Лъэпкъ макъамэр лъагапIэм нэзыхьэса

Совет, урысей композитор, РСФСР-м и цIыхубэ артист, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Гимныр зытха Къардэн Хьэсэн Екъуб и къуэр къызэралъхурэ мазаем и 23-м илъэси 100 ирокъу.

Къардэн Хьэсэн Къэбэрдей-Балъкъэр автономнэ областым и Шэджэм Езанэ къуажэм 1923 гъэм къыщалъхуащ.

Курыт еджапIэм щыщIэса зэманым ар макъамэм дихьэхри, икIи цIыхубэ Iэмэпсымэхэм еуэфу зригъэсащ, оркестрым хэтащ. И адэр дунейм ехыжа нэужь, 1937 гъэм Налшык къалэ дэт интернатым щеджэу абы къыгурыIуащ макъамэр IэщIагъэ зэрыхуэхъунур, ауэ дэзыхьэха Iуэхум хуеджэну хунэсакъым, Хэку зауэшхуэр къэхъейри.

Къардэныр 1942 гъэм езыр-езыру фронтым кIуэри, ар иухыху тIасхъэщIэхыу щыIащ, икIи яхэтащ Кавказыр, Украинэр, Польшэр, Чехословакиер хуит къэзыщIыжахэм.  

Композитор IэщIагъэр зэзыгъэгъуэтыну зи мурад щIалэщIэр зауэ нэужьым щIэтIысхьащ Римский-Корсаков и цIэр зэрихьэу Ленинград къалэм дэт консерваторэм.

1954 - 1957 гъэхэм ар КъБАССР-м ЦIыхубэ творчествэмкIэ и унэм щылэжьащ, 1967-1971 гъэхэм Къэбэрдей-Балъкъэр радиом и хорым и художественнэ унафэщIу, 1962 - 1968 гъэхэм КъБАССР-м и Композиторхэм я союзым и правленэм и унафэщIу щытащ. Лэжьыгъэ 400-м щIигъу - симфониехэр, музыкэ спектаклхэмрэ уэрэдхэмрэ - и Iэдакъэ къыщIэкIащ. Дзапэ уэрэд хъуахэм ящыщщ «Уи цIэр Мадинэ хьэмэ Маринэ?», «Си Налшык къалэ» уэрэдхэр. 1992 гъэм Къардэн Хьэсэн и лэжьыгъэ нэхъыщхьэхэм ящыщ зыр - Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Гимныр, пагагъэрэ лъагъуныгъэкIэ гъэнщIар - итхащ.

Композиторым республикэм и музыкэ гъуазджэм хуищIа хэлъхьэныгъэр къэлъытэгъуейщ. Балэ Мухьэдин щIыгъуу Къардэн Хьэсэн итхащ «Мадинэ» япэ адыгэ лъэпкъ оперэр. Япэ дыдэу 1970 гъэм ягъэлъэгъуа а лэжьыгъэр Къэбэрдей-Балъкъэрым и лъэпкъ оперэм и тхыдэм щIэдзапIэ дахэ хуэхъуат.

Композиторым и гъащIэмрэ гуащIэмрэ теухуа «Талант души» тхылъ купщIафIэр зэдатхащ  Ащхъуэт Беслъэнрэ Бекъалды Ильярэ Лэжьыгъэм хагъэхьа «Классик музыкального искусства», «Ласковая встреча» Iыхьэхэм ихуащ композиторым и уэрэдхэм я псалъэхэмрэ нотэхэмрэ, и гукъэкIыжхэр, газетхэмрэ журналхэмрэ къытехуа интервьюхэр.

Къардэн Хьэсэн и зэфIэкIым яхуэфэщэн пщIэ къэралым къыхуищIащ. Абы къратащ ЩIыхь орденым и ещанэ нагъыщэр, Хэку зауэ орденым и етIуанэ нагъыщэр, «ЩIыхь Дамыгъэ», «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и пащхьэ щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденхэр, зауэм къыщихьа медаль 15. Апхуэдэу абы къыфIащащ «РСФСР-м и цIыхубэ артист», «РСФСР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ», «Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м гъуазджэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ», «Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Къэрал саугъэтым гъуазджэмкIэ и лауреат» цIэ лъапIэхэр.

Къардэн Хьэсэн Екъуб и къуэм и гъащIэр лэжьыгъэм хуэпэжу щытынымкIэ, къыщалъхуа Къэбэрдей-Балъкъэрым и фIыгъуэм телэжьэнымкIэ щапхъэщ. Ар ящыщщ Къэбэрдей-Балъкъэрым ис лъэпкъхэм я музыкэр профессиональнэ лъагапIэхэм хуэзыша япэ лъэпкъ композиторхэм.

 И ныбжьыр илъэс 96-м иту 2019 гъэм щIышылэм и 20-м дунейм ехыжащ Къардэн Хьэсэн. Къыхиха IэщIагъэмкIэ зэфIэкIышхуэ зиIа Къардэн Хьэсэн Екъуб и къуэр цIыхубэм зэи ящыгъупщэнукъым.

ТЕКIУЖЬ Заретэ.