхихауэ щытат, ауэ къэхъуар нэгъуэщIщ – 2008 гъэм а къэралым къыхэкIащ Абхъазымрэ Осетие Ипщэмрэ.
НОБЭ
♦Ажэгъуэмэм и махуэр щагъэлъапIэ дунейм и къэрал куэдым
♦Урысейм Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и министерствэм и юридическэ къулыкъум и махуэщ
♦Крымыр, Таманымрэ Кубанымрэ Урысей империем щыхагъэхьа махуэщ. Мы гъэм ар япэу ягъэлъэпIэнущ, 2018 гъэм и шыщхьэуIум къащта федеральнэ законым ипкъ иткIэ. 1783 гъэм мэлыжьыхьым и 19-м Екатеринэ ЕтIуанэм, Потёмкин Григорий и чэнджэщкIэ, Iэ щIидзащ Кърымымрэ Кубань областымрэ Урысейм щыщ щIыналъэу къэлъытэным теухуа унафэм.
♦Урысей полиграфием и махуэщ. 1563 гъэм Урысейм щыяпэу Фёдоров Иванрэ Мстиславец Пётррэ я типографием Москва лэжьэн щыщIидзащ.
♦Урысейм гъущIхэкIхэм елэжьыж и промышленностым и лэжьакIуэм и махуэщ
♦Венесуэлэм егъэлъапIэ и щхьэхуитыныгъэм и махуэр
♦1925 гъэм эфирым кIуащ «Пионерская зорька» союзпсо радиогазетым и япэ нэтыныр.
♦1935 гъэм СССР-м и ЦIыхубэ комиссархэм я советым и унафэкIэ къызэрагъэпэщащ «Спартак» спорт зэгухьэныгъэр. Апхуэдэ цIэ абы фIащыну къыхэзылъхьауэ щытар совет хоккеист, футболист Старостин Николайт. «Спартак» футбол командэм и къызэгъэпэщакIуэри арат.
♦1943 гъэм Совет Союзым къыщызэрагъэпэщащ «Смерш» тIасхъэщIэх IуэхущIапIэ щэхурылажьэм и управленэ нэхъыщхьэр.
♦1970 гъэм Волжскэ автозаводым къыщыщIагъэкIащ «ВАЗ-2101» автомобиль лIэужьыгъуэщIэр. ИужькIэ абы цIыхухэр «кIэпIейкIэкIэ» еджэу щIадзащ.
♦1971 гъэм япэу яутIыпщащ «Салют» совет хьэрш станцыр.
♦2000 гъэм Румынием къыщагъуэтащ дыщэ куэд дыдэ зыщIэлъ щIыпIэ. Апхуэдиз дыщэ гъэтIылъыгъэ Европэм и нэгъуэщI зы къэралми иIэкъым.
♦1902 гъэм къалъхуащ совет тхакIуэ, сценарий куэд зи къалэмыпэм къыщIэкIа, Сталиным и саугъэтыр зыхуагъэфэща Каверин Вениамин (и унэцIэ дыдэр Зильберщ).
♦1929 гъэм къалъхуащ литературовед, филологие щIэныгъэхэм я доктор, УФ-ми АР-ми щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, ЩIДАА-м и академикыу, ДАХ-м и президенту щыта Щхьэлахъуэ Iэбубэчыр.
♦1937 гъэм къалъхуащ тхакIуэ, драматург, КъБР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Журт Биберд.
♦1941 гъэм къалъхуащ урысей журналист цIэрыIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, УФ-м и Федеральнэ Зэхуэсым ФедерацэмкIэ и Советым хэта, ИТАР-ТАСС-м и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа Игнатенкэ Виталий.
♦1957 гъэм къалъхуащ урысей актёр, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Баталов Сергей.
♦1965 гъэм къалъхуащ биологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъМУ-м и профессор Беслъэней Эдуард.
♦1987 гъэм къалъхуащ урысей теннисисткэ, УФ-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер, 2012 гъэм Лондон щекIуэкIа Олимп Джэгухэм дыжьын медаль къыщызыхьа Шараповэ Марие.
♦1984 гъэм къалъхуащ урысей бобслеист, 2014 гъэм Сочэ щекIуэкIа Олимп Джэгухэм дыщэ медаль къыщызыхьа Труненков Дмитрий.
♦1985 гъэм къалъхуащ УФ-м щыщ скелетонист, дунейпсо чемпион Третьяков Александр.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уфауэ, къешх-къесу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градуси 3 - 4, жэщым градуси 2 - 3 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Адэм и щыуагъэр быным и мыгъуагъэщ.