«ПланетэщIэ» псысэм щыщ

Къафэхэрт, джэгухэрт. ЦIыхухъухэм фэ кIэпхын фIыцIэ, цIыхубзхэм - хужь яIулъщ. Зы лIыжь къахэкIри мафIэм бгъэдыхьащ. ЩIалэ пкъыфIищ зыбгъэдишауэ зыгуэрхэр яжреIэ. ЦIыхубзхэми къаухъуреихьауэ зы пщащэ гуэрым и щхьэцхэр хуажь, и натIэр плъыжьрэ фIыцIэкIэ зэхалыкI. 

ЛIыжьым пхъэ мафIэм зы дзакIэ къыщыхихым, щIалищыр зэуэ игъуэлъыкIащ. Ахэр зырызыххэурэ къитхъыхьащ Iугъуейр къызыпиху мафIэмкIэ. ИужькIэ къыщылъэтхэри къызыхэкIа гупымкIэ ягъэзэжащ. Псоми зы защIыжри къуэ уэхымкIэ ирагъэзыхащ. Зыдмыгъэлъагъуэурэ, дэри дакIэлъокIуатэ. Лъэгум деплъыхмэ, Iуэ хьисэпу узыIуплъэ мывэ зэпэщытхэм даубыдауэ хыв гъумыщIэ зеукIыжри дэтщ. 

Мывэ блыным зи лъакъуэхэр елэлэхыу къытетIысхьа цIыкIухэри зэрыгъэкIийрт. Щхьэхуэ зызыщIыжа щIалищыр зэкIэлъхьэужьу къуэ зэвым дыхьэри «Iуэбжэм» деж къыщызэтеувыIащ. Япэ иту ехам Iуэбжэм еупсея ентIырхэм зы къахихри гуу губжьам хуримыкъу Iуэм щхьэпрылъащ. КхъуэпIащэм хуэдэу хывым зигъэкIэрахъуэщ, и кIэр иIэтри, Iуэм къихутам и дежкIэ къыщIэпхъуащ. «Мис иджыпсту и бжьакъуэпэмкIэ дрихьеинущ», - сыгузавэрт сэ. Щауэм зишэщIщ, жэрыжэм тету къыжьэхэлъэда хывым зэрифIэщкIэ еуэри, гуум джатэу игъэдалъэ и бжьакъуитIым языр тетаи-темытаи, фийуэ триудащ. Езыри, мыарэзыныгъэ хэлъу, къыдэлъеижауэ мывэм IэштIымкIэ еуэрт. 

Абы хэту щхьэпрылъащ етIуанэ щауэри. И бжьакъуэ лъэныкъуэр зэрытраудам хыв гуур къигъэгубжьат. Хыв гужьеям зыкъричащ, щIалэм къыхуэжэу. Гуур къыщысым, щIалэм иIыгъ ентIырымкIэ абы и натIэ дыдэм техуэу еуэри, пIэтIауэ-лъэкъуауэу къриудащ. Арати, цIыкIуи ини гуфIэу къызэрехьэжьащ. Псоми хуэдэжтэкъым хывыр зыукIар. ЛIы иратыну ягъэхьэзыра пщащэ цIыкIури гуфIэрт...

Къуэ зэв цIыкIум дыщыдыхьэм къэбыстэм ещхь тхьэрыкъуэф тхьэмпафэ гуэрэнхэм тхьэкIумэкIыхь цIыкIу зэрыхэлъэдар къэслъэгъуащ. Тхьэрыкъуэфхэр Iэрамэурэт зэритри, егугъуу IэкIэ хасэу къагъэкIа фIэкIа пщIэнтэкъым. Къегъуэлъэха тхьэмпэхэм уатеувамэ, дагъэ ирагъэфа кIапсэр Iэм зэрыIэщIэцIэнлъым ещхьу, лъакъуэр тецIэнлъырт. ТхьэкIумэкIыхь цIыкIур здэкIуар къысхуэмыщIэу зысплъыхьырт. Назэр бзэхат.

- ГуащIэмэ гуэр къыпщIихьэрэ, Вагъуэбж? – къызэупщIащ Мартин, и напщIэхэр зэригъалъэурэ.

- Си нэхэр щIесыкIыр, - жэуап естащ. Тхьэмпэ абрагъуэхэр зэгуэсхыурэ тхьэкIумэкIыхь цIыкIум сылъыхъуэрт, ауэ къысхуэлъагъуртэкъым. СымыщIэххэу сыцIантхъуэри, дуней телъыджэ гуэрым сыхэхутащ. Апхуэдизу щхъуантIэ дахэу зыкъызэридзэкIати, занщIэу сыкъэтэджыжын си псэм идакъым. Мартин сэр щхьэкIэ зэрыгузэвэнур сщIэ пэтми, сыкъэтэджыжыну сыхуейтэкъым. Си Iэ-си лъэхэр згъэхъеихункIэ, щIыIэм исым шхыIэн хуабэр зэрыфIэфIым хуэдэу, тхьэмпэхэм си пкъым зыкъызэракъузылIэр сфIэфIт. «Зыми ухэмыту жей, зыгъэпсэху», - сызэрихуэрт си гум. Си нэр сфIызэхуэкIуэрт.

- Къэгъанэ, Вагъуэбж, сытым и гушыIэгъуэ иджыпсту? – зэхызох Мартин и макъыр. Ауэ, сыт, жейм сиубыдри щхьэхынагъэр къыстекIуащи, зыри жызмыIэм нэхъ къызощтэ. 

- Вагъуэбж, си щIалэ цIыкIу! ЛIыгъэ зыхэлъхьи зыкъэзгъэлъагъу. Уи Iэпкълъэпкъым зыхигуэшауэ сымаджэ уащI мы къэкIыгъэхэм! – и макъым къызэрихькIэ мэкIий Мартин. Ар зэрызэхэсхыу, сыкъащтэри ныкъуэкъуэн щIэздзащи, сопIастхъэ-солъастхъэ, ауэ фом хэхуа бадзэ нэхъей, зы схузэфIэкIыркъым. Си Iэри си лъакъуэри зылъэIэсым тоцIэнлъ. ИтIанэ сызыубыда Iэрамэр къезгъэщIэн щхьэкIэ зэрысхузэфIэкIкIэ згъэсысащ… 

Валентинэ Петровнэ и Iэпэр зылъэIэс си щIыфэм мастэ къыхиIуу къысщыхъурт. 

- КъыбгурыIуа иджы тхьэкIумэкIыхь цIыкIур здэкIуар? – къызэплъырт Мартин.

- ЦIыхули мыхьэмышх зымыщI къэкIыгъэщ, - сыдыхьэшхащ ерагъыу, лIыгъэм зезгъэхьри. 

Кхъухьлъатэ цIыкIумкIэ ди станцым сыкъашэжащ.

Махуищ енкIэ сыкъамыгъэтэджу сымаджэщым сыщIэлъащ. ЗыхэсщIэу нэхъыфI сыхъуа щхьэкIэ, Петровнэ зыкъызигъэIэтыртэкъым. 

ЕплIанэ пщэдджыжьым ар си деж къыщIыхьащ. 

- Утеплъагъэххи мы удз хущхъуэм, Вагъуэбж? – къызэупщIащ.

- КъысхуэщIэжыркъым, - къеIысхауэ, удыр зэпызоплъыхь. 

- КъыпхуэщIатэмэ нэхъыфIт, - къэтэджыжащ ар. 

- Валентинэ Петровнэ, - къэзгъэувыIащ ар, бжэм щынэсым. - Сэ сыхъужащ. Плъагъуркъэ, къызокIухьыф.

- СумыгъэпIащIэ, Вагъуэбж! Сэ ныбжесIэнщ ущыхъужам деж, - идэркъым Петровнэ. - Мы удзым щыщ зы IэмыщIэ закъуэ диIатэмэ, щIэх дыдэ ухъужынут...

- Дауэ зыIэрызгъэхьа хъуну си хущхъуэгъуэ зыхэлъ удз лIэужьыгъуэр? – Си Iэр зэтедзауэ сыщыс зэрымыхъунур нэгъуэщI гуэрым къызжимыIэми, сэ езым фIы дыдэу сщIэжырт. СыкIуасэу, удзым и лъыхъуакIуэ сежьэнущи, щIэупщIакIуэхэм бжэр Iуагъэзагъэркъым. Мес Ализабети, Чапкэ и IэплIэм ису, къокIуэ. 

- Дауэ ущыт, Вагъуэбж? – къыщIыхьащ ар гуфIэу.

 - Сыхъарзынэщ нобэ, ауэ жейм сыхелъафэри, жэщ хъуху къэхъей сиIэну къыщIэкIынукъым, - субыдащ зи «Iэр» къэзышия хьэмаскIэ цIыкIум и фIалъэ бацэр. Ализабет зимыIэжьэу щIэкIыжащ. 

Си лазареткэр къэспхъуатэщ, хъуржын цIыкIур зыпщIэхэслъхьэри зызгъэбзэхащ. Си нэр къихуу солъыхъуэ удз хущхъуэм, арщхьэкIэ срихьэлIэн дэнэ къэна, я плъыфэ гуэри сытеплъэркъым. Къыздэслъыхъуэнури мэз щIагъ, хьэмэрэ псыхъуэ? Тафэ дыдэрами сщIэркъым. МащIэ къызэхэскIухьакъым. Егъэлеяуэ къэкIыгъэхэмкIэ къулейщ нэм къиплъыхьри, зэщхьу тIу имытми ярейщ. 

- Мис удзыр! Си Iуэхущ ар армырамэ! – дуней гуфIэгъуэр зызохьэ. ЖысIатэкъэ къызэрызгъуэтынур! Абы щхьэкIэ жыжьи ущIэкIуэн щыIэкъым! – удзыр къыздисфыщIыкIым си щхьэ сыхуопсэлъэж.

Сызрикъун удз къэсщыпа нэужьщ, сызэрымэжэлIам гу щылъыстэжар. Зи жьауэр жыжьэ зыдз мыIэрысейм сыдэплъеймэ, гурыIупсыр къэзыгъажэ мыIэрысэ джабэплъхэр къысхуоплъых. Удзыр згъэтIылъщ, лазареткэр си плIэм издзэри жыгым сыдэкIуеящ. Сыдэмыпщеипауэ, уащхъуэ-дэмыщхъуэу – дэни къикIа! – къалъэри зы дыгъужь жыгым зыкъриупсеящ. Апхуэдизу сыкъэщтауэ сыкIэкуакуэрти, сызытес жыгыр сэр нэхърэ нэхъ Iейуэ кIэзызу къысщыхъурт. Дыгъужьыр къыдэкIуэтейрт. «Зыгъэбыдэн хуейщ!» - ислъхьащ сигу. Аргуэру дыгъужьищ жыг щIагъым къыщIыхьащ. Япэу зыкъезупсеяр абыхэм я тхьэкIумэм «иIущащэри», псори етIысэхащ. Сэри, сигу нэхъ къызэрыгъуэтыжати, хуэм цIыкIуурэ нэхъ лъагэу сыдэпщеящ. Ауэ зы цырхъ хуэшэчыртэкъым абыхэм я пашэу фэ зэсплъам. Зэрызызгъэхъейуэ, и дзэлыфэхэр къысхуитIырт, жыгым зыкъриупсейуэрэ и нэ плъыжьхэмкIэ къысхудэплъейрт. Къысхуэнэжыр зыт… ЛазареткэмкIэ ахэр згъэжеящ. Сыкъехыжрэ пэт, жыг щIагъым кхъуэ пIащэ къыщIэкIэрэхъуащ. Си щхьэфэцым зиIэтащ. Зызудыгъужауэ жыгым сытесщ. 

- ЗыIыгъ, Вагъуэбж, быдэу. Зомыгъэхуэх, - къэсцIыхуащ си щхьэщыгумкIэ къекIиеха Ричард и макъыр… «Си лъыхъуакIуэхэр къэсащ» - къызэрыгъуэтыжащ си гур. 

… Злэжьа «къуаншагъэм» щхьэкIэ, сымаджэщым махуищ енкIэ къыщIэкI сиIакъым. Си IэкIэ къэзгъуэтыжа удзым Валентинэ Петровнэ къыхищIыкIа хущхъуэр хуабжьу сэбэп къысхуэхъурт. АтIэми, си гъусэхэм зыгуэрым ерыщу зыхуагъэхьэзырырт. Зыри жызмыIэу сэ абыхэм сакIэлъыплъырт. Сыхъужати, ЩIым (ди планетэм) зыкъыщыттетIэтыкIам щыгъуэ симыIа узыншагъэр збгъэдэлъу зыкъэслъытэжат. 

Бжэр къыIуихри сызыщIэлъ пэшым Петровнэ къыщIыхьащ.

- Мис иджы ухъужащ, Вагъуэбж! – жиIащ абы, си пIэ лъапэм и деж къэтIысри. 

- Тхьэр арэзы къыпхухъу, Валентинэ Петровнэ! – си гур къызэрыгъуэтыжауэ сыкъыщылъэтри, си дохутырым и натIэм ба хуэсщIащ.

- О-о-о! ПщIэншэу бгъэкIуакъым мыбы узэрыщIэлъа махуэхэр! – си Iэрытхыр къищтэурэ жиIащ абы. – Фэ зыщIыпIэ фыкIуэнущ ноби, къысхуэбгъэнэнщи сыкъебгъэджэнщ. – Петровнэ и нэгу зэлъыIухар угъурлыуэ гуфIэрт.

- Абы шэч хэлъкъым, ауэ сыздашэну?

- Сыт щхьэкIэ уздамышэу, - жиIащ Петровнэ. - Мес, Мартин къожьэри кхъухьлъатэ цIыкIум бгъэдэтщ…