КъБР-м и Парламентым Мэкъумэш политикэмкIэ, щIыуэпсыр хъумэнымрэ ар къэгъэсэбэпынымкIэ, щIы IуэхухэмкIэ и комитетым иригъэкIуэкIа зэIущIэм къыщызэщIакъуэжащ республикэм и мэкъумэш IэнатIэм 2018 гъэм къилэжьамрэ гъатхэ псыщIэгъэлъадэхэр зэрырагъэкIуэкIамрэ.
КъБР-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ - мэкъумэш IэнатIэмкIэ министр Говоров Сергей жиIащ нэгъабэ мэкъумэш IэнатIэм къыщалэжьар псори зэхэту сом мелард 46,9-рэ зэрыхъур. Абы щыщу къэкIыгъэ гъэкIыным къыпэкIуащ сом мелард 25,3-рэ, Iэщ гъэхъуным – сом мелард 21,6-рэ.
Къэпсэлъам къызэрыхигъэщамкIэ, республикэм мэкъумэшхэкIхэр къыщызылэжьхэм ящыщу мэкъумэш IуэхущIапIэхэр процент 32,2-рэ мэхъу, фермер зэгухьэныгъэхэмрэ хьэрычэтыщIэхэмрэ - процент 31,5-рэ, унагъуэхэм зэрахьэхэм процент 36,3-рэ къызэщIаубыдэ. Говоровым жиIащ щIыналъэм нэхъыбэу гъавэ, нартыху жылэ, жыг хадэ гъэкIыным зэрыщелэжьыр. Къэбгъэлъагъуэмэ, 2018 гъэм хадэхэкIыу кърахьэлIам хэпщIыкIыу хэхъуащ. Зи гугъу ящI пIалъэм лыуэ тонн мини 109,4-рэ къалэжьащ, абы и Iыхьэ ныкъуэр джэдкъазылщ.
- 2018 гъэм къэтщэхуащ тракторыщIэ 58-рэ, гъавэр Iузыхыж комбайн 11, Iусыр зэщIэзыкъуэ комбайни 2, нэгъуэщI мэкъумэш техникэу 28-рэ. Техникэхэр тхузэгъэпэщащ КъБР-м и Парламентым федеральнэ IуэхущIапIэ зэхуэмыдэхэм зэрызахуигъэзам и фIыгъэкIэ. Къыдат субсидиер 2018 гъэм и ещанэ мазищым процент 15-м къыщыщIэдзауэ 25-м нэсу хэхъуащ икIи техникэр хуэдитIкIэ нэхъыбэу къэтщэхуну тхузэфIэкIащ, - жиIащ министрым.
Къэпсэлъам къызэрыхигъэщамкIэ, республикэм и промышленностым нэгъабэ къыщIигъэкIами арэзы укъещI. Псалъэм папщIэ, хьэпшыпу ирагъэкIамрэ Iуэхутхьэбзэу зэфIагъэкIамрэ сом мелард 17 къыпэкIуащ. «Россельхозцентр»-м и Къэбэрдей-Балъкъэр къудамэм зэрыхуигъэфащэмкIэ, мы гъэм губгъуэхэм трасэну къэкIыгъэхэм зэран яхуэхъун щыIэн хуейкъым.
ЗэIущIэм щытепсэлъыхьащ Губгъуэжыхапхъэм зэрыпэщIэт Iэмалхэм. КъБР-м и Парламентым Мэкъумэш политикэмкIэ, щIыуэпсыр хъумэнымрэ ар къэгъэсэбэпынымкIэ, щIы IуэхухэмкIэ и комитетым и унафэщI Мокаев Кемал жиIащ мэкъумэшми цIыхум и узыншагъэми зэран яхуэхъу къэкIыгъэхэр гъэкIуэдыныр мыхьэнэшхуэ зиIэ лэжьыгъэу зэрыщытыр икIи а Iуэхум зэгъусэу республикэ унафэщIхэр зэрелэжьыпхъэр.
- Губгъуэжыхапхъэм щIыпIэхэр зэрызэщIищтэр ялъагъуу къызыфIэмыIуэху цIыхухэм егъэщIэн хуейщ абыкIэ езыми я бынхэми я узыншагъэм зэран зэрыхуэхъужыр. Зыщыдгъэгъупщэ хъунукъым Губгъуэжыхапхъэр дгъэкIуэдмэ, ди мэшри бэв зэрыхъунур, цIыхухэм щIыфашхэ узыфэхэр щIаIэ щхьэусыгъуэхэри нэхъ зэригъэмэщIэнур, - къыхигъэщащ къэпсэлъам.
КъБР-м мэкъумэш IэнатIэмкIэ и министрым и къуэдзэ Шэт МэчрэIил жиIащ я IуэхущIапIэр муниципальнэ районхэмрэ къалэ округхэмрэ я щIыпIэ администрацэхэр, КъБР-мрэ Осетие Ищхъэрэ - Аланиемрэ ветеринариемрэ фитосанитар кIэлъыплъыныгъэмкIэ федеральнэ IэнатIэм я управленэр и гъусэу, Губгъуэжыхапхъэр гъэкIуэдыным республикэм зэрыщыпэщIэтыр. Зи гугъу ящI удзыжьым и къэкIыгъуэм ирихьэлIэу, школхэм, сабий гъэсапIэхэм, зыгъэпсэхупIэхэм, стадионхэм, спорт IуэхущIапIэхэм къедзылIа щIыпIэхэр илъэс къэс ягъэкъабзэ, хъыбарегъащIэ IэнатIэхэмкIэ цIыхухэр къыхураджэ Губгъуэжыхапхъэм ди щIыпIэхэр зэщIрамыгъэщтэным.
Ветеринар, фитосанитар кIэлъыплъыныгъэхэмкIэ федеральнэ IэнатIэм и управленэу КъБР-мрэ Осетие Ищхъэрэ-Аланиемрэ щыIэм и унафэщI Абдулхаликов Рустам жиIащ зи гугъу ящI удзыжь лIэужьыгъуэм ебэнынымкIэ лэжьыгъэхэр зэрекIуэкIыр, ауэ къагъэсэбэп Iэмалхэр зэрыримыкъур.
- Губгъуэжыхапхъэм пэщIэтынымкIэ районхэмрэ къалэхэмрэ илъэс къэс къыщызэдгъэпэщ комиссэхэр я лэжьыгъэм IэхъуэгъуэтегъэкIыущ зэрыбгъэдыхьэр, Iуэхум ткIийуэ я нэIэ трагъэтыркъым, - къыхигъэщащ къэпсэлъам.
Аллергологие дэIэпыкъуныгъэр къызэгъэпэщынымкIэ IуэхущIапIэм и дохутыр нэхъыщхьэ Щоджэн Мадинэ зэрыжиIамкIэ, къэралым щыпсэу цIыхухэм я процент 20 - 30-р иросымаджэ къэкIыгъэм къарит аллергием, сабийуэ - проценти 10-м нэблагъэр абы егъэщхьэжагъуэ.
Къэбэрдей-Балъкъэрым а Аллергологие центрым и учётым щытщ сымаджэ мин 72-м нэблагъэ. Абыхэм ящыщу цIыху мин 21-рэ 115-м аллергие къезытыр удз лIэужьыгъуэхэрщ, псом хуэмыдэу Губгъуэжыхапхъэм. Щоджэным къызэхуэсахэр къыхуриджащ шыщхьэуIум и 1 пщIондэ удзыжьыр гъэкIуэдыным Iэмал къыхуагъуэтыну. КъызэрагъэлъагъуэмкIэ, шыщхьэуIу - фокIадэ мазэхэм Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэум и процент 30-м нэсыр а удзым и зэранкIэ сымаджэ мэхъу.
- ЗэрытщIэщи, Губгъуэжыхапхъэм и лъабжьэр икъукIэ быдэщ - метри 2 хуэдизкIэ щIым хэтщ. ПыдупщIу къэмынэу, ар къыхэчын хуейщ, гъэгъэн щIимыдзэ щIыкIэ, - жиIащ абы.
Зи гугъу ящI Iуэхум теухуауэ къэпсэлъахэщ КъБР-м щIы, мылъку IуэхухэмкIэ и министр Уэщхъун Тимуррэ КъБР-м и Парламентым Мэкъумэш политикэмкIэ, щIыуэпсыр хъумэнымрэ ар къэгъэсэбэпынымкIэ, щIы IуэхухэмкIэ и комитетым и унафэщIым и къуэдзэ Щхьэгъэпсо Сэфарбийрэ.
ЗэIущIэм щыжаIахэр къыщызэщIакъуэжым, къыхагъэщащ Губгъуэжыхапхъэр щагъэкъэбза щIыпIэхэм ахэр къыщымыкIыжын щхьэкIэ зэпымыууэ кIэлъыплъын зэрыхуейр. Губгъуэжыхапхъэр нэхъыбэу къыщыкI щIыпIэхэр ягъэбелджылын папщIэ, районхэм щыIэ комиссэхэм я лэжьыгъэр нэхъ ткIийуэ ирагъэкIуэкIыну къыхураджащ. Апхуэдэуи псоми зэдэарэзыуэ къыхагъэщащ Губгъуэжыхапхъэмрэ нэгъуэщI удзыжь лIэужьыгъуэхэмрэ пэщIэтынымкIэ IуэхущIапIэ зэхуэмыдэхэм я лIыкIуэхэр зыхэтыну комиссэ къызэгъэпэщын зэрыхуейр.
