И пщIэр лъагэт

ЦIыхугъэкIэ, гуапагъэкIэ, гуащIэдэкI лэжьыгъэкIэ гъэнщIауэ щытащ Лэскэн районым хыхьэ Аргудан жылэм щыщ ГунжафIэ Лъостэнбий Нурхьэлий и къуэм гъащIэр. «ФIы зыщIэ и пщIэ кIуэдыркъым» щIыжаIэр абы и деж щынэрылъагъущ. ГунжафIэм и Iэужь дахэм абы и цIэр гъащIэм къыхинащ, и дуней тетыкIар куэдым я щапхъэщ.

ГунжафIэхэ Нурхьэлийрэ Гуащэпсрэ (Жамботхэ япхъущ) я адыгэ унагъуэшхуэм къихъуа сабиитхум я нэхъыжьт Лъостэнбий. Япэ ялъэгъуа сабийр я гуфIэгъуэшхуэт абы и адэ-анэм къищынэмыщIауэ, и адэ шыпхъухэу СэIихьэт, Зурят, Сэлисэт, и адэ къуэш Хьэжмусэ сымэ. Абыхэм щIалэ цIыкIур я нэм, я псэм хуахьырт, «щIым намыгъэсу» жыхуаIэм хуэдэу кърахьэкIырт. ЩIапIэшхуэ яIэу, лэжьыгъэм къыпимыкIуэту, къуажэдэсхэм я деж я пщIэр щылъагэу, зэгурыIуэрэ зэдэIуэжу бынунэшхуэу псэурт ГунжафIэхэ. Адэ шыпхъухэм къыхуаIа лъагъуныгъэр игъэпэжащ Лъостэнбий, къуэм хуэдэу яхущытыжащ, яхуэщIапхъэ хабзэри якIэлъызэрихьэжащ.

ЩIалэ нэхъыжьым, дауи, жэуаплыныгъэ нэхъыбэ ихьырт. Адэ-анэм я дежкIэ Лъостэнбий щIэгъэкъуэнышхуэ хъурт: абы и нэIэ ятригъэтт и къуэш нэхъыщIэхэу Аслъэнбийрэ Наурбийрэ, и шыпхъухэу Жанпагуэрэ Жанурэ.

Апхуэдэу екIуэкIыурэ Хэку зауэшхуэр къэхъеящ. Зи сабиигъуэр абы хиубыда псоми хуэдэу, а лъэхъэнэр Лъостэнбии гукъэкIыж хьэлъэу и гъащIэм къыхэнат. Балигъхэм яхэту, губгъуэ лэжьыгъэ хьэлъэхэри и фэм дэкIащ щIалэм. НэгъуэщIуи хъунутэкъым - ар зэманым къахуигъэув къалэнт. ЕплIанэ классым щеджэ щIалэ цIыкIум зауэ гущIэгъуншэм и фэбжьи игъэунэхуащ. Нэмыцэхэр къуажэм къыщысам, абыхэм я кхъухьлъатэхэм кърадзыха лагъымхэм жылэр егъэлеяуэ зэхакъутат. Псэуалъэхэм къищынэмыщIауэ, Iисраф зэтрищIат цIыхухэри. Абы и зэран зэкIахэм ящыщт Лъостэнбии - лагъым къэуам и «удыныр» зыхэзыщIа щIалэм зыкъыщищIэжар зы жэщ-махуэ дэкIа нэужьщ.

Гугъуехьым къригъэкIуэтахэм ящыщкъым ГунжафIэ Лъостэнбий. Ар наIуэ пщещI абы и гъащIэм и къекIуэкIыкIам.

И ныбжьыр илъэс 26-м иту и адэ Нурхьэлий дунейм ехыжри, унагъуэм ис цIыхухъу нэхъыжьым и къалэнхэр абы и пщэ къыдэхуащ. Анэм и гугъапIэ псори зрипх и къуэр щIэгъэкъуэн быдэ хуэхъуащ, унагъуэр и жьауэм щIигъэувэри, псоми я Iуэху зэрыдэкIыным хущIэкъуащ.

ПщIэрэ щIыхьрэ иIэу илъэс 50-м щIигъу лэжьыгъэ гъуэгуанэ къызэпичащ ГунжафIэм. 1951 гъэм судым и секретару лэжьэн щIидзащ абы. ИтIанэ Жэмтхьэлэ къуажэм егъэджакIуэу щыIащ. Педагогикэ институтым урысыбзэмрэ литературэмкIэ и къудамэр 1954 гъэм къиухащ. ИлъэситIкIэ Жэмтхьэлэ щылажьэри, абы игъэзэжащ щалъхуа къуажэм дэт курыт школым. Ауэ куэдрэ зыщиIэжьакъым - жэуаплыныгъэ хэлъу зыкъэзыгъэлъагъуэ щIалэр комсомолым и Лэскэн райкомым и япэ секретару ягъэуващ.

Комсомолым и Лэскэн райкомым илъэсищкIэ щылэжьауэ, I958 гъэм ГунжафIэр Дон Iус Ростов дэт Парт школ нэхъыщхьэм щIагъэтIысхьащ. ЕхъулIэныгъэхэр иIэу щеджащ абы, иужькIи апхуэдэ дыдэу зэфIэкI лъагэхэр къигъэлъэгъуэу зыпэрыта IэнатIэхэр ирихьэкIащ. Зэман зэхуэмыдэхэм ар лэжьащ партым и Лэскэн, Аруан район комитетхэм я инструктору, Аргудан жылэм Лениным и цIэр зэрихьэу щызэхэт колхозым и парткомым и секретару.

1964 гъэм ГунжафIэ Лъостэнбий ягъэуващ Аргудан дэт курыт школым и директору. ИлъэсипщIкIэ абы щыIауэ къуажэ Советым и тхьэмадэ къулыкъур къыхуагъэлъэгъуащ, иужькIэ къуажэм дэт гъавэ хъумапIэ предприятэм и унафэщIу лэжьащ. Абы къызэригъэпэщауэ щытащ Егъэджэныгъэ-производственнэ комбинат. 2003 гъэм, и ныбжьыр илъэс 70-м щIигъуа пэтми, лэжьыгъэ и пIалъэ фIыуэ зэрищIэм къыхэкIыу, ар Аргудан къуажэм и администрацэм и Iэтащхьэу ягъэуващ. А къулыкъум иужькIэ зигъэпсэхуну тIысыжами, ар иджыри илъэс бжыгъэ куэдкIэ жылагъуэ Iуэхухэм хэтащ. Зэрытлъагъущи, а и илъэс 50 лэжьыгъэ гъуэгуанэм Лъостэнбий нэхъыбэу зыпэрытар унафэщI къулыкъухэрщ. Апхуэдэ дзыхьыр къыщIыхуащIри, и пщэ къралъхьэ сыт хуэдэ Iуэхури нэгъэсауэ зэрызэфIихырт, акъылыфIэу, жыджэру, гуащIафIэу зэрыщытырт.

ГунжафIэр зэфIэкI зиIэ лэжьакIуэшхуэу, унафэщI гумызагъэу зэрыщытам и зы щапхъэ къэтхьынщ. Аргудан дэт Гъавэ хъумапIэ предприятэм ар щагъэкIуам, IуэхущIапIэр щытыкIэ гугъум итт - иIэ хэхъуэм нэхърэ хэщIыныгъэр куэдкIэ нэхъыбэу къекIуэкIырт иужьрей илъэс 20-м. Къапщтэмэ, 1982 гъэм республикэм и IуэхущIапIэ псоми яужь дыдэ итт ар.  Ар къэIэтыжыным къаруушхуэрэ гуащIэшхуэрэ хилъхьащ Лъостэнбий. И гугъуехьри хэкIуэдакъым: япэ илъэсым абы игъэхьэзыр жылэм и фIагъыр процент 80-кIэ хэхъуащ, къыкIэлъыкIуэм - процент 90-м нэсащ, 1985 гъэм республикэм ит апхуэдэ предприятэхэм я деж лэжьыгъэ къызэгъэпэщыкIэкIэ япэ увыпIэр щиубыдащ. Илъэс 20-кIэ ехъулIэныгъэ зимыIа IуэхущIапIэм и дежкIэ ар икъукIэ ущIэгушхуэнт. И псэемыблэж лэжьыгъэрщ абы къыхуэзыхьар 1980 гъэм къыхуагъэфэща «ЩIыхьым и дамыгъэ» орденыр.

КъБР-м и япэ Президент КIуэкIуэ Валерэ пщIэшхуэ хуищIу щытащ ГунжафIэ Лъостэнбий. Лэжьыгъэ IуэхукIэ щIэх-щIэхыурэ Аргудан кIуэрти, къуажэдэсхэми гуапэу епсалъэу яхэтт, Iэнэ къыхуащтамэ, тхьэмадэу Лъостэнбий игъэтIысырт. ГъащIэр фIыуэ илъагъуу, пэжым и телъхьэу, акъылыфIэу, дзыхь зэбгъэз хъун цIыхуу зэрыщытырт апхуэдэ лъытэныгъэр ГунжафIэм къыхуэзыхьар.

Лъостэнбий и цIэм сытым дежи щытхъур и гъусэщ. Ар зыцIыхуу щытахэм абы и фIыщIэр яIэт, псалъэ гуапэхэр хужаIэ. Сэбэп зыхуэхъуахэмрэ и дэIэпыкъуныгъэр зылъысахэмрэ куэдщи, дуней гъащIэм и псапэр къыщилэжьыжащ.

ГунжафIэ Лъостэнбий и цIэр къытенащ дунейм, и щIэблэм, и IуэхущIафэ къызэринэкIахэм я гъусэу. Абы и фэеплъ нэхур и унагъуэм и мызакъуэу, ар зыцIыхуу щыта псоми яхъумэ.