IуэхущIапIэ мыинхэм заужь

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым иджыблагъэ щекIуэкIащ инновациехэмкIэ и IуэхущIапIэ мыинхэм я лэжьыгъэр къызэрызэгъэпэща щIыкIэм теухуауэ зэIущIэ.

Ар къыщызэIуихым, КъБКъУ-м щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэмрэ инновацие IуэхухэмкIэ и къудамэм щIэныгъэм къыхыхьэ унэтIыныгъэщIэхэр къэгъэсэбэпынымкIэ и IэнатIэм и унафэщI Къылъшыкъуэ Альберт къыхигъэщащ гъащIэм IуэхугъуэщIэхэр хэпщэнымкIэ IэнатIэхэмрэ КъБКъУ-мрэ зэрызэдэлажьэм мыхьэнэшхуэ зэриIэр, еджапIэм щылажьэ IэщIагъэлIхэм я щIэныгъэмрэ IэпэIэсэныгъэмрэ къагъэсэбэпу сом лей къалэжьыну Iэмал къызэритыр.
«ЖыпIэпэмэ, ди лэжьыгъэм къыхыхьа хъуа мы унэтIыныгъэм щIэныгъэмрэ егъэджэныгъэмрэ япыщIа IэщIагъэлIхэм я хьэрычэтыщIэ гупсысэкIэр къызэщегъэу. ЩIэм тегъэпсыхьа IуэхущIапIэ мыинхэм я акцэхэм я процент 33-р университетым ейщ. Абы дрегъэувалIэ а IэнатIэм щекIуэкI Iуэхугъуэхэр зыхуэдэм фIэкIыпIэ имыIэу зыщыдгъэгъуэзэным, Iуэхутхьэбзэу ящIэр зыхуэунэтIар зэдгъэщIэным, зыIууэ лъэпощхьэпохэмрэ гугъуехьхэмрэ зэхэдгъэкIыным, Iэмалрэ зэфIэкIыу ябгъэдэлъыр зыхуэдизыр къэдгъэнэхуэным, ахэр ди университетым къызэрещхьэпэну щIыкIэр къэтхуэтэным. КъБКъУ-м инновациехэмкIэ IуэхущIапIэ мыину плIы хохьэ. ИщхьэкIэ къыжытIахэр щхьэусыгъуэ ирокъу а IэнатIэхэм я лэжьэкIэм дыхэплъэну, 2022 гъэм зыхуагъэувыж къалэнхэм зыщыдгъэгъуэзэну. Абы къищынэмыщIауэ, IуэхущIапIиплIми ягъэхьэзыра видеогъэлъэгъуэныгъэхэр утыку ирамыхьэ щIыкIэ деплъу я фIагъхэмрэ гу зылъатапхъэхэмрэ унафэ пыухыкIа тетщIыхьыну къытпэщылъщ», – жиIащ Къылъшыкъуэм.
КъБКъУ-м щIэныгъэ-къэхутэныгъэ IуэхухэмкIэ и проректор Хьэшыр Светланэ къызэрыхигъэщамкIэ, инновациехэмкIэ IуэхущIапIэ мыинхэм заужь икIи хэхъуэ хъарзыни къат. «Абыхэм я фIагъ зэкIыр ди университетым и закъуэкъым, къэралми фейдэ къызэрыхихым шэч хэлъкъым. Апхуэдэу щыт пэтми, а IэнатIэхэр щIэгъэхуэбжьауэ зэрыдгъэлэжьэн Iэмалхэр хуабжьу ди мащIэщ, и нэхъыбэми, инновациехэм теухуауэ къыхалъхьэ жэрдэмыр гъащIэм хэпщэн хуейщ жытIэ фIэкIа, щIагъуэу тхуэгъэкIуатэркъым. ХьэрычэтыщIэ IэнатIэ псори къапщтэмэ, зи гугъу тщIы IуэхущIапIэ мыинхэм я проценти I0-ращ щIэмыужьыхэжу къанэр, зи Iуэху зыгъэкIуатэр. Шэч хэлъкъым, мы IэнатIэм зегъэужьын хуейщ, сыту жыпIэмэ технологием и къэгъэщIыгъэхэр гъащIэм хыупщэну щыIэ Iэмал закъуэтIакъуэхэм а IуэхущIапIэ мыинхэр ящыщщ», – жиIащ проректорым.
Апхуэдэу Хьэшыр Светланэ и гугъу ищIащ «Лэжьыпхъэхэр-2030» зи фIэщыгъэ къэрал программэм зэрыхыхьам къыхэкIыу, къалэнышхуэхэр зыщащIыжауэ зэрыщытыр. «А программэр щыдгъэзащIэкIэ, технологиехэр IэнатIэхэм хэпщэныр фIэкIыпIэ зимыIэ Iуэхугъуэу ди пащхьэ къиувэнущ. Абы щыгъуэм ди хэхъуэр иджыпсту диIэм нэхърэ процент 30-кIэ нэхъыбэ хъунущ. Нобэрей дунейм щыщыIэ политикэ щытыкIэ пхъашэхэм дызэрыдимыкъузэн Iэмалхэр дымыгъэгувэу сэтей къэтщIыну хьэкъ диIэ мэхъу. Псалъэм и хьэтыркIэ, кхъухьлъатэ зыщI IэнатIэмрэ медицинэмрэ ехьэжьауэ къыщагъэсэбэп полимерхэмрэ абыхэм я пкъыгъуэ егъэфIэкIуахэмрэ иджыпсту щыщIэдзауэ щIэупщIэ яIэщ. Дэ къыщIэдгъэкI полимерхэкIхэр зыIэрагъэхьэну куэдым зыкъытхуагъазэ», – жиIащ Хьэшырым.
КъБКъУ-м щэнгъасэмкIэ, психологиемрэ спорт щIэныгъэхэмкIэ и институтым психологие дэIэпыкъуныгъэмкIэ и центрыр къызэрызэрагъэпэщрэ куэд щIакъым. Абы и унафэщIым и къуэдзэ Багъы Риммэ зэрыжиIэмкIэ, центрым пIалъэ кIэщIым къриубыдэу лэжьыгъэшхуэ зэфIигъэкIащ. 202I гъэм и мэлыжьыхь мазэм щегъэжьауэ 2022 гъэм и гъатхэпэ пщIондэ ирагъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэр цIыхум хуащIэ Iуэхутхьэбзэхэм дяпэкIэ лъабжьэ хуащIынущ, абы тету центрым и лэжьыгъэри зэтраублэнущ.
КъБКъУ-м производствэмрэ техникэ хуэIухуэщIэхэмкIэ и къудамэм щэнхабзэ щIэинхэмрэ археологиемкIэ и IэнатIэм и лэжьакIуэ Гелястанов Мухьэмэд илъэс зэхуакум ирагъэкIуэкIа лэжьыгъэр къызэщIэзыкъуэж тхыгъэ зэIущIэм хэтхэм я пащхьэ кърилъхьащ. Абы къызэщIиубыдащ ди щIыналъэм узыщыхуэзэ щэнхабзэ щIэинхэмрэ археологие хъугъуэфIыгъуэхэмрэ хъумэным теухуауэ лэжьыпхъэхэр. Гелястановым зи гугъу ищIар къэрал лицензэ хуэмей щэнхабзэ щIэинхэрщ.
КъБКъУ-м КибермедицинэмкIэ и лабораторием и унафэщI Колесников Станислав къалэн зыщащIыж, зи ужь ит Iуэхугъуэхэм шэщIауэ тепсэлъыхьащ. Абы къыхигъэщащ иджырей бжыгъэрылъанэ технологиехэм мыбзаджэу хэзыщIыкI дзэ дохутырхэмрэ жьэпкъ-напэпкъ хирургиемкIэ IэщIагъэлIхэмрэ зэрагъэхьэзырым. «Дзэ дохутырхэм я IэщIагъэм хэгъэхъуэным Iэмалыншагъэу къегъэув а IэнатIэм щылажьэхэм бжыгъэрылъанэр зи лъабжьэ Iэмэпсымэхэр ехьэжьауэ къагъэсэбэпу егъэсэныр. Абы къыхокIыж къалэн нэхъыщхьэу зыхуэдгъэувыжри – дзэ IэрыщIхэр Iузыгъэувэ IэнатIэмрэ имплантологиемрэ папщIэ зыхуэныкъуэну Iэмэпсымэхэр щIынымрэ я бжыгъэкIэ мыкуэд дыдэу къыщIэгъэкIынымрэ.
КъБКъУ-м ПравэмкIэ, экономикэмрэ финанс хуэIухуэщIэхэмкIэ и институтым къэралыгъуэмрэ правэмрэ я теориемрэ тхыдэмкIэ и кафедрэм и доцент Къазджэрий Эммэ къыщыпсалъэм къыхигъэщащ 2022 гъэм и мэлыжьыхь мазэм КъБКъУ-м и КъэпщытакIуэ гупым и центр къызэрызэIуахынур. Апхуэдэу Къазджэрийм зэрыжиIамкIэ, «Iэщэ зехьэным, абы пыщIа шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщыным, Iэщэ зехьэкIэмкIэ есэныгъэхэм епха хабзэхэр» унэтIыныгъэмкIэ етIуанэ щIэныгъэ гуэдзэ цIыхухэм егъэгъуэтыным пыщIа Iуэхухэращ центрым нэхъыбэу зи Iуэху зэрихуэнур. Центрым къэдгъэлъэгъуа унэтIыныгъэмкIэ КъБР-м и къалищымрэ щIыналъипщIымрэ Iуэху щызыщIэ Урысей гвардием и къулыкъущIапIэхэм зэгурыIуэныгъэхэр ярищIылIэу ядэлэжьэну, а IэнатIэм пэрытхэм мастер-классхэр ядригъэкIуэкIыну, Iуэхугъуэм хуэгъэза методикэ тхылъхэр къыдигъэкIыну и гугъэщ.
ЗэIущIэр къызэзыгъэпэщахэр инновациехэмкIэ IуэхущIапIэ мыинхэм я унафэщIхэм лэжьыгъэр къызэрызэрагъэпэщын хуейм ехьэлIа чэнджэщхэр иратащ, я Iуэхур зэрызэтраублэ хъуну Iэмал зыбжани ирагъэлъэгъуащ.

 

ЩХЬЭЩЭХУЖ Инал.
Поделиться: