ЛIыхъужьыгъэм и щапхъэ

Совет Союзым и ЛIыхъужь Къардэн Къэбард Лэкъумэн и къуэр Хэку зауэшхуэм зэрыхэкIуадэрэ мы гъатхэпэ махуэхэм илъэс 80 ирикъуащ.

Къэбард Шэрэдж щIыналъэм хыхьэ Аушыджэр къуажэм 1920 гъэм дыгъэгъазэм къыщалъхуащ. И сабиигъуэу адэ-анэншэу къанэри, и къуэш нэхъыжь Къубатийрэ абырэ зэрыбыным я нэIэ тету къэхъуащ. Къэбард Хэкум и къуэ пэжу, шынэ зымыщIэ танкисту, ныбжьэгъуфIу, цIыху хьэлэлу, сыт и лъэныкъуэкIи щапхъэу щытауэ къаIуэтэж.

Къардэн Къэбард Хэку зауэшхуэр щыщIидзам Дзэ Плъыжьым ираджащ. Танк училищэр къиуха нэужь, Воронеж, Украинэ фронтхэм щызэуащ, Киев щхьэхуит къыщащIыжми яхэтащ. Гвардием и генерал-лейтенант, бронетанкыдзэхэм я маршал, Совет Союзым тIэунейрэ и ЛIыхъужь Катуков Михаил зи унафэщI япэ танк армэм хэту ар КъухьэпIэ Украинэм нэсащ.

Бийм къиухъуреихьа Тернопольскэ областым и Iэгъуэблагъэм зэхэуэ гуащIэхэр щекIуэкIырт. Зауэр зэрыщIидзэу фашистхэм къаувыхьа а щIыпIэм гузэвэгъуэ куэд и нэгу щIэкIащ. Псом хуэмыдэу журт лъэпкъым леишхуэ щалъысащ. Чертков къалэ цIыкIум щаукIащ абы щыпсэу цIыху мини 9-м щIигъу. Нэмыцэхэм псэупIэ унэу 260-рэ ягъэсащ, IэфIыкIэ щащI фабрикэр, дагъэпIытIыр, щхьэлыр, киногъэлъэгъуапIэр, клубыр къызэщIиубыдэу.

Бийм я дежкIэ а къалэм мыхьэнэшхуэ иIэт: арат абыхэм Днестр здыхуэкIуэм яужьрей зыгъэпщкIупIэр. Каменец-Подольск щIыналъэм кIуэцIрыкIыу къухьэпIэмкIэ зыунэтI нэмыцэ дивизэм я Iуэхур екIакIуэрт ар яфIэкIуэдмэ. Чертков къалэр къаухъуреихьу Серет псыежэхымкIэ кIуэцIрыкIын папщIэ нэмыцэхэм танк хьэлъэхэм я гуп щхьэхуэ къызэрагъэпэщат.

Бийм къыIэщIэкIри, Къардэн Къэбард Серет псыежэхыр зэпиупщIри, нэмыцэхэм ягъэщIагъуэу Чертков къалэм танкымкIэ дыхьат. СыхьэтиплIым къриубыдэу бийм я танкхэм пэщIэтащ ар. ЗэпэщIэтыныгъэм хыхьэу абы бийм хэщIыныгъэшхуэ яритащ. Къэбард уIэгъэ хъуат, ауэ къарууэ иIэр зэхилъхьауэ нэмыцэхэр зэхикъутэрт. Нэмыцэм ящыщ зым гвардием и лейтенант Къэбард къытригъапсэри иукIащ.

КъыкIэлъыкIуэ махуэм Украинэ фронтым и 1 танкыдзэр фашистхэм ятекIуат. Бийм я хэщIапIэр къагъуэтри зэтракъутащ, Чертков къалэри абы пэгъунэгъу щIыпIэхэри щхьэхуит къащIыжащ. А лIыгъэм и щIыхькIэ Мосвка хьэрэкIытIэхэр щагъэуат. Сталин Иосиф 1944 гъэм гъатхэпэм и 24-м фIыщIэ яхуищIащ Чертков къалэр бийм къыIэщIэзыхыжахэм.

Махуэ 257-рэ къудейщ Къэбард Хэку зауэшхуэм зэрыхэтар. Дэф­тэрхэм яхъумащ абы сыхьэтихым къриубыдэу и танкымкIэ нэмыцэ фашисту 50-м щIигъу зэриукIар, топи 5 зэрикъутар, къуентхъыу танки 7, топ 13, автомашинэ 78-рэ дыдейхэм къаIэрыхьэным ар зэрыхэлIыфIыхьар... Махуэ бжыгъэ дэкIри, батальоным и унафэщIым Къардэн Къэбард Совет Союзым и ЛIыхъужь къэрал дамыгъэ нэхъыщхьэр къратыну (хэкIуэдауэ) игъэлъэгъуат. Зэрихьа лIыгъэмрэ хахуагъэмрэ папщIэ Къардэным къыхуагъэфэщащ Хэку зауэшхуэ орденым и I, II нагъыщэхэр. Илъэс 23-рэи ныбжьу арат апхуэдиз лIыгъэ къызыкъуэкIа щIалэм.