ЦIыху зэчиифIэхэр дэзыхьэхыр

Тургенев Иван щакIуэ кIуэным и закъуэтэкъым фIэфIыр, атIэ псы есынкIи Iэзэт.

Толстой Лев спортым и лIэужьыгъуэ куэдым дихьэхырт, ауэ гимнастикэр зыпищI щыIэтэкъым. Ар илъэс 60 щрикъум махуи 6-м и кIуэцIкIэ километр 200 лъэсу икIуат (Москва икIри, Тулэ кIуащ). ЛыжэкIэ къэжыхьынми апхуэдизкIэ хуэIэзэт тхакIуэри, илъэс 70-м щынэблэгъами зи щIалэгъуэхэм япеуэфырт икIи ятекIуэрт.

Куприн Александр фIэфIыр псы есынымрэ Iэпщэрыбанэмрэт.

Горький Максим спортым пищI щыIэтэкъыми, абы и лIэужьыгъуэ куэдым зыхуигъэсат. Псы есынкIэ Iэзэт, лыжэкIэ къикIухьырт, лъэрыжэкIэ къижыхьырт.

Гимнастикэр я Iэпэгъуу щытащ Чехов Антон, Гиляровский Владимир, Левитан Давид сымэ. Ахэращ Москва япэ дыдэ къыщызэрагъэпэща гимнастикэ зэгухьэныгъэм жэрдэмщIакIуэ хуэхъуари.

Джэгурэ пэт…

Франджы политик цIэрыIуэ Констан Бенжамен и сабиигъуэм еджэныр фIэфIу щытакъым, и ныбжьэгъу цIыкIухэм егугъуныгъэкIи къахэщыртэкъым.

Зэгуэрым абы и егъэджакIуэм къыжреIэ а тIум фIэкIа зыми ямыщIэ бзэ щэху зэрагъэщIэну зэрыфIэигъуэр. Бенжамен гуфIэжу арэзы дэхъуащ и егъэджакIуэм икIи хьэрфхэр зэригъащIэу щIидзащ. ИтIанэ псалъэхэр, иужькIэ тхыбзэм и мардэхэр…

Апхуэдэ щIыкIэкIэ, зэман мащIэм къриубыдэу Бенжамен бзэщIэр зэригъэщIащ, езым фIэкIа нэгъуэщIым игъэшэрыуэу и пщIыхьэпIи къыхэмыхуэу.

…Абы телъыджэ щыхъуат егъэджакIуэм иригъэщIа бзэ щэхур алыджыбзэр арауэ къыщыщIэкIам.

Крылов и жэуап

Урыс тхакIуэ цIэрыIуэ Крылов Иван зэгуэр еупщIат, басня телъыджэхэр зи IэдакъэщIэкI тхакIуэм нэхъыбэ щIимытхым и щхьэусыгъуэмкIэ.

- Сэ къызэрыслъытэмкIэ, - къитащ жэуап Крыловым, - мащIэ щIэстхым и щхьэусыгъуэмкIэ къызэупщIмэ нэхъыфIщ, зыгуэр щIэстххыхэм и щхьэусыгъуэмкIэ сыхагъэзыхь нэхърэ.

УсакIуэмрэ пащтыхьымрэ

Франджы пащтыхь Людовик XIV гъащIэм, модэм зыкIи зыкъыкIэригъэхун фIэфIтэкъым. Апхуэдэу абы зэгуэрым усэ итхыу щIидзащ. И IэдакъэщIэкIхэм хэплъэжыну дзыхь зихуищIыр усакIуэ Буало и закъуэт.

Пащтыхьым итхагъащIэ усэм къеджа нэужь, Буало жиIащ: «Зи щIыхьыр ин, уэ пхузэфIэмыкI гуэри щыIэу къыщIэкIынкъым. Псалъэм папщIэ, нобэ усэ мыхъумыщIэ птхыну уигу къихьати, телъыджэу къохъулIащ».