Сыт мазаем и 23-р махуэшхуэу щIагъэувар?

1922 гъэм Iэ традзащ Дзэ Плъыжьыр къызэрызэрагъэпэщрэ илъэсиплI зэ­ры­рикъур мазаем и 23-м Iэтауэ гъэлъэпIэным ­теухуа Указым. Ауэ ипэ ита илъэсхэм а гуфIэгъуэр зэи хаIэтыкIакъым.

1923 гъэм къэрал псом гуфIэгъуэ зэ­хыхьэхэр щекIуэкIащ Дзэ Плъыжьыр илъэситху зэрырикъум ехьэлIауэ. Мис абы къы­щыщIэдзауэ мазаем и 23-р илъэс къэс ягъэлъапIэ.1946 гъэм мазаем и 23-р Совет Армэмрэ Дзэ-Тенджыз Флотымрэ я Махуэ хъуащ.

Абдежи щиухакъым. 1995 гъэм Урысейм и Къэрал Думэм къищтащ «Урысейм и дзэ щIыхьым и махуэхэм я IуэхукIэ» Федеральнэ законыр. Абы ипкъ иткIэ мазаем и 23-р ягъэуващ «1918 гъэм Дзэ Плъыжьыр Германием и казерым и дзэхэм зэратекIуам и махуэу - Хэкум и ­хъумакIуэм и махуэу».

Ауэ 2002 гъэм Къэрал Думэр аргуэру мы Iуэхум хэплъэжри, мазаем и 23-р ­Хэкум и хъумакIуэм и махуэу зэрихъуэ­кIыжащ. Ар зыгъэпсэхугъуэ махуэщ. Ар Совет къэралыщIэм пщIэрэ щIыхьрэ пылъу къикIуа гъуэгуанэм щыщ Iыхьэщ.

Дриплъэжынти тхыдэм. Граждан зауэм лъэрымыхь ищIа СССР-м хузэфIэкIащ пIалъэ кIэщIым къриубыдэу зи лъэщагъкIэ ­адрей къэралхэм къакIэрымыху къарууш­хуэ зэригъэпэщын. Абы зэманым зыдиужь зэпытт. Хэкупсэ гъэсэныгъэр апхуэдизу ­лъагэти, Дзэ Плъыжьым къулыкъу щи­щIэныр дэтхэнэ совет цIыхуми и къалэн ­лъапIэу къилъытэрт.

Псом хуэмыдэу Хэку зауэшхуэм и лъэхъэнэрщ. СССР къэрал абрагъуэм щыпсэу лъэпкъ куэдым я зэкъуэтыныгъэм и быдагъыр наIуэ къыщыхъуар. Дзэ Плъыжьым ди къэралри Европэри фашист зэрыпхъуакIуэхэм къаIэ­щIи­гъэ­кIыжащ, бийр Берлин щыхигъэщIащ.

Дуней псом и тхыдэм нэхъапэм щымыIа а ТекIуэныгъэ Иным теухуауэ куэд пху­жыIэнущ икIи жыIэни хуейщ къытщIэхъуэ щIэблэм дяпэ итахэм къып­хуэ­мы­лъытэным хуэдизу зэрахьа лIыгъэр ящымыгъупщэн, ахэр абы щIэтпIыкIын папщIэ. Абы псом хуэмыдэу мыхьэнэшхуэ иIэщ Япэ дунейпсо зэуэми хуэдэу, Хэку зауэшхуэми къри­кIуахэр зэрахьэ-кIыну, пэжыр пцIыуэ къыщI­рагъэдзыну ди жагъуэгъухэр хуабжьу щыхущIэкъу мы зэманым. АрщхьэкIэ пцIым лъакъуэ зэи яхущIэгъэувэнукъым.

ЗэрыгурыIуэгъуэщи, СССР-р лъэлъэжа иужь, дунейм щыщыIэ щытыкIэм зи­хъуэжащ. Урысейр къэунэхуа «реформаторхэм» я зэранкIэ лъэрымыхь дыдэ ­хъуат. Уеблэмэ ди къэралыр къра­дзэжыххэртэкъым. СССР-м къыжьэди­къуэу щыта США-м ­зыкъилъытэжащ сыт ищIэми хъуну. Континент псори езым и бжьым щIэту къилъы­тэрти, хэIэбэрт ­щIыналъэхэм щекIуэкI Iуэхухэм. Дэ ди ­нэгу щIэкIащ абы кърикIуар. Вашингтон игу иримыхь правитель­ствэхэр щытра­дзащ Иракым, Ливием, ­Афганистаным, нэгъуэщI къэралхэми. США-м и ахъшэкIэ «революцэ щхъуэкIэ­плъыкIэхэр» щIыпIэ — щIыпIэхэм щекIуэкIащ, НАТО-м и дзэхэр ди гъунэгъу къэрал зыбжанэм къашащ. АрщхьэкIэ кIэ зимыIэ щыIэкъым.

ЛъэхъэнэщIэм щIидзауэ къэплъытэ ­хъунущ. Мюнхен дунейпсо шына­гъуэншагъэмкIэ щекIуэкIа зэIущIэшхуэм къыщыщыпсалъэм УФ-м и Президент Путин Владимир къехьэкI-нехьэкI хэмылъу икIи быдэу жиIащ зы къэралым ЩIы ­хъурейм унафэ щищI зэрымыхъунур, дэтхэнэ къэралми езым и сэбэп зыхэлъхэр зэриIэжыр икIи ахэр пхигъэкIын зэрыхуейр. Ар КъухьэпIэр зыкIи зыпэмыплъауэ къы­щIэкIащ. Телъыджэ ящыхъуат дунейпсо утыкум къимыгъэзэжыну икIауэ къалъытэ Урысейм и Iэтащхьэм и псалъэхэр. АрщхьэкIэ мыгувэу къагурыIуащ Путин Владимир зэ­рымыгушыIэр икIи абы езым и щIыналъэр зэрихъумэжыну къару зэрыбгъэ­дэлъыр. Иужь илъэсхэм Урысейм дзэ IуэхукIэ апхуэдизкIэ зыкъиужьыжащи, Путин Владимир щIимыуфэу жеIэф ­Урысейр «дэтхэнэ агрессорым нэхъри нэхъ лъэщу». Ар лъабжьэншэу зэры­щы­мытыр къагуры­Iуащ ди жагъуэ­гъухэми. Абы къикIыркъым Урысейр зыгуэрым и щIыналъэм щIэнэцIу, абы теуэну зигъэхьэзыру. Псори зытещIы­хьар зихъу­мэжынращ. Къэралым и щIыналъэмрэ ди цIыхухэмрэ я шына­гъуэншагъэр къы­зэрагъэпэщын мурадкIэщ Урысейм и дзэхэр щIыщыIэри зыхуэлажьэри аращ.