Къэбэрдей-Балъкъэрыр мы махуэхэм щIэныгъэм и урысейпсо утыку хъуащ. Налшык къалэм дэт 33-нэ курыт еджапIэм щIыуэпсымрэ дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэнымкIэ олимпиадэм и иужьрей уры-сейпсо Iыхьэм къекIуэлIат ябгъэдэлъ щIэныгъэр здынэсыр къапщытэну гура-щэ зиIэ щIалэгъуалэр. ЩIэныгъэм зи гур хузэIуха, дунейм щекIуэкI Iуэхугъуэхэм щIэщыгъуэхэр къахэзыгъуатэ, щIэуэпсыр хъумэныр пщэрылъ зыщызыщIыжа, узыншагъэр хъумэным хуэунэтIа гупсысэкIэхэр зэIузыщэ щIалэгъуалэр утыкум щыпэкIурт, къапэщылъ зэхьэзэхуэхэмрэ гъэунэхуныгъэхэмрэ тIэкIуи зэригъэпIейтейр я нэгум къищу, къызэрызэщIиIэтэри яхуэмыущэхуу.
Къэбэрдей-Балъкъэрым махуихкIэ щызэхэтыну олимпиадэхэм хэтыну къеблэгъащ Урысейм и щIыналъэ псоми къикIа еджакIуэ 300-м нэблагъэ, абыхэм я гъэсакIуэ цIыху 99-рэ. Апхуэдэу зэпеуэм кърихьэлIащ ар къызэгъэпэщыным икIи зыхущыщIэ щымыIэу дэхыным ехьэлIауэ лэжьыгъэшхуэ зи пщэ дэкIа «Сириус» къэралпсо егъэджэныгъэ IэнатIэм и лIыкIуэхэри. Ди щIыналъэм щыщу зэпеуэхэм цIыхуищ хэтщ.
МахуэщIыр ныбжьыщIэхэм дагъэлъэпIэну, къапэщылъ Iуэхугъуэхэм трагъэгушхуэну зэхьэзэхуэхэм я ублапIэм зыкъригъэхьэлIащ УФ-м ЕгъэджэныгъэмкIэ и министерствэм къэ-рал политикэр курыт щIэ-ныгъэм щыпхыгъэкIынымкIэ и къулыкъущIапIэм и унафэщIым и къуэдзэ Магомедов Iэдэм, КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ, КъБР-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ Хъубий Марат, КъБР-м егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министр Езауэ Анзор, КъБР-м щIыуэпс хъугъуэфIыгъуэхэмрэ экологием-кIэ и министр Шаваев Ильяс, Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ КъБКъУ-м и проректорым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Лесев Вадим, . КъБР-м и щIыналъэхэм егъэджэныгъэмкIэ и IуэхущIапIэхэм я IэщIагъэлI- хэр, егъэджакIуэ пашэхэр, къэрал икIи жылагъуэ лэжьакIуэхэр.
КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек и цIэкIэ зэIущIэм кърихьэлIахэм фIэхъус псалъэкIэ захуэзыгъэза Хъубий Марат къыхигъэщащ хэгъэгум и егъэджэныгъэ IэнатIэм олимпиадэхэм мыхьэнэшхуэ зэрыщаIэр. «Псом япэу къыхэзгъэщыну сыхуейт зэхьэзэхуэхэм я иужьрей Iыхьэм нэса ныбжьыщIэ-хэм я ехъулIэныгъэхэр абдеж къыщымыувыIэу нэхъри заузэщIыну, щIэныгъэм лъагъуэщIэхэр щыпхашу, къэхутэныгъэ бэлыхьхэр зыщIыну цIыху цIэрыIуэ къахэкIыну дазэрыщыгугъыр. Сыт хуэдэ Iуэхуми жэуаплыныгъэ пылъщ. Ар зыхыумыщIэу, абы кърикIуэнкIэ хъунухэр зэпумылъыту Iуэху уеувалIэ хъунукъым. Мы зэпеуэ дахэм кърихьэлIахэм апхуэдэ пщэ-рылъ зыщащIыжауэщ къызэрызгурыIуэри, фыщIемыгъуэж. Фызытет гъуэгур икъукIэ хъуэпсэгъуэщ, дахэщ, Iэджэ фIыгъуи зыхэгъэпщкIуа IэнатIэщи, фи фIэщ фщIы абы фызэриIэтынур. Гуращэ пыухыкIахэр зиIэ цIыхуращ жыжьэ нэсыр, щалъхуа лъахэм хуэщIыпхъэ гурыщIэм и пщIэр зыIэтыфыр. ЩIыуэпсыр хъумэныр, абы къыдит хъугъуэфIыгъуэхэр цIыхум зэрыхуэщхьэпэн пэхуэщIэхэр къыхэлъхьэ-ныр акъыли, зэмани, шыIэныгъи хуэныкъуэ Iуэхушхуэщ. ЗэрыфщIэщи, щIыуэпсым узэрепсалъэ бзэращ къызэропсэлъэжынури, абыкIэ щIэныгъэ уимыIэу хъунукъым. Мис а щIэныгъэр къызэрывгурыIуар, зэрызэхэфщIыкIар, къызэрывгъэсэбэпыфыну щIыкIэхэр къэвгъэлъэгъуэну аращ мы махуэхэм екIуэкIыну зэхьэзэхуэхэми, гъуэгу махуэ фытехьэну, фи зэфIэкIхэр фи гъэсакIуэхэмрэ егъэджакIуэхэмрэ хьэкъ ящыфщIыну си гуапэщ», - жиIащ Хъубий Марат.
АдэкIэ олимпиадэм хэт дэтхэнэ зыми пэIудзауэ захуигъэзащ УФ-м егъэджэныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Васильевэ Татьянэ. «Зи ужь фитыр щытхъу зыпылъ Iуэхугъуэ дахэщи, фызэщIэмыкIуэж, ипэкIэ фызэрыкIуэтэным фыхущIэкъу. Мы Iыхьэм къэсахэр къэрал псом щекIуэкIа хэгъэгъу зэхьэзэхуэхэм къыщыхэжаныкIахэращи, фэ фытекIуакIэщ, фи насып Iыхьэр къэфхьэхуакIэщ. Иджы фи щIэныгъэм практикэ мыхьэнэ евгъэгъуэтыну Iэмал фиIэщи, фехъулIэну си гуапэщ. Къэбэрдей-Балъкъэрыр зихуэдэ щымыIэ щIыналъэ дахэщи, абы къывитыну гузыхэщIэм Iэджэ Iэмали зэпеуэхэм зэрыхывигъэлъхьэнум шэч къытесхьэркъым», - жиIащ Васильевэ Татьянэ.
ХьэщIэхэм псалъэ гуапэкIэ захуигъэзащ КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ. «Егъэджэныгъэр пщIэ зыпылъ IэнатIэщ, щIэныгъэри цIыхур лъагэу зыIэт Iэмэпсымэщ. ДызыхэпсэукI дунейм щIэныгъэ ущиIэным нэхъ фIыгъуэшхуэ щыIэкъым. Сэ си гуапэщ мы зэпеуэхэм кърихьэлIахэм апхуэдэ гуращэ фызэриIэр, сыту жыпIэмэ ди пщэдейр ефIэкIуэнуми екIэкIуэнуми зи Iэ илъыр фэращ. Дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэныр псоми ди хьэкъщ, щIыуэпсым пыщIа Iуэхугъуэхэри дэтхэнэ зы цIыхуми, жылагъуэми, къэралми ялъэIэс Iуэхущ. МащIэми куэдми абы и зехьэным хуэгъэза есэныгъэ гуэр зимыIэ щыIэкъым. Ауэ щIэныгъэр къару лъэщщ, гъащIэми махуэ къэс зэхъуэкIыныгъэ куэд къыщохъури, щIыуэпсым и къэгъэсэбэпыкIэми мыхьэнэшхуэ иIэщи, ахэр зэгъэзэхуауэ щIэблэм ябгъэдэлъхьэныр Iэмалыншэ хъу лэжьыгъэщ. А лъэныкъуэмкIэ унэтIа еджэныгъэр зэхьэзэхуэм хэтхэм нэхъ къащтауэ къысщохъури, фи щIэныгъэкIи фызэмыблэжу, фи зэфIэкIкIи фызыщымысхьыжу, фи зэхэщIыкIкIи фыгушхуэу мы махуэхэр вгъэкIуэну си гуапэщ», - жиIащ Егоровэ Татьянэ.
Махуэр ягъэдэхащ «Кабардинка» къэфакIуэ гупым я «Уэркъ къафэмкIэ», щагъэIуащ я макъ жьгъырур КъБР-м и цIыхубэ уэрэджыIакIуэ Зеущэ Iэуес, КъуэщIысокъуэ Роксанэ, Куэцэ Идар сымэ, зыкъагъэлъэгъуащ «Арабеск» ансамблым, КъБР-м сабийхэмрэ щIалэгъуалэмрэ я уардэунэм къафэмкIэ и «Таурыхъым хэт Урысей» ансамблым. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыдэлъху лъэпкъхэм къадэгъуэгурыкIуэ щэнхабзэм и хуэмэбжьымэ зыщыуа концертыр зэхьэзэхуэхэм хэтыну ныбжьыщIэхэм гунэс зэращыхъуар я Iэгуауэхэм нэрылъагъу ящIырт.
Концертыр Iуэхугъуэ дахэм и щIыхькIэ драгъэуея хьэрэкIытэ щхъуэкIэплъыкIэхэмкIэ иухащ.
Олимпиадэхэм хузэхалъхьа программэр егъэлеяуэ купщIафIэщ. Зэхьэзэхуэхэр щекIуэкIынущ Сабий зэчиифIэхэм я зэфIэкIым щыхагъахъуэ «ДыгъафIэ къалэ» академиемрэ Гъуазджэм, спортым, щIэныгъэм, еджэныгъэм зэфIэкI лъагэ къыщызыгъэлъагъуэ сабийхэм защIэгъэкъуэнымкIэ «Антарес» центрымрэ. НыбжьыщIэхэм къапэщылъщ къызэгъэпэщакIуэхэм экологие щIэныгъэмкIэ зэхагъэува тест лэжьыгъэхэр зэпкърахыну, щIэныгъэ пэхуэщIэхэр утыку кърахьэу тепсэлъыхьыну, щIыуэпсыр хъумэным икIи зехьэным ехьэлIа есэпхэр ящIыжыну, щытыкIэ пыухыкIахэм я хэкIыпIэхэр къагъуэтыну. Апхуэдиз лэжьыгъэм кърикIуэри а махуэ дыдэм къэпщытакIуэхэм наIуэ къащIынущ. Зэпеуэм кърикIуахэмкIэ мыарэзыхэм я лэжьыгъэм щIэрыщIэу хагъэплъэжыну ныбжьыщIэхэм Iэмал яIэщ. ЩIызэхуэса Iуэхугъуэхэм къадэкIуэу, щIалэгъуалэр Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыпIэ нэхъ дахэ дыдэхэм яшэнущ. Апхуэдэу абыхэм зыщрагъэплъыхьынущ Iуащхьэмахуэ лъапэ, яшэнущ Шэрджанэрэ Шэджэм псыкъелъэхэмрэ, хэтынущ Ерчэнхэ я чэщанэм деж хьэбдзэжьейр псым щыхаутIыпщхьэ Iуэхугъуэхэм.
Къэбэрдей-Балъкъэрым урысейпсо мыхьэнэ зиIэ зэхьэзэхуэхэр и щыпэзэхэшэкъым. 2019 гъэм, псалъэм и хьэтыркIэ, ди щIыналъэм щекIуэкIащ цIыхум и гъащIэр хъумэнымкIэ пэублэ щIэныгъэр щрат дерс унэтIыныгъэм епха зэхьэзэхуэхэр, абы иужькIэ кIэщIу «Сириус-2021» фIэщыгъэр зиIэ уахэ программэр щаутIыпщащ. Апхуэдэ зэхыхьэхэм къэралым и хэгъэгухэм къикIа ныбжьыщIэ пэрытхэр къыщызэхуос, ахэр щIалэгъуэмрэ гугъэмрэ я махуэщI хъууэ. Иджырей зэхыхьэри апхуэдэщ - фIым ущегъэгугъ, ар къуегъэлъыхъуэ.
Олимпиадэ зэпеуэхэм кърихьэлIа еджакIуэхэм я насып кIэныр къахьэхуну ди гуапэщ!
ШУРДЫМ Динэ.
Сурэтхэр Къарей Элинэ трихащ.