Хэхыныгъэхэм кърикIуахэр щызэхалъхьэж
Тхьэмахуэ махуэ кIуам, фокIадэм и 8-м, къэралым щызэхэтащ хэхыныгъэхэр - УФ-м и субъект 85-м щекIуэкIащ хэхыныгъэ, референдум зэхуэмыдэу 6015-рэ. Абыхэм ящыщу щIыналъэ 16-м я унафэщIхэр, хабзэубзыху зэхуэс 13-м, къалэ Думэ 21-м я депутатхэр, апхуэдэуи щIыналъэ къалащхьэхэм я Iэтащхьэу щы щыхахащ.
Зэрыщыту къапщтэмэ, хэхыныгъэхэр зэщIэгъэуIуауэ, хабзэр ущIэгузэвэн хуэдэу къызэпамыуду екIуэкIауэ къалъытащ.
Урысей Федерацэм и щIыналъэ 16-м я унафэщIу а махуэм хахащ:
Байкал щIыб крайм - Осипов Александр;
Къалмыкъ Республикэм - Хасиков Бату;
Башкирие Республикэм - Хабиров Радий;
Алтай Республикэм - Хорохордин Олег;
Астраханскэ областым - Бабушкин Игорь;
Ставропольскэ крайм - Владимиров Владимир;
Волгоградскэ областым - Бочаров Андрей;
Вологодскэ областым - Кувшинников Олег;
Курганскэ областым - Шумков Вадим;
Курскэ областым - Старовойт Роман;
Липецкэ областым - Артамонов Игорь;
Мурманскэ областым - Чибис Андрей;
Оренбургскэ областым - Паслер Денис;
Сахалиным - Лимаренкэ Валерий;
Челябинскэ областым - Текслер Алексей;
Санкт-Петербург къалэм - Беглов Александр.
Дызэрыщыгъуазэщи, хэхыныгъэхэм япэ къихуэу псалъэмакъ нэхъыбэ зращIэкIахэм ящыщщ Москва къалэ Думэм ехьэлIахэр. Властым и парту къалъытэ «Урысей зэкъуэтым» нэгъуэщIхэм щыщхэр къалэ унафэм иримыгъэкIуалIэу жаIэу, хэхыныгъэ хабзэр къызэпауду иужьрейхэр ягъэкъуаншэу Москва зэныкъуэкъушхуэхэр зэрыщекIуэкIар дощIэж. ЦIыхухэр къызэрызэрыIэтамрэ я мыарэзыныгъэхэр ткIийуэ къызэрагъэлъэгъуамрэ къалэ унафэщIхэр зэригъэгузэвам шэч хэлъкъым.
ЗэпэщIэтыныгъэр щIэгуащIэри гурыIуэгъуэщ - УФ-м и щIыналъэхэм ящыщу мылъку нэхъыбэ дыдэ щызэрагъакIуэр къалащхьэрщ (2019 гъэм тещIыхьауэ - сом триллиони 2,74-рэ).
Къалащхьэм и Iэтащхьэ Собянин Сергей мыгъэрей хэхыныгъэхэм кандидатхэр гуащIэу щызэныкъуэкъуауэ къилъытащ. «Москва и парламентыр политикэ лъэныкъуэ куэд къызэщIэзыубыдэ хъуащ икIи ар къалэм зиужьынымкIэ сэбэп хъун хуейщ», - жиIащ Собяниным.
Москва къалэ Думэм мы иджырей хэхыныгъэхэм «Урысей зэкъуэт» партым и кандидатхэр къыщигъэлъэгъуакъым. Депутат мандатым щIэбэныну хуейхэм езыхэм зыкъагъэлъэгъуэжри, апхуэдэу хэтащ хэхыныгъэхэм. Бюллетенхэм я проценти 100-р къабжа нэужь наIуэ къызэрыхъуамкIэ, къалэ Думэм и мандат 45-м щыщу абыхэм къалъысащ 25-рэ, КПРФ-м щыщхэм - 13, «Яблоко» партым - 4, «Захуагъэ здэщыIэ Урысейм» - 3.
«Урысей зэкъуэтым», япэхэм хуэдэу, парламентым тIысыпIэ куэд къыщылъысакъым иджы. 2014 гъэм екIуэкIа хэхыныгъэхэм абы щыщу къалэ Думэм хагъэхьат цIыху 38-рэ, КПРФ-м - 5, ЛДПР-м - 1, «Родина»-м - 1.
Нэрылъагъущ къалащхьэм и парламентым зэхъуэкIыныгъэшхуэхэр къызэрыщыхъуар, абыкIи къызэрымыувыIэнур.
Нобэ
♦Фадэ емыфэным и Урысейпсо махуэщ
♦Урысей Федерацэм IэщэкIэ ЗэщIэузэда и Къарухэм гъэсэныгъэ лэжьыгъэмкIэ я IэщIагъэлIхэм я махуэщ
♦США-м щагъэлъапIэ хэкупсэм и махуэр
♦Аргентинэм и егъэджакIуэм и махуэщ
♦1812 гъэм Аляскэм япэу итIысхьащ урыс лъэпкъым щыщ гупхэр - Форт Росс зыфIаща щIыналъэр къэунэхуащ.
♦1882 гъэм Москва къыщызэIуахащ Урысейм щыяпэ уней театрыр. Ар къызэригъэпэщат драматург, зэдзэкIакIуэ, уэчыл Корш Фёдор.
♦1918 гъэм Урысейм и ЦIыхубэ комиссархэм я советым унафэ къищтащ къэралыр дуней псор зытет мардэхэм - бгъуагъ-кIыхьагъыр, хьэлъагъыр, н.къ. къызэралъытэ пщалъэхэм - зэрытехьэм теухуауэ.
♦1943 гъэм Къуэныкъуей Назир дзэ къалэн иIэу япэ дыдэу уэгум ихьащ икIи япэ нэмыцэ кхъухьлъатэр къриудыхащ, абы папщIи генерал Савицкэм япэ орденыр къритащ.
♦1957 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым унафэ къищтащ къалэхэм, заводхэм парт къулыкъущIэхэм я цIэхэр ахэр иджыри псэууэ фIащу къекIуэкI хабзэр мыдэным теухуауэ.
♦1961 гъэм къызэрагъэпэщащ Дыкъэузыухъуреихь щIыуэпсыр хъумэным и дунейпсо фондыр.
♦1973 гъэм Чилим Iэщэ къагъэсэбэпу щрагъэкIуэкIа зэхъуэкIыныгъэхэм яужькIэ властыр IэщIыхьащ дзэ хунтэм, генерал Пиночет Аугустэ зи пашэм.
♦1986 гъэм Польшэм хуит щащIыжащ политикэ щхьэусыгъуэкIэ ягъэтIыса псори.
♦2000 гъэм Осетие Ищхъэрэм и Правительствэм унафэ къищтащ Кавказым и къуршхэм ящыщ зым «Курск» фIэщыным теухуауэ. Баренцевэ тенджызым 2000 гъэм шыщхьэуIум и 12-м щыщIилъэфа псыщIагъырыкIуэ кхъухьым исахэм я фэеплъыр апхуэдэ щIыкIэкIэ гъэлъэпIэным щIэлъэIуар а бгым япэу дэкIа альпинистийрт.
♦2001 гъэм дунейм щынэхъ ин дыдэ теракт щалэжьащ США-м и Нью-Йорк къалэм. Дэтхэнэри къати 110-рэ хъууэ зэбгъурыту абы дэт унэшхуитIым, Дунейпсо Сату Центрым игъэлажьэм, щIэпхъаджащIэхэм зэрагъакIуэ кхъухьлъатитI еуащ. А гузэвэгъуэм цIыху минищым щIигъу хэкIуэдат.
♦2015 гъэм хьэлъэ къызэраIэт кран техуащ Сауд Хьэрыпым и Мэчэ къалэм дэт Аль-Хьэрэм мэжджытым. Абы щыгъуэ цIыхуи 107-рэ хэкIуэдат.
♦1862 гъэм къалъхуащ США щыщ тхакIуэ цIэрыIуэ, дунейпсо литературэм и классик О’ Генри.
♦1877 гъэм къалъхуащ совет къэрал лэжьакIуэ, ВЧК-м и къызэгъэпэщакIуэ Дзержинский Феликс.
♦1894 гъэм къалъхуащ совет кинорежиссёр, тхакIуэ, драматург, УФ-м и цIыхубэ артист Довженкэ Александр.
♦1900 гъэм къалъхуащ совет конструктор, ЛаГГ и Ла, кхъухьлъатэхэр къэзыгупсыса Лавочкин Семён.
♦1928 гъэм къалъхуащ совет актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист Ларионов Всеволод.
♦1929 гъэм къалъхуащ балетмейстер, КъБР-м и цIыхубэ артист, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Дашу Хьэшыр.
♦1935 гъэм къалъхуащ кхъухьлъатэзехуэ-космонавт, авиацэм и генерал-полковник, Совет Союзым и ЛIыхъужь Титов Герман.
♦1937 гъэм къалъхуащ СССР-ми КъБР-ми я цIыхубэ артист, жылагъуэ лэжьакIуэу щыта Кобзон Иосиф.
♦1954 гъэм къалъхуащ КъБКъУ-м и ректор, техникэ щIэныгъэхэм я доктор, профессор, РАЕН-м и академик Алътуд Юрий.
♦1961 гъэм къалъхуащ урысей актёр, УФ-м и цIыхубэ артист Добронравов Фёдор.
♦1962 гъэм къалъхуащ эстрадэм и артист, УФ-м и цIыхубэ артист Бандурин Николай.
♦1965 гъэм къалъхуащ Сирием щыщ къэрал къулыкъущIэ, 2000 гъэ лъандэрэ абы и президент Хафез ал-Асад Башар.
♦1970 гъэм къалъхуащ генерал-майор, Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ округым и Следственнэ комитетым и лэжьакIуэ Хьэжмусэ Руслан.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 17 - 18, жэщым градус 12 - 14 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Жьы зэрымысым нэмыс илъкъым,
щIэ зэрымысым насып илъкъым.