Дунейм щыхъыбархэр

Хэхыныгъэхэм кърикIуахэр щызэхалъхьэж

Тхьэмахуэ махуэ кIуам, фокIадэм и 8-м, къэралым щызэхэтащ хэхыныгъэхэр - УФ-м и субъект 85-м щекIуэкIащ хэхыныгъэ, референдум зэхуэмыдэу 6015-рэ. Абыхэм ящыщу щIыналъэ 16-м я унафэщIхэр, хабзэубзыху зэхуэс 13-м, къалэ Думэ 21-м я депутатхэр, апхуэдэуи щIыналъэ къалащхьэхэм я Iэтащхьэу щы щыхахащ.

Зэрыщыту къапщтэмэ, хэхыныгъэхэр зэщIэгъэуIуауэ, хабзэр ущIэгузэвэн хуэдэу къызэпамыуду екIуэкIауэ къалъытащ.
Урысей Федерацэм и щIыналъэ 16-м я унафэщIу а махуэм хахащ:
Байкал щIыб крайм - Осипов Александр;
Къалмыкъ Республикэм - Хасиков Бату;
Башкирие Республикэм - Хабиров Радий;
Алтай Республикэм - Хорохордин Олег;
Астраханскэ областым - Бабушкин Игорь;
Ставропольскэ крайм - Владимиров Владимир;
Волгоградскэ областым - Бочаров Андрей;
Вологодскэ областым - Кувшинников Олег;
Курганскэ областым - Шумков Вадим;
Курскэ областым - Старовойт Роман;
Липецкэ областым - Артамонов Игорь;
Мурманскэ областым - Чибис Андрей;
Оренбургскэ областым - Паслер Денис;
Сахалиным - Лимаренкэ Валерий;
Челябинскэ областым - Текслер Алексей;
Санкт-Петербург къалэм - Беглов Александр.
Дызэрыщыгъуазэщи, хэхыныгъэхэм япэ къихуэу псалъэмакъ нэхъыбэ зращIэкIахэм ящыщщ Москва къалэ Думэм ехьэлIахэр. Властым и парту къалъытэ «Урысей зэкъуэтым» нэгъуэщIхэм щыщхэр къалэ унафэм иримыгъэкIуалIэу жаIэу, хэхыныгъэ хабзэр къызэпауду иужьрейхэр ягъэкъуаншэу Москва зэныкъуэкъушхуэхэр зэрыщекIуэкIар дощIэж. ЦIыхухэр къызэрызэрыIэтамрэ я мыарэзыныгъэхэр ткIийуэ къызэрагъэлъэгъуамрэ къалэ унафэщIхэр зэригъэгузэвам шэч хэлъкъым.
ЗэпэщIэтыныгъэр щIэгуащIэри гурыIуэгъуэщ - УФ-м и щIыналъэхэм ящыщу мылъку нэхъыбэ дыдэ щызэрагъакIуэр къалащхьэрщ (2019 гъэм тещIыхьауэ - сом триллиони 2,74-рэ).
Къалащхьэм и Iэтащхьэ Собянин Сергей мыгъэрей хэхыныгъэхэм кандидатхэр гуащIэу щызэныкъуэкъуауэ къилъытащ. «Москва и парламентыр политикэ лъэныкъуэ куэд къызэщIэзыубыдэ хъуащ икIи ар къалэм зиужьынымкIэ сэбэп хъун хуейщ», - жиIащ Собяниным.
Москва къалэ Думэм мы иджырей хэхыныгъэхэм «Урысей зэкъуэт» партым и кандидатхэр къыщигъэлъэгъуакъым. Депутат мандатым щIэбэныну хуейхэм езыхэм зыкъагъэлъэгъуэжри, апхуэдэу хэтащ хэхыныгъэхэм. Бюллетенхэм я проценти 100-р къабжа нэужь наIуэ къызэрыхъуамкIэ, къалэ Думэм и мандат 45-м щыщу абыхэм къалъысащ 25-рэ, КПРФ-м щыщхэм - 13, «Яблоко» партым - 4, «Захуагъэ здэщыIэ Урысейм» - 3.
«Урысей зэкъуэтым», япэхэм хуэдэу, парламентым тIысыпIэ куэд къыщылъысакъым иджы. 2014 гъэм екIуэкIа хэхыныгъэхэм абы щыщу къалэ Думэм хагъэхьат цIыху 38-рэ, КПРФ-м - 5, ЛДПР-м - 1, «Родина»-м - 1.
Нэрылъагъущ къалащхьэм и парламентым зэхъуэкIыныгъэшхуэхэр къызэрыщыхъуар, абыкIи къызэрымыувыIэнур.

Нобэ

Фадэ емыфэным и Урысейпсо махуэщ
Урысей Федерацэм IэщэкIэ ЗэщIэузэда и Къарухэм гъэсэныгъэ лэжьыгъэмкIэ я IэщIагъэлIхэм я махуэщ
США-м щагъэлъапIэ хэкупсэм и махуэр
Аргентинэм и егъэджакIуэм и махуэщ
1812 гъэм Аляскэм япэу итIысхьащ урыс лъэпкъым щыщ гупхэр - Форт Росс зыфIаща щIыналъэр къэунэхуащ.
1882 гъэм Москва къыщызэIуахащ Урысейм щыяпэ уней театрыр. Ар къызэригъэпэщат драматург, зэдзэкIакIуэ, уэчыл Корш Фёдор.
1918 гъэм Урысейм и ЦIыхубэ комиссархэм я советым унафэ къищтащ къэралыр дуней псор зытет мардэхэм - бгъуагъ-кIыхьагъыр, хьэлъагъыр, н.къ. къызэралъытэ пщалъэхэм - зэрытехьэм теухуауэ.
1943 гъэм Къуэныкъуей Назир дзэ къалэн иIэу япэ дыдэу уэгум ихьащ икIи япэ нэмыцэ кхъухьлъатэр къриудыхащ, абы папщIи генерал Савицкэм япэ орденыр къритащ.
1957 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым унафэ къищтащ къалэхэм, заводхэм парт къулыкъущIэхэм я цIэхэр ахэр иджыри псэууэ фIащу къекIуэкI хабзэр мыдэным теухуауэ.
1961 гъэм къызэрагъэпэщащ Дыкъэузыухъуреихь щIыуэпсыр хъумэным и дунейпсо фондыр.
1973 гъэм Чилим Iэщэ къагъэсэбэпу щрагъэкIуэкIа зэхъуэкIыныгъэхэм яужькIэ властыр IэщIыхьащ дзэ хунтэм, генерал Пиночет Аугустэ зи пашэм.
1986 гъэм Польшэм хуит щащIыжащ политикэ щхьэусыгъуэкIэ ягъэтIыса псори.
2000 гъэм Осетие Ищхъэрэм и Правительствэм унафэ къищтащ Кавказым и къуршхэм ящыщ зым «Курск» фIэщыным теухуауэ. Баренцевэ тенджызым 2000 гъэм шыщхьэуIум и 12-м щыщIилъэфа псыщIагъырыкIуэ кхъухьым исахэм я фэеплъыр апхуэдэ щIыкIэкIэ гъэлъэпIэным щIэлъэIуар а бгым япэу дэкIа альпинистийрт.
2001 гъэм дунейм щынэхъ ин дыдэ теракт щалэжьащ США-м и Нью-Йорк къалэм. Дэтхэнэри къати 110-рэ хъууэ зэбгъурыту абы дэт унэшхуитIым, Дунейпсо Сату Центрым игъэлажьэм, щIэпхъаджащIэхэм зэрагъакIуэ кхъухьлъатитI еуащ. А гузэвэгъуэм цIыху минищым щIигъу хэкIуэдат.
2015 гъэм хьэлъэ къызэраIэт кран техуащ Сауд Хьэрыпым и Мэчэ къалэм дэт Аль-Хьэрэм мэжджытым. Абы щыгъуэ цIыхуи 107-рэ хэкIуэдат.
1862 гъэм къалъхуащ США щыщ тхакIуэ цIэрыIуэ, дунейпсо литературэм и классик О’ Генри.
1877 гъэм къалъхуащ совет къэрал лэжьакIуэ, ВЧК-м и къызэгъэпэщакIуэ Дзержинский Феликс.
1894 гъэм къалъхуащ совет кинорежиссёр, тхакIуэ, драматург, УФ-м и цIыхубэ артист Довженкэ Александр.
1900 гъэм къалъхуащ совет конструктор, ЛаГГ и Ла, кхъухьлъатэхэр къэзыгупсыса Лавочкин Семён.
1928 гъэм къалъхуащ совет актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист Ларионов Всеволод.
1929 гъэм къалъхуащ балетмейстер, КъБР-м и цIыхубэ артист, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Дашу Хьэшыр.
1935 гъэм къалъхуащ кхъухьлъатэзехуэ-космонавт, авиацэм и генерал-полковник, Совет Союзым и ЛIыхъужь Титов Герман.
1937 гъэм къалъхуащ СССР-ми КъБР-ми я цIыхубэ артист, жылагъуэ лэжьакIуэу щыта Кобзон Иосиф.
1954 гъэм къалъхуащ КъБКъУ-м и ректор, техникэ щIэныгъэхэм я доктор, профессор, РАЕН-м и академик Алътуд Юрий.
1961 гъэм къалъхуащ урысей актёр, УФ-м и цIыхубэ артист Добронравов Фёдор.
1962 гъэм къалъхуащ эстрадэм и артист, УФ-м и цIыхубэ артист Бандурин Николай.
1965 гъэм къалъхуащ Сирием щыщ къэрал къулыкъущIэ, 2000 гъэ лъандэрэ абы и президент Хафез ал-Асад Башар.
1970 гъэм къалъхуащ генерал-майор, Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ округым и Следственнэ комитетым и лэжьакIуэ Хьэжмусэ Руслан.

Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 17 - 18, жэщым градус 12 - 14 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Жьы зэрымысым нэмыс илъкъым,
щIэ зэрымысым насып илъкъым.

 

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ
22.03.2024 - 15:54 Псым и махуэ