УэсхэкIыкI-ажэгъуэмэ пасэ

 Мэлыжьыхьым и 19-р Ажэгъуэмэм и махуэу япэ дыдэу щагъэлъэпIар Инджылызырщ. Ар къыщыхъуар 1984 гъэрщ. Абы иужькIэ куэд дэмыкIыу, а Iуэхум ЩIы Хъурейм тет къэралхэм ящыщ куэдыр «еувэлIащ».   
ЩIышылэ мазэм къыщегъэжьауэ мэлыжьыхьым икухэм нэсыху щIы щхьэфэм адэкIи-мыдэкIи къыщыхэж гъэгъа теплъэ зиIэ къэкIыгъэ пасэ цIыкIухэр, гу зэрылъатамкIэ, щыгъуэлэжыр хуабэр щIыIэм текIуэу, гъатхэр къызэрихьар ипэжыпIэкIэ наIуэ хъуа иужькIэщ.  АтIэми, гъэщIэгъуэнщ, ажэгъуэмэм латиныбзэкIэ фIаща Galanthus псалъэм «шэ зыщIэт удз гъэгъа» гупсысэм дызэрыхуишэр. Сыту жыпIэмэ, зи гугъу тщIы къэкIыгъэ пасэ цIыкIухэр теплъэу яIэмкIэ хуомыгъэфэщэну хужьыбзэщ, къызыхэпщ уэсым и фэм къызэрыщхьэщыкI щымыIэу.
Ауэ щыхъукIи, УэсхэкIыкIым и махуэм зыхыдигъащIэр гъатхэм къыдэгъуэгурыкIуэ хуабэрщ, абы къыдэунэху, гугъэщIэхэмкIэ гъэнщIа нэжэгужагъэрщ.  
Ажэгъуэмэм и лIэужьыгъуэ гуэрхэм адыгэхэр зэреджэу щыта псалъэхэр къэтхьынщ: «ажэгъуэмэ», «ажэгъуэмэ пэж», «ажэгъуэмэ пасэ», «уэсхэкIыкI». Иужьрейр щIыфIащар, дауи, цIыхухэр игъэгуфIэу, а къэкIыгъэр псоми епэсэкIыу щIы щхьэфэм къызэрытехьэрщ.     
ЩIымахуэ уэсым и кIэкъинэ къесыгъуэу жыг лъабжьэхэм къыкIэщIэнахэр щыкIэщIэткIухьыжыным пэмыплъэу щIыгур «къыпхызытхъ» уэсхэкIыкIыр дунейгъэдахэу къызэрыунэхум шэч хэлъкъым.
Зыхуэсакъыпхъэщ
Дызэрыт лъэхъэнэм ЩIы Хъурейм ажэгъуэмэ лIэужьыгъуэу 20-м нэблагъэ къытенэжами арагъэнущ. А тIэкIум я нэхъыбапIэри кIуэдыжыпэным нэсащ. Абыхэм я цIэхэр Тхылъ Плъыжьым иратхащ. Къыхэгъэщыпхъэщ, мы къэкIыгъэ лъагъугъуафIэ цIыкIухэр я теплъэкIи, мэ гуакIуэу къапихымкIи зэрызэмыщхьыр. Къытедгъэзэжынщи, ахэр псори зэзышэлIэжыр зыщ: дыкъэзыухъуреихь дунейм хуабэр щIыIэм зэрыщытекIуам я нэщэнэ щыпкъэу зэрыщытырщ.
Ажэгъуэмэр щIыуэпсым къызэригъэщIауэ къызэтебгъанэмэщ щыдахэри, нэхъыбэрэ щыпсэунури. Къызэрипчу, махуитI-щы дэкIакъэ - хуэлэжынущ. ИтIани, цIыхухэм яхэтщ ахэр щысхьыншэу, я лъабжьэ нэгъунэ къыдыхатхъыу, къизыфыщIыкIхэр. Арагъэнущ ахэр илъэс къэс нэхъ мащIэ щIэхъум и щхьэусыгъуэри, Тхылъ Плъыжьым щIратхари.    
ГъэщIэгъуэнщ
Удз лъагъугъуафIэ, гъатхэ пасэм и «джакIуэу» зи жагъуэ щIыгъуафIэ цIыкIум зэреджэр къэрал зэхуэщхьэхуэхэм щызэхуэдэкъым. ЖытIам и щыхьэтщ абы Германием «уэс уэзджынэкIэ» зэрыщеджэри, Британием «уэс ткIуэпс» е «уэс тхьэгъу» зэрыщыхужаIэри, Чехием «уэсчэсей» фIэщыгъэ дахэр зэрыщытрагъэIукIари. Урысхэм удз гъэгъа хужь цIыкIум «уэсщIагъ» (подснежник) щыфIащым, абыкIэ жаIэну зыхуеяри гурыIуэгъуэщ –щIымахуэр зыщхьэщыкIуэт щIыгум дыгъэм и пэублэ бзий дыхьэрэнхэр щегуэпылIэкIэ, а къэкIыгъэ лъагъугъуафIэу зи жагъуэ щIыгъуафIэм уэс Iувыр къызыпхитхъыу, и щхьэр дунейм къызэрытришием и лIыгъэрэ и зэфIэкIрэ зэрыхурикъурщ.

КЪУМАХУЭ Аслъэн.
Поделиться:

Читать также:

27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ
22.03.2024 - 15:54 Псым и махуэ