Налшык къалэм дэт 33-нэ курыт еджапIэм махуитIкIэ щекIуэкIащ «УнэтIакIуэхэм я зэхуэс-2023» зыфIаща урысейпсо Iуэхугъуэр. Къэралымрэ щIыналъэхэмрэ къыщыхалъхьа унэтIакIуэ жэрдэмхэр зэгъэуIуным теухуа зэхыхьэр Къэбэрдей-Балъкъэрым и министерствэхэм я унафэщIхэмрэ абыхэм я къуэдзэхэмрэ я брифингкIэ къызэIуахащ.
Къэбэрдей-Балъкъэрым щIалэгъуалэмрэ жылагъуэ зэгухьэныгъэхэмрэ ядэлажьэ министерствэ зыбжанэ иIэщ. Абыхэм ящыщщ КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэр, КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэр, КъБР-м ЩIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэр, КъБР-м Жылагъуэ зэгухьэныгъэхэмрэ цIыхубэ пэхуэщIэхэмкIэ и министерствэр. Зи цIэ къитIуа къэрал къулыкъущIапIэхэр «Сэ сыунэтIакIуэщ» фIэщыгъэр зиIэ пэхуэщIэ зэхэтым йолэжь. Зыбжанэ щIауэ, абы къиубыда Iуэхугъуэхэр зэщIа хъуным зэгъусэу Iуэху хуащIэ. Лъэныкъуэ куэд къызэщIэзыубыдэ а пэхуэщIэр зэрагъэзащIэ щIыкIэм тепсэлъыхьащ КъБР-м щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министр Лу Азэмэт.
«ПэхуэщIэр къыщыхэтлъхьэм дэ нэхъыбэу дызэгупсысари тегъэщIапIэ тщIари щхьэусыгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэм къыхэкIыу зи ныбжь нэмысауэ щIэпхъаджагъэ зылэжь ныбжьыщIэхэм я учетым щыт щIалэгъуалэр гъащIэм къыхэгъэувэжынырщ, зыхэхуа щытыкIэ гугъум къишыжынырщ. Апхуэдэхэр цIыхуи 130-рэ хуэдиз мэхъу. НыбжьыщIэхэм яIэщIэкIа щыуагъэхэм гу лъедгъэтэжу гъуэгу захуэм къытедгъэувэжыныр ди къалэн нэхъыщхьэхэм ящыщщ. Ахэр, псалъэм и хьэтыркIэ, езыхэм я лъэгуажьэгъухэр зыхэт жылагъуэ пэхуэщIэхэм хэтшэну, уеблэмэ щIалэгъуалэ политикэм пыщIа жэрдэмхэм жыджэру хэдгъэхьэну дыхущIокъу. НыбжьыщIэм IэщIэкIа щыуагъэр зэпымычу ебгъэлъагъукIэ, зэ щхьэрыуамэ, ар икIыхьагъкIэ игу къэбгъэкIыжкIэ, езым дежкIи, жылагъуэм дежкIи щхьэпэ хэлъкъым. Дзыхь хуэпщIыныр, и мыхьэнэр зыхебгъэщIэныр, IэнатIэ пыухыкIам ебгъэувэлIэныр цIыхугъэм и пщалъэу къатщтэ къудейкъым, атIэ щыIэныгъэмрэ псэуныгъэмрэ и фIагъ езыгъэкI унэтIыныгъэ лэжьыгъэ пыухыкIащ. Ди унэтIакIуэхэр епхауэ дызыдэлэжьа сабий 61-м щыщу 10-м я цIэр ищхьэкIэ зи гугъу щытщIа учетым къыхэтхыжын тлъэкIащ. ДэркIэ ар ехъулIэныгъэшхуэщ.
Апхуэдэу къыхэзгъэщыну сыхуейт дызэлэжь пэхуэщIэ зэхэтым ипкъ иткIэ дэ щIалэгъуалэ хьэрычэтыщIэ IэнатIэм зедгъэужьыну иужь дызэритри. «ХьэрычэтыщIэ IэнатIэ 07» зыфIэтща стартап-еджапIэм и щIыналъэ программэр зэхэгъэувэн доух, къэнэжа щыIэкъым - махуэ зытIукIэ инвестицие зэхуэс едгъэкIуэкIыну ди гугъэщ. А зэхуэсым и жыпхъэм иту, хьэрычэтыщIэ хъуну хуей ныбжьыщIэхэр едгъэджэнущ, щхьэж къыхиха IэнатIэмрэ Iуэхугъуэмрэ елъытауэ унэтIакIуэхэр ядэдгъэлэжьэнущ. ЩIалэгъуалэм ифI зыхэлъым гулъытэ нэхъыбэ яхуэтщIыху, зи ужь дит жэрдэмхэри нэхъыфIу тхуэгъэзэщIэнущ. Дэ лэжьыгъэшхуэ къытпэщылъщ. Ауэ ар хьэлъэ хъуну къытщыхъуркъым, къыхэтлъхьэ жэрдэмхэр зыфIэкъабыл щIалэгъуалэр нэхъыбэ хъуху, къытхыхьэхэм я бжыгъэм хэхъуэху», – жиIащ Лу Азэмэт.
КъБР-м лэжьыгъэмрэ цIыхухэр социальнэу хъумэнымкIэ и министр Асанов Алим къызэрыхигъэщамкIэ, унэтIакIуэхэм епхауэ къыхалъхьэ жэрдэмхэр и унафэ щIэту лажьэ къулыкъущIапIэм жыджэру деIыгъ.
«Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым социальнэ лэжьыгъэмкIэ и къудамэм мысыхьэтым цIыхуи 150-м нэблагъэ щоджэ. Абыхэм я нэхъыбэр цIыхухэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщыным, социальнэ Iуэхутхьэбзэхэр яхуэщIэным епхауэ щIыналъэхэм щыIэ центрхэм практикэ лэжьыгъэхэр щрагъэкIуэкI, IэнатIэм ехьэлIа пэщIэдзэ щIэныгъэ зрагъэгъуэт, лэжьэкIэм зыхагъэгъуазэ. Дэтхэнэми унэтIакIуэ щхьэхуэ иIэжщи, лэжьыгъэм епхауэ зыщIэупщIэн къыхэкIмэ, гъуэгугъэлъагъуэ яхуохъу, ядоIэпыкъу, ягъэгъуазэ. Практикэ IуэхукIэ къытхуэкIуэхэм я нэхъыбэр ди деж къыщонэ. Абы къыхэкIыу унэтIакIуэм и мыхьэнэм хохъуэ. ЩIалэгъуалэмрэ унэтIакIуэхэмрэ я зэпыщIэныгъэхэм къитIасэ псори тхылъымпIэкIэ убзыхуащи, щхьэж зыпэрыт IэнатIэмкIэ жэуап ехь. Абы лэжьыгъэм ехьэлIауэ щыIэн хуей пщэдэкIыжыр нэхъ ин ещI, цIыхухэм хуащIэ Iуэхутхьэбзэхэм я фIагъым хохъуэ. Хьэкъыу си фIэщ мэхъу унэтIакIуэм и мыхьэнэм кIуэ пэтми зэрыхэхъуэнур, уеблэмэ абыкIэ щIэныгъэ пыухыкIахэр зрамыгъэгъуэту щымыхъуну зэман къызэрыкIуэнур. ПэхуэщIэ зэхэтым хэтлъхьэ ди гуащIэр абыкIэ къэувыIэркъым, ауэ нэхъыщхьэу дэ дэхьэлIауэ щытыр цIыхубэм япыщIауэ дыщытынырщи, а лъэмыжыр зыгъэбыдэн щIалэгъуалэм дахуэныкъуэщ. Ди Iуэхухэр псори абы хуэгъэпсауэ щытщ», – жиIащ Асанов Алим.
КъызэгъэпэщакIуэхэм зэрагъэувамкIэ, Урысейм и щIыналъэхэм щызэхэтыну мыпхуэдэ зэIущIэхэм унэтIыныгъэм теухуа пэхуэщIэ зыбжанэ нэхъыфI дыдэм халъытэу къыхахынущ. Ахэр «УнэтIакIуэ пэхуэщIэ нэхъыфI дыдэхэр - 50» зыфIаща урысейпсо банкым хыхьэнущ, Мэзкуу щекIуэкIыну къызэщIэзыкъуэж зэхыхьэми щагъэлъэгъуэнущ.
