Дунейм щыхъыбархэр

ЦIыху мини 149-рэ хуэдиз
дунейм ехыжащ мазиплIым
къриубыдэу

УФ-м и Президент Путин Владимир иджыблагъэ иригъэкIуэкIа «эфир занщIэм» япэ игъэщыпхъэ къалэнхэм ящыщу къигъэлъэгъуащ узыншагъэр хъумэным ехьэлIахэри. Ахэр сымаджэр япэу зыхуей хъу IуэхущIапIэхэм хуиту къыщеплъынымкIэ цIыхухэм Iэмал етынырщ, поликлиникэхэр, сымаджэщхэр IэщIагъэлIхэмкIэ ирикъуу къызэгъэпэщынырщ, цIыхухэм зрахьэлIэну хущхъуэхэр ягъуэтынырщ. Абыхэми елъытащ цIыхур нэхъыбэрэ псэуныр. Ауэ ди къэралым и цIыхухэр нэхъ гъащIэ кIыхь хъуауэ жыхуаIэм шэч къытыбохьэ, УФ-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ Голиковэ Татьянэ иджыблагъэ жиIахэр зэхэпха нэужь.

МазиплIым къриубыдэу Урысей Федерацэм цIыху мини 149-рэ хуэдиз дунейм щехыжащ. УФ-м и вице-премьерым абы икъукIэ иригузавэу а бжыгъэхэр къыщихьащ, Ищхъэрэ-КъухьэпIэ федеральнэ щIыналъэм хыхьэ «Западный» щIэныгъэ-еджэныгъэ медицинэ кластерым хэтхэм щаIущIам.
«Дэ икъукIэ шынагъуэу цIыху куэдыIуэ къэ­ралым щытфIокIуэд. МазиплIым къриубыдэу цIыху мини 149-рэ яхэщIащ хэкум щыпсэухэм. Абы къикIыращи, къалъхум и бжыгъэм хощI, лIэхэм я бжыгъэри дызэрыхуейм хуэдэу нэхъ мащIэ тхуэщIуи тхужыIэнукъым», - къыхигъэщащ абы.
КъимыдэкIэ, абы зэрыжиIамкIэ, языныкъуэ щIыналъэхэм къат бжыгъэхэр пэжкъым. «Абыхэм дунейм ехыжхэм я бжыгъэр гъэмэщIауэ ятх, «щытыкIэр нэхъыфIу къытщагъэхъун папщIэ», лышх, гу-лъынтхуэ узыфэхэм илIыкIхэм я бжыгъэр нэхъыбэ зэрыхъуар ябзыщI», - жиIащ Голиковэ Татьянэ.
Вице-премьерым къызэрилъытэмкIэ, щIыналъэхэм узыншагъэр хъумэнымкIэ я IэнатIэхэм щылажьэхэр жыджэру хэтын хуейщ абы и лъэныкъуэкIэ щытыкIэр зыхуэдэр къэпщытэным. «Фэрыншэу, фи псалъэ нахуэ хэмылъу щытыкIэм и пэжыпIэр наIуэ хъунукъым икIи абы фIыкIэ зихъуэжынукъым», - тригъэчыныхьащ вице-премьерым.
Урысейм СтатистикэмкIэ и къэрал комитетым мэкъуауэгъуэм и 13-м къитащ къэралым и щIыналъэхэу цIыху нэхъыбэ къыщалъхумрэ нэхъыбэ дунейм щехыжымрэ къэзыгъэлъагъуэ бжыгъэхэр. ТIумкIи бжьыпэр яIыгъщ Москварэ Подмосковьемрэ.
2016 - 2018 гъэхэм къэралым щыпсэухэм я ­бжыгъэр мин 236-м щIигъукIэ нэхъыбэ хъуауэ щытащ. Абы къыдэкIуэу, къэралым къэIэпхъуахэм я бжыгъэр мин 598,71-рэ хъууэ къабжащ, лIэхэр мин 355,13-рэ хъуащ. Бжыгъэхэр зэпэплъытмэ, ди къэралым къыщалъхум и бжыгъэр нэхъыбэ зэрыщымыхъур белджылы къохъу.
2019 гъэм щыщIидзэм Урысейм щыпсэухэм я бжыгъэр цIыху мелуани 146,7-м щIигъуу къа­лъытащ. 2080 гъэм ирихьэлIэу УФ-м и цIыхухэр мелуани 160-м, 2100 гъэм - мелуани 180-м нэблэгъэну хуагъэфащэ языныкъуэ аналитикхэм. Абы арэзы техъуэркъым Лъэпкъ Зэкъуэтхэм я Зэгухьэныгъэм а Iуэхум ехьэлIа и институтхэм я щIэныгъэлIхэр - абыхэм къалъытэ а илъэсхэм ирихьэлIэу ди къэралым и цIыхухэр мелуан 85-м нэсу мащIэ хъуну. Дыщыгугъынщ иужьрейхэм я Iуэху еплъыкIэм лъабжьэ хуэхъун щхьэусыгъуэхэр щымыIэну.

Урысей Федерацэм и еджапIэ нэхъыфIхэр

США-м къыщыдэкI «Форбс» журнал цIэрыIуэм иджыблагъэ къытридзащ Урысейм и еджапIэ нэхъыфIхэр дэтхэнэхэрами къэзыгъэлъагъуэ рейтингыр. Ди къэралым ЕГЭ-хэр щыщызэфIэкIа, ныбжьыщIэхэм зыщIэтIысхьэну еджапIэхэр къыщыхах мы зэманым абы мыхьэнэ имыIэу пхужыIэнукъым.

Рейтингыр щызэхагъэувэм IэщIагъэлIхэм гулъытэ зыхуащIар цIыхухэм вузхэм щагъуэт щIэныгъэхэм я фIагъым и закъуэкъым, атIэ а еджапIэхэм я цIэрыIуагъри, ахэр къэзыухахэм хьэрычэтыщIэ лъэрызехьэу къахэкIахэм я бжыгъэри Iуэхум къыхалъытащ.
Абыхэм къызэралъытэмкIэ, ди еджапIэ нэхъыщхьэхэм я деж бжьыпэр щиIыгъщ МИСиС лъэпкъ технологие университетым. Абы балли 100-м щыщу 54,11-рэ хуагъэуващ. Абы кIэлъокIуэ МГИМО-р, Москва дэт физико-техникэ институтыр (зэрызэкIэлъыкIэм хуэдэу балл 52,24-рэ, 52,01-рэ зратахэр).
Апхуэдэу нэхъыфIипщIым яхэхуащ МИФИ-р, МГУ-р, цIыхубэ хозяйствэмрэ къэрал къулыкъумкIэ урысей академиеу УФ-м и Президентым егъэщIылIауэ лажьэр, Санкт-Петербург информационнэ технологиехэмкIэ, механикэмрэ оптикэмкIэ дэт университетыр, Экономикэм и школ нэхъыщхьэр, Томск дэт лъэпкъ къэхутакIуэ политехникэ институтыр, апхуэдэуи Урысей экономикэ школыр.

Нобэ

Аргентинэм щагъэлъапIэ Сабийхэм я махуэр
Армением и Конституцэм и махуэщ
Венесуэлэм и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ.
Америкэ Ипщэм Испанием щиIа колониехэм ящыщу Венесуэлэращ щхьэхуит хъуным и Iуэху япэу зезыхуар икIи 1811 гъэм ар абы къехъулIащ.
1829 гъэм Урал щIыналъэм и къухьэпIэмкIэ Урысейм щыяпэу налмэс зыщIэлъ щIыпIэ къыщагъуэтауэ щытащ.
1841 гъэм инджылыз Кук Томас дунейм щыяпэу турист агентствэ къызэIуихащ.
1921 гъэм къэрал IуэхущIапIэхэр цIыху щхьэхуэхэм бэджэнду къащтэну хуит зэращIым теухуа унафэ совет Урысейм къыщащтащ.
1924 гъэм Париж къыщызэIуахащ VIII гъэмахуэ Олимп джэгухэр.
1943 гъэм Курск деж щекIуэкIа зауэшхуэм щIидзащ. Хэку зауэшхуэм и зэманым щыIа зэпэщIэтыныгъэ нэхъ гуащIэ дыдэхэм хабжэ а зауэр шыщхьэуIум и 23 пщIондэ екIуэкIащ.
1944 гъэм къызэрагъэпэщащ Брянскэ, Калужскэ, Новгородскэ областхэр.
1957 гъэм Налшык Лениным и фэеплъ къыщызэIуахащ.
1962 гъэм Алжирыр щхьэхуит зэрыхъуар хэIущIыIу ящIащ. Франджым пэщIэту иригъэкIуэкIа бэнэныгъэм Алжирыр щытемыкIуами, политикэ, экономикэ щхьэусыгъуэ куэдым къыхэкIыу а щIыналъэр утIыпщауэ щхьэхуит щIыныр нэхъ тэмэму къалъытауэ щытащ франджыхэм.
1971 гъэм илъэс 18 ирикъуахэр хэхыныгъэхэм хэтыну зэрыхуитым теухуа унафэ къыщащтащ США-м. Абы ипэкIэ IэIэтым хагъэхьэр илъэс 21-рэ ирикъуахэрат.
1978 гъэм СССР-м Къэрал шынагъуэншагъэмкIэ и комитетыр СССР-м и Министрхэм я Советым и унафэм къыщIагъэкIащ.
1994 гъэм Китайм щагъэткIиящ сабийхэр гъэлэжьэным пыщIа хабзэр - балигъыпIэ имыувар IэнатIэ Iутыну зэрыхуимытым теухуа закон къащтауэ щытащ.
1995 гъэм «Си Москва» уэрэдыр УФ-м и къалащхьэм и гимну къащтащ. Абы и псалъэхэр ятхащ усакIуэхэу Лисянский Марк, Агранян Сергей сымэ, макъамэр композитор Дунаевский Исаак ейщ.
1999 гъэм Кубэм США-м хуигъэуващ доллар меларди 181-рэ къритыжын хуейуэ, илъэс 40-кIэ экономикэ блокадэм зэрыригъэтам пэкIуэу.
1663 гъэм къалъхуащ Къэбэрдейм и пщы уэлий ХьэтIохъущокъуэ Кургъуокъуэ.
1802 гъэм къалъхуащ урысей дзэзешэ, адмирал Нахимов Павел.
1900 гъэм къалъхуащ шэрджэс тхакIуэ Абыкъу Хъалид.
1901 гъэм къалъхуащ совет режиссёр, Гуащэхэм я театр нэхъыщхьэм и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа Образцов Сергей.
1930 гъэм къалъхуащ филологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик Апажэ Мухьэмэд.
1941 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэм я доктор, ЩIДАА-м и академик Даут Юрий.
1946 гъэм къалъхуащ КъБР-м щIыхь зиIэ и юрист, СССР-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер Алий Сулеймэн.
1963 гъэм къалъхуащ «Абазашта» газетым и редактор нэхъыщхьэ, КъШР-м щIыхь зиIэ и журналист Къул Фардаус.
1974 гъэм къалъхуащ урысей журналисткэ, актрисэ, теле-радионэтынхэр езыгъэкIуэкI Ларсен Туттэ.
1986 гъэм къалъхуащ урысей хоккеист, дунейм тIэунейрэ и чемпион Радулов Александр.

Дунейм и щытыкIэнур

   «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, уэшх тIэкIу къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 21 - 22-рэ, жэщым градус 19 - 20 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:

Бгым ущыхунумэ, шхийми уегъэлъэпэрапэ.

 

Зыгъэхьэзырар ЖЬЭКIЭМЫХЪУ Маринэщ.
Поделиться:

Читать также:

29.03.2024 - 12:46 НОБЭ
27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ