«Мэшыкъуэ-2019»
Псыхуабэ щекIуэкI щIалэгъуалэ форумым и ещанэ зэхыхьэм иджыблагъэ щагъэлъэпIащ Кавказ Ищхъэрэм и махуэр. Абы хэтыну къахуеблэгъат УФ-м и Президентым и полномочнэ лIыкIуэу КИФЩI-м щыIэ Матовников Александр, УФ-м Кавказ Ищхъэрэм и IуэхухэмкIэ и министр Чеботарёв Сергей сымэ.
- Мы утыкум IэмалыфI фыщиIэщ IуэхущIапIэ зэмылIэужьыгъуэхэм я лIыкIуэхэм захуэвгъэзэну, куэд къызэрыфщIэнуми шэч къытесхьэркъым. Сыхуейщ фи IэщIагъэм и пIалъэ нэхъыфIу зэвгъэщIэну, фи мурадхэр гъащIэм хэпщэнымкIэ форумыр къыфхуэщхьэпэну, - жиIащ Матовниковым зэIущIэр къыщызэIуихым.
- Фытегушхуэу зэIущIэм фыкъызэрыхыхьам щхьэкIэ фIыщIэ ин фхузощI. Си щIалэгъуэм мыпхуэдэ Iэмал телъыджэ сызэримыIар си жагъуэ мэхъу. Фэ апхуэдэ Iэмал фиIэщи, къэвгъэсэбэп. Си гуапэ хъунущ лэжьэгъу тхуэхъунухэр мыгувэу къыфхэкIыну, - къыхигъэщащ Чеботарёв Сергей къыщыпсалъэм. - Хьэрычэт мащIэмрэ курытымрэ зегъэужьыпхъэщ. 2019 - 2025 гъэхэм а унэтIыныгъэм папщIэ Кавказ Ищхъэрэм сом мелард 56-рэ къыхуаутIыпщащ. IэмалыфI дыдэ фиIэщ фи Iуэху къызэIуфхыжыну.
ЗэIущIэм хэтхэм къыхалъхьащ щIалэгъуалэ правительствэхэм я форум къызэрагъэпэщыну икIи абы нэхъыфIу зыкъыщызыгъэлъагъуэхэр къэрал къулыкъущIапIэхэм щылэжьэфынухэм я резервым хатхэну. Матовниковым апхуэдэ Iуэху бгъэдыхьэкIэр игу ирихьащ.
- Кадрхэм я IуэхукIэ Кавказ Ищхъэрэр, пэжу, гугъуехь куэдым хэтщ. Ди дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ щIалэгъуалэм гъуэгу етыным. ЦIыху нэIурыту фызэрыщытыр гъащIэм сэбэп къыщыфхуэхъуну сыхуейщ. Фи зэфIэкIхэр утыку къифхьэ, гу зылъевгъатэ, - жиIащ полномочнэ лIыкIуэм.
КИФЩI-м и махуэр Iэтауэ ягъэлъэпIащ. Хабзэ зэрыхъуауэ, форумыр щекIуэкI утыкум лъэпкъ пщIантIэхэр екIуу щагъэуват. Апхуэдэу, Осетие Ищхъэрэ - Аланием и пщыIэм щIэлъ хьэпшып псоми къахэлыдыкIырт я лъэпкъ фащэкIэ хуэпа гуащэ екIу цIыкIухэр. Дагъыстэным къикIахэм цIэрыIуэ дыдэ хъуа тэбэсэран алэрыбгъухэмрэ дыщэхэкI телъыджэхэмрэ ягъэлъэгъуащ.Къэбэрдей-Балъкъэрым и гупым я лъэпкъ шхыныгъуэ IэфIхэр берычэту къытрагъэуват, я Iэщэ-фащэр, IэрыкI екIухэр къызэхуэсахэм ирагъэцIыхуащ.
Махуэм и кIэухыу къызэрагъэпэща концерт иным Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэ псоми я артистхэр хэтащ. Ар къыщызэIуахым КИФЩI-м и щIыналъэхэм я Iэтащхьэхэм форумым хэтхэм псалъэ гуапэкIэ зыхуагъэзащ.
ШыщхьэуIум и 27-м ирагъэжьауэ а зэхыхьэм екIуэлIа ныбжьыщIэхэм я проектхэр щыпхагъэкI. IэщIагъэлI 27-рэ хоплъэ лэжьыгъэхэм. НыбжьыщIэхэм дакъикъищ къудейщ къратыр я Iуэху бгъэдыхьэкIэм и ефIэкIыныгъэхэр къагъэлъэгъуэну, абы щыщу дакъикъитIым къэпщытакIуэхэм я упщIэхэм жэуап иратын хуейщ.
Иджырей зэхыхьэм утыку ирахьахэм ящыщу нэхъ гъэщIэгъуэнхэщ Шэшэным щыщ хъыджэбзым «Шаг в будущее» фIэщыгъэм щIэту къигъэлъэгъуар. Абы зэритымкIэ, зи Iэпкълъэпкъым сэкъат иIэ сабий 70-м спорт утыку къахузэригъэпэщынущ. А проектым республикэр хуабжьу хуэныкъуэщ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, Шэшэныр ящыщщ я Iэ- я лъэ къызыдэмыбзэу ди къэралым цIыху нэхъыбэ щыпсэу щIыналъэхэм.
Ингушым щыщ пщащэм адэ-анэм я нэIэ щIэмытыжу къэна сабийхэм дэIэпыкъуныгъэ етыным ехьэлIа лэжьыгъэ игъэхьэзырат. Абы зэрыжиIэмкIэ, сабий унэм къыщIэкIахэр гъащIэм тыншу хэзагъэркъым, лэжьыгъэ IэнатIэ ягъуэтыркъым. Проектым ипкъ иткIэ юридическэ дэIэпыкъуныгъэкIэ, лэжьыгъэ IэнатIэ етынымкIэ защIигъэкъуэнущ.
Мылъку къегъэщIыным пымыщIа IуэхущIапIэхэм я лIыкIуэхэм я проектхэр шыщхьэуIум и 28-м ягъэлъэгъуащ.
Форумым екIуэлIа щIалэгъуалэм псом хуэмыдэу гуимыхуж ящыхъуащ актёр цIэрыIуэ Безруков Сергей щыIущIа махуэр. Усыгъэм, кинематографием, театрым, щIалэгъуалэм я гъэсэныгъэм, гъащIэм гъуэгу захуэ къызэрыщыхэпхынум, нэгъуэщI куэдми тепсэлъыхьащ ахэр.
- Зыгуэр пхъуэжыну, ебгъэфIэкIуэну ухущIэкъумэ, ар хьэлыфIщ, цIыху пэрытым и хьэлщи, фытегушхуэ. IэщIагъэ къыщыхэпхым деж фIыуэ уегупсысыпхъэщ, - жиIащ Безруковым.
Усыгъэми гулъытэ хэха щыхуащIащ а зэIущIэм.
– УсакIуэхэр я IэдакъэщIэкIхэм къыщеджэкIэ езым я рифмэр хэкъузауэ къапсэлъ, езыхэм я дежкIэ нэхъыщхьэр аращи. Ауэ актёрыр къыщеджэкIэ авторым абы щIилъхьа гурыщIэм лъэIэсын, ар къодаIуэм деж нэпхьэсыжыфын хуейщ,- псалъэхэм иужькIэ езы Безруковым фIыуэ илъагъу Есенин Сергей и «Письмо к женщине» усэм къахуеджащ.
И IэщIагъэр къызэрыхихам, гъащIэм гъуазэ щыхуэхъуа цIыхухэм щIэупщIахэри жэуапыншэ ищIакъым абы.
- Сызыдэплъеяр си егъэджакIуэхэрщ. IэщIагъэм сыхуезыгъэсар си адэращ. Сэ нобэ сиIэ зэфIэкI псори зи фIыщIэр аращ. IэщIагъэр къыхэсхынымкIэ гугъу сехьакъым, актёр унагъуэм сыкъыщалъхуати, си натIэм «итыр» арат.
Киномрэ театрымрэ я гугъу щащIым, Безруковым ныбжьыщIэхэм чэнджэщ яритащ нэхъыбэрэ театрым кIуэну, абы къуит гупсэхугъуэмрэ къарумрэ хуэдэ нэгъуэщI зыщIыпIи зэрыщумыгъуэтынури дыщIигъужащ.
- КъывэмыпцIыжын ныбжьэгъухэр зэвгъэпэщ, гуп пэж фыхэтмэ, фи Iуэхури кIуэтэнущ, - захуигъэзащ Безруковым щIалэгъуалэм.
