КъэпIуэтэжын бэлыхьи хэлъкъым мыбы, ауэ дышхэу дунейм дытетыхукIэ шыгъур ди гъусэщи, слъагъухукIэ мыр сигу къокIыж.
Арати, зауэр щIидзэри, зеикъуэдэсхэр япэу зыхуэныкъуэхэм шыгъур ящыщ хъуащ. КъуажэкIэм деж Бахъсэн Iуфэ «Гъуамэжь» жари псы шыугъэ тIэкIу къыщыщIэжырти, абы къыхэпхыфыр уи Iыхьэт. Ар къагъавэрт, ягъэжэбзэжырти, хьэнтхъупс, шей сытхэм хакIэрт.
Нэхъ къуажэкум Бахъсэн Iуфэ дежи иIэт апхуэдэ псы шыугъэ къызыщIэж. Ауэ къуажэ былымымрэ чэзууэ абы кърахулIэ колхоз жэмхэмрэ къыплъагъэсыртэкъым. Си адэ къуэш Мацэ гъэш фермэм и унафэщIт а зэманым, и фермэр кърахухырт а псы шыугъэм ирагъэфэну. Сэри садэIэпыкъуну сыкIуати, гуимыкIыжт слъэгъуар. Мо былым гужьеяхэр бжьакъуэпэкIэ зэрыукIырт, зи мэ къащIихьэ псы шыугъэм я Iупэр нэсын папщIэ.
Апхуэдэт зэманыр, езы зауэми хуэдэу, абы кърикIуахэри гужьеигъуэт.
Тыкуэным, къэралым шыгъукIэ щымыгугъыж цIыхухэм зэралъэкIкIэ хьэрычэт гуэрхэр ящIэрт. Апхуэдэу, дэ дызыхэт, гъуэмылэзехьэуи сыщылажьэ ди бригадэм щыщу нэхъ зэфIэкI зиIэ щIалэ гуп шыгу зэщIэщIакIэ ирагъажьэри шыгъуу къахуэшэр къашат. Ар бригадэ унэм дэт ерыскъы гъэтIылъыпIэм щIэт чей абрагъуэм IункIыбзэ тIуащIэ етыжауэ щахъумэрт. А чейр зыщIэт гуэщышхуэм щIыхьэну хуитыр бригадэм и завхоз Бгъэжьнокъуэ Iэминт, абы IункIыбзэIухыр дзыхь зыхуищIри си закъуэт. Арыншауи хъунутэкъым. Iэмин зауэм ямышауэ лIыжьт икIи шыгъу зэрылъ чейм хэIэбэн хуей хъуху абы нэсыртэкъыми, сэ сриIуэхутхьэбзащIэт.
Iэмин лIы тIасхъэ дыдэтэкъым, ауэ нэхъапэм ар бригадиру, си адэ къуэшыр учетчикыу зэдэлэжьати, сэ фIыуэ къысхущытт. Пэжыр жыпIэнумэ, шыгъум сэри тIэкIу сыхэуэрт, ауэ зы IэмыщIэм зэи фIэзгъэкIыртэкъым. Iэмини ищIэ си гугъэт ар, ауэ зыри жиIэртэкъым. ЩIалэ цIыкIу IэмыщIэм сытыт ихуэнури, си жып лъабжьэр щIигъанэ къудейти къыскIэрыщыртэкъым. Ауэ а си IэмыщIэ цIыкIум из шыгъур ди хьэблэ цIыкIум я псэхэлъхьэжт.
Зэрыхьэблэуи зэрыкъуажэуи ящIэу си анэшхуэр егъэлеяуэ цIыху хьэлэлт, жумартти, ди гъунэгъу мэжалIэу тIысу шхэнутэкъым. Арати, сэ махуэ къэс къэсхь шыгъу IэмыщIэр хэдзэгъуэ зырыз-тIурытIу хьэблэ фызым ятригуашэрт. КъызэрыщIэкIымкIэ, а шыгъу IэмыщIэр гуэшынри ауэ сытми Iуэху къызэрыгуэкIтэкъым. Шыгъур зыхуигуэшхэр щынэхъ мащIэ япэ зэманхэм шей бжэмышх цIыкIу зырыз ялъысырт. Аурэ лъэIуакIуэр нэхъыбэ щыхъум, шей бжэмышхыр щIэгъэлъауэ мыхъуу, телъэщIауэ щхьэIууд ищIащ. Ари щахуримыкъужым, тIум зы шей бжэмышх яриту хуежьащ. Къандисэрэ ДисIэфIрэ фызыжьитIым ялъыса шей бжэмышхыр яхуэмыгуэшу гукъанэ къыхэкIыжати, Iэпхъуалъэ зырызу яхуигуэшу щIидзащ. Нанэ сыт щыгъуи «Ялыхь, я гуэныхь къызумыгъэхь», - жиIэрт. Зэхуэдэ хуэмыщIынкIэ шынэу арат ар щIыжиIэр. IэпхъуалъэкIэ гуэшынми гукъанэ къикI хъуащ. Фызхэм щхьэж и Iэпхъуалъэ къахьрэ абы ирырагъэкIутэу арат. Дуней факъырэм цIыхур апхуэдизкIэ нэплъыснэIус ищIати, Iэпхъуалъэхэр зэрызэхуэмыдизым къыхэкIыу псори зы IэпхъуалъэкIэ ягуэшу хуежьащ.
Шыгъу IэмыщIэр яхуримыкъуж щыхъум, нанэ ар зылъымысхэм джэдыкIэ зырыз, нартыху хьэжыгъэ тIэкIу е и пхъуантэжьым и лъащIэм къыщигъуэтыжурэ фошыгъу кIанэ цIыкIу зырыз яхуигуэшырт. «Ялыхь, ди къэтхэр узыншэу къытхуэхьыж, я шапэIудз щIы…» - жиIэурэ Тхьэм елъэIурт.
Шыгъу IэмыщIэри духащ, зауэри иухащ, Нанэ и тхьэлъэIур Алыхьым къабыл ищIри, и къуитIри къэкIуэжащ. Шыгъу ямыгъуэтыжу щыщытар ящыгъупщэжа нэужьи, Нанэ и жьэм жьэдэкIакъым: «Си Нэху къысхуихьурэ згуэша шыгъу IэмыщIэращ си щIалитIым къэрэгъул бжыхь яхуэхъуу псэууэ зауэм къыхэзыхыжар…». Сэри си фIэщ хъужауэ, балигъ сыхъуху зризгъэщIэгъуащ абы. Иджы мис, лIыжь сыхъуа пэтрэ, сщымыгъупщэжауэ сотхыж.
