Олимп чемпионыгъэм и лъагъуэр тхухэзыша

Лъакъуэрыгъажэ спортымкIэ СССР-м тхуэнейрэ и чемпион (1968, 1971, 1972 гъэхэм команднэ зэпеуэм, 1968 гъэм щхьэзакъуэ зэхьэзэхуэм, 1972 гъэм махуэ куэдкIэ екIуэкIа зэдэжэм), дунейпсо чемпион (1970 гъэ), Олимп чемпион (1972 гъэ) Шыхъуэ Борис и ныбжьыр накъыгъэм и 8-м илъэс 75-рэ ирокъу.

Къэбэрдей-Балъкъэрым щыщу япэ дыдэу Олимп чемпионыгъэм нэсар Шыхъуэ Борисщ. Ар къыщыхъуар илъэс щэ ныкхуэ ипэкIэ 1972 гъэм Мюнхен щызэхэта зэхьэзэхуэхэращ. Абы ипэжкIэ къэралпсо, дунейпсо лъагапIэхэри лъакъуэрыгъажэ зэпеуэхэмкIэ мызэ-мытIэу къищтат.

Зэманыр макIуэ, ауэ цIыхухэм ящыгъупщэркъым нэхъапэм дэрэжэгъуэ къезыта, лъэпкъымрэ Хэкумрэ я пщIэр зыIэтахэр. Шэч хэлъкъым апхуэдэхэм зэращыщыр Шыхъуэ Борис. Ар къэзылъхуахэр Джылахъстэнейм щыщми, езыр дунейм къыщытехьар Украинэм и Закарпатьеращ. И адэ Хьэбалэ Хэку зауэшхуэм жыджэру хэта офицеру а щIыпIэм дзэм къулыкъу щищIэрт. ИужькIи абы и гъусэу къэралым и щIыпIэ куэд къызэхикIухьащ, щыпсэуащ.

Псоми зыкъыщигъэзар Львов къалэм щыпсэу унэм щагъунэгъу щIалэ цIыкIур зэрызэдэжэ лъакъуэрыгъажэ зыкъизыхкIэ къэкIуэжауэ щрихьэлIаращ. Борис абы занщIу бгъэдэлъэдащ икIи псынщIагъыр зэрытраухуэр, и шэрхъхэр фIэхьэлэмэту зэпиплъыхьу щIидзащ. И гури къыхэскIыкIащ - зыхищIащ абы и гъащIэр епха зэрыхъунур.

Илъэс пщыкIутI текIуэдащ, пщIантIэпсу игъэжар къыпхуэпщытэжынукъым Шыхъуэ Борис Олимп лъагапIэм нэсын папщIэ. Тренерым махуэ къэс бэшэчагъым хуагъасэрт, ищIэнухэр, зэрызиIыгъынур къыгурагъаIуэрт.

1966 гъэм союзпсо чемпионат Тбилиси щекIуэкIырт. Балигъхэм я зэпеуэр иуха иужькIэ Борис зигъэхьэзырт щIалэгъуалэ зэхьэзэхуэм хэтыну. АрщхьэкIэ, гуп нэхъыщхьэм языхэз сымаджэ хъуащ икIи ар икIэщIыпIэкIэ яхъуэжын хуейт. ЩIалэгъуалэм яхэплъэри, Шыхъуэм нэхъ хузэфIэкIыну къалъытащ. Къалэн лъэпкъи хуагъэувакъым - командэм хэтын хуей цIыху бжыгъэр ирагъэкъуауэ арат. Абы къыхэкIыу езыри гузэващэртэкъым. АрщхьэкIэ зэпеуэм зэрыщIидзэу бэнэныгъэм дихьэхащ икIи ещанэу къэсри, дыжьын медалыр къихьащ.

Тбилиси щекIуэкIа чемпионатым иужькIэ СССР-м и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэр къыбгъэдыхьэри, Борис къыжриIащ: «Хъарзынэу къыщIэбдзащ, адэкIэ деплъынщ. Дыгъэгъазэм (декабрым) дызэхуэсынущи, некIуалIэ». Абы лъандэрэ къэралым и командэ къыхэхам зэи къыхагъэкIакъым икIи гупым и капитану илъэсихкIэ щытащ.

Мексикэм щекIуэкIа Олимп джэгухэм кIуэн ипэкIэ къэралым и чемпионатым и зэдэжэгъуищми Шыхъуэ Борис щытекIуащ. Союзпсо радиом и корреспондентым интервью къыщыIихым жриIащ къыкIэлъыкIуэ медалыр Олимпиадэм кърихыну икIи къэрал псом ар хэIущIыIу щыхъуащ. СлIожьт, и ныбжьыр илъэс 21-рэ хъууэ арати, хузэфIэмыкIын щымыIэу къыщыхъурт. ИщIэрт Олимпиадэм зэрыкIуэнур, командэм и капитануи хахат. А псоми и щхьэр ягъэунэзауэ къыщIэкIынут. ЖиIэнур жиIа иужькIэщ щегупсысыжар абы къикIым. ИкIи хуабжьу гузэвэжащ, схузэфIэмыкIыжмэ, жиIэри. Псом нэхърэ нэхъ щIэпIейтейр а псори и адэм зэхихамэ икIи къемыхъулIэжмэ, зэрыукIытэнурат.

Апхуэдэуи къэхъуащ - Мексикэм щыIа Олимп джэгухэм ерагъыу еханэу къыщысауэ аращ. И щхьэр лъахъшэу ехьэхауэ къигъэзэжри, нэхъ ерыщыжу зигъасэу щIидзащ. А лъэхъэнэращ (1970 гъэм) дунейпсо чемпионыгъэри Инджылызым и Лестер щIыналъэм къыщыщихьар.

1972 гъэм Мюнхен щыIэну Олимпиадэм щIидзэным махуэ зыбжанэ иIэжущ абы кIуэнухэр щаубзыхуар. Шыхъуэ Бориси командэм и капитану гупым хагъэхьащ, къэралым щынэхъ лъэщ дыдэу зэрыщытым къыхэкIыу. Иджы къикIуэт щыIэжтэкъым - дыщэм щIэбэнын хуейт. Ар Iуэху тынштэкъым, хьэрхуэрэгъухэр егъэлеяуэ зэрылъэщым къыхэкIыу. АрщхьэкIэ псоми ефIэкIыфащ икIи Совет Союзым олимп дыщэ медалхэр къыхуихьащ. Хэку зауэшхуэм хэта Борис и адэ Хьэбалэ абы гуфIэгъуэу къритар пхуэмыIуэтэжыным хуэдизщ, дэрэжэгъуэр игъэбагъуэрт Германием зэрыщытекIуам.

Шыхъуэ Борис иджыпсту Самарэ щопсэу и узыншагъэм и щытыкIэм къыхэкIыу дохутырхэм нэхъ щIыIэтыIэ щIыпIэ хэщIапIэ ищIыну къыхуагъэуващи. И унагъуэри абы щыIэщ ди щIыпIэм ириша щхьэгъусэ, къуитI, къуэрылъхухэр иIэу. Илъэс къэс тIэу-щэ къокIуэжри, и шыпхъум, Iыхьлыхэм яхэсщ, и цIэкIэ къызэрагъэпэщ зэхьэзэхуэм и хьэщIэ лъапIэщ. А псоми къаруущIэ къыхалъхьэ икIи илъэс куэдкIэ узыншэу Тхьэм ди япэ иригъэт!