Узыншагъэр хъумэн
IэнатIэм щыIэ
зэфIэмыхьэныгъэхэм
щытопсэлъыхь
Къэралым и еджапIэ нэхъыщхьэхэм я унафэщIхэм гукъанэ яхуищIащ УФ-м и Федеральнэ Зэхуэсым ФедерацэмкIэ и Советым и УнафэщI Матвиенкэ Валентинэ.
Алмазовым и Центрыр зи нэIэ щIэт советым и зэIущIэ щэкIуэгъуэм и 20-м Санкт-Петербург щригъэкIуэкIыу, а советым и унафэщI Матвиенкэ Валентинэ къытеувыIащ еджапIэ нэхъыщхьэхэр къэзыуххэм IэнатIэ яIэным теухуауэ Iуэхум. Ар университетхэм я унафэщIхэм яхуэшхыдащ я еджапIэхэм IэщIагъэ щызэзыгъэгъуэтхэм я Iуэху адэкIэ зэрыхъум зэрыщымыгъуазэм щхьэкIэ.
- Нэхъапэм дэтхэнэ ректорми ищIэрт и еджапIэр къэзыухам и Iуэху зытетыр. Иджы дипломыр ират, щIагъэкIри, ящогъупщэж. Зыми ищIэркъым ирагъэгъуэта IэщIагъэм ирилажьэр цIыху дапщэми, - жиIащ Матвиенкэ.
Медицинэ щIэныгъэ-къэхутакIуэ IуэхущIапIэр - Алмазовым и центрыр - къызэрызэрагъэпэщрэ дызыхуэкIуэ 2020 гъэм илъэс 40 ирикъунущ. А пIалъэм къриубыдэу абы IуэхуфI куэд къыщыхалъхьэурэ гъащIэм хапщащ. Иджыпсту къыхалъхьа гъэунэхуныгъэм ипкъ иткIэ студенти 193-рэ хурагъаджэ дохутыр IэщIагъэм, апхуэдэуи IэщIагъэлI 800-м ординатурэмрэ аспирантурэмрэ я щIэныгъэм щыхагъахъуэ.
Матвиенкэ нэхъ зыгъэгузавэу къыхигъэщахэм ящыщщ къэралым и сымаджэщхэр дохутырхэмкIэ процент 80-кIэ фIэкIа къызэрызэмыгъэпэщар. Псом хуэмыдэу дохутырхэр къащомэщIэкI къуажэхэм.
- «Къуажэ дохутыр» программэм и фIыгъэкIэ, узыншагъэр хъумэн IэнатIэм щытыкIэм фIы и лъэныкъуэкIэ зыщихъуэж хуэдэу хъуами, жылэхэм щыIэ IуэхущIапIэхэр иджыри ирикъуркъым лэжьакIуэкIэ. ФIагъ лъагэ зиIэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэр жылэ 500-м ялъэIэсыркъым. А щытыкIэм дыкъизышыфынур а IэщIагъэм хэхауэ хуегъэджэнырщ. Абы толажьэ Алмазовым и Центрыр, - жиIащ Матвиенкэ. - Мыхьэнэшхуэ иIэщ IэщIагъэлI ныбжьыщIэхэу щIыналъэхэм щыIэр зыхуэдизыр зэгъэщIэным, ахэр IэнатIэхэм гъэувыным. Президентым унафэ ищIащ медицинэм и лэжьакIуэхэм лэжьапщIэр зэрырат мардэ зэхалъхьэну. «Къуажэ дохутыр» программэм хыхьэхэр псэупIэкIэ къызэгъэпэщын хуейщ. А къалэнхэр зэфIэгъэкIа хъун папщIэ абы псори дызэдегугъун хуейщ
Алмазовым и Центрым студент нэхъыфIхэр къещтэ икIи IэщIагъэлIхэр гъэхьэзырыным хуэунэтIауэ щапхъэфI къегъэлъагъуэ. Ар къызыуххэм я цIэ фIыкIэ щыIуакIэщ къэралым. Апхуэдэу ФедерацэмкIэ Советым и УнафэщIым попечительскэ советым хэтхэм захуигъэзащ сабий зэчиифIэхэм щадэлэжьэну щIэныгъэ-егъэджэныгъэ, медико-биологие центр къызэгъэпэщыным теухуауэ къыхалъхьа жэрдэмри даIыгъыну, а Iуэхур ипэкIэ гъэкIуэтэным щIэгъэкъуэн хуэхъуну.
Нобэ
♦Къуэхэм я дунейпсо махуэщ
♦Урысейм щагъэлъапIэ Психологхэм я махуэр
♦Азербайджаным юстицэм и лэжьакIуэхэм я махуэр щагъэлъапIэ
♦Армением и банк лэжьакIуэм и махуэщ
♦Ливаным и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ. 1943 гъэм Ливан Республикэр Франджым и тепщэныгъэм къызэрыщIэкIым теухуа унафэ къащтащ. Ар я махуэ нэхъ лъапIэхэм ящыщу къалъытэ ливанхэм.
♦1717 гъэм Пётр Езанэм къыдигъэкIащ Астрахань губернэ щхьэхуэ къызэрызэрагъэпэщым теухуа унафэ.
♦1917 гъэм Канадэм къыщызэрагъэпэщащ иджыпсту дунейм пщIэ нэхъ щызиIэхэм ящыщ спорт зэгухьэныгъэр - Лъэпкъ хоккей лигэр - НХЛ-р.
♦1920 гъэм къызэрагъэпэщащ урыс щIэныгъэлI-механик Жуковский Николай и цIэр зезыхьэ дзэ-хьэуа академиер.
♦1922 гъэм Грин Александр тхын иухащ иужькIэ дуней псом цIэрыIуэ щыхъуа «Алые паруса» повестыр.
♦1924 гъэм Москва и радиом лэжьэн щIидзащ щIыпIэ куэдым нэсу. Абдеж къыщежьащ СССР-м и радионэтынхэр къэралым щызэбгрыкIыныр.
♦1941 гъэм Ладогэ гуэлым пхыкI мыл гъуэгур («ГъащIэм и гъуэгу» зыфIащауэ щытар) къызэIуахащ.
♦1956 гъэм Мельбурн (Австралие) къыщызэIуахащ ХVI Гъэмахуэ Олимп Джэгухэр. Ахэр екIуэкIащ щэкIуэгъуэм и 22 - дыгъэгъазэм и 8-хэм. Абы хиубыдэу шы спортымкIэ зэхьэзэхуэхэр Стокгольм (Швецие) щызэхэтащ 1956 гъэм мэкъуауэгъуэм и 10 - 17-хэм.
♦1960 гъэм СССР-м къыщыдагъэкIащ «Запорожец» автомобилыщIэр.
♦1963 гъэм Даллас къалэм (Техас штат) щаукIащ США-м и 35-нэ президенту щыта Кеннеди Джон.
♦1982 гъэм Набережные Челны къалэм зэреджэр Брежнев жиIэу зэрахъуэкIащ. 1988 гъэм щIышылэм и 6-м къалэм нэхъапэм иIа цIэр иратыжауэ щытащ.
♦1990 гъэм Инджылызым и премьер-министр Тэтчер Маргарет хъыбар зэбгрыригъэхащ илъэс пщыкIузкIэ зытета а къулыкъум зэрытекIым теухуауэ.
♦1993 гъэм Москва къалэм къищтэжащ 1781 гъэм ягъэувауэ щыта и гербыр.
♦1801 гъэм къалъхуащ урыс лексикограф, тхакIуэ, дохутыр, нобэми къагъэсэбэп урысыбзэ псалъалъэ зэхэзылъхьа Даль Владимир.
♦1875 гъэм къалъхуащ совет политик, литературэ критик, тхакIуэ, СССР-м егъэджэныгъэмкIэ и цIыхубэ комиссар къулыкъур япэу зыхуагъэфэщауэ щыта Луначарский Анатолий.
♦1890 гъэм къалъхуащ къэрал, дзэ къулыкъущIэ, Франджым и 18-нэ президенту щыта Шарль де Голль.
♦1928 гъэм къалъхуащ совет усакIуэ-уэрэдус цIэрыIуэ, СССР-м и Къэрал саугъэтыр, «Хэкум и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и етIуанэ, ещанэ нагъыщэхэр зрата, СССР-м и цIыхубэ артист Добронравов Николай.
♦1908 гъэм къалъхуащ совет сабий тхакIуэ, Незнайкэ теухуа хъыбар цIэрыIуэхэр зи IэдакъэщIэкI Носов Николай.
♦1933 гъэм къалъхуащ мэкъумэш щIэныгъэхэм я доктор, профессор, РАЕН-м и академик, КъБР-м мэкъумэш хозяйствэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Уэлджыр Мушэхьид.
♦1935 гъэм къалъхуащ совет фигуристкэ, СССР-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер, Олимп Джэгухэм тIэунейрэ щытекIуа Белоусовэ Людмилэ.
♦1939 гъэм къалъхуащ журналист, политик цIэрыIуэ, УФ-м печатымкIэ и япэ министру щыта Полторанин Михаил.
♦1940 гъэм къалъхуащ физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик, КъБР-м щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Къэрал саугъэтыр зрата Шыбзыхъуэ Азэмэт.
♦1942 гъэм къалъхуащ Урысей щIэныгъэлI, политик, УФ-м и Совет Нэхъыщхьэм и унафэщIу щыта, РАН-м и член-корреспондент Хасбулатов Руслан.
♦1943 гъэм къалъхуащ КъБР-ми АР-ми щIыхь зиIэ я артист Иуан Владимир.
♦1948 гъэм къалъхуащ КъБР-м щIыхь зиIэ и артист Ало Арсен.
♦1949 гъэм къалъхуащ Журналист, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Беслъэней Владимир.
♦1969 гъэм къалъхуащ Адыгэ лъэпкъ фащэр дынымкIэ дизайнер, модельер, урысейпсо, дунейпсо зэпеуэ куэдым щытекIуа Сэралъп Мадинэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уфауэ щыщытынущ, уэс къыщесынущ. ЩIыIэр махуэм градуси 3 - 2, жэщым градуси 4 - 3 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Ахъшэ зи куэдыр дыгъум щошынэ.
