Зи цIэр фIыкIэ Iуа адыгэ бзылъхугъэ

ЗэфIэкI лъагэ зыбгъэдэлъ, нэмысышхуэрэ хабзэрэ зы­хэлъ, лэжьыгъэм и къызэгъэ­пэщакIуэ хьэлэмэт, жылагъуэ Iуэхухэри жыджэру дэзыгъэкIыф цIыху гуащIафIэущ ди тхыгъэр зытеухуа бзылъ­хугъэр ди щIыналъэм къы­зэры­щацIыхур. Ар Щоджэн Риммэ Хьэсэн и пхъурщ. ­Аруан щIыналъэм, абы и къалащхьэ Нарткъалэ зыIэригъэхьэ ехъулIэныгъэхэм, шэч хэмылъу, и Iыхьэ ин хэлъщ абы. ЩIэблэр егъэджэнымрэ гъэсэнымрэ зи гуащIэ куэд хуэзыгъэпса, а IэнатIэр егъэ­фIэкIуэнымкIэ лэжьыгъэш­хуэ зэфIэзыха Щоджэн Риммэ и ныбжьыр мы махуэхэм илъэс бжыгъэ дахэ ирокъу.

СССР-м, УФ-м, КъБР-м егъэ­джэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ    я министерствэхэм я щIыхь тхылъ­хэр, Дунейпсо Адыгэ Хасэм, Урысей Федерацэм щып­сэу лъэпкъхэм я зэгухьэ­ныгъэм, «Ди къэкIуэнур» цIэр зезыхьэ дунейпсо псапащIэ фондым, нэгъуэщI къэрал ­Iуэ­ху­щIапIэхэми къабгъэдэкI дипломхэр, фIыщIэ тхылъхэр, «2002 гъэм Урысейм и цIыху пажэ», «КъБР-м цIыхубэм ­социальнэу защIэгъэкъуэнымкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ» цIэ лъагэхэр, медалхэр, нэгъуэщI къэрал дамыгъэ лъапIэхэр - а псори хуагъэфэщащ Щоджэн Риммэ. Псалъэ лей хэмылъу гурыIуэгъуэщ гъащIэм зригъэу­вэлIа дэтхэнэ IэнатIэми ар гурэ псэкIэ, жэуаплыныгъэ лъагэ зы­хищIэрэ гудзакъэ иIэу зэ­рыпэрытар.
Лэскэн районым хыхьэ Урыху адыгэ жылэм 1952 гъэм и ма­заем и 11-м къыщалъхуащ Що­джэныр. Школ нэужьым Рим-мэ ед­жэным щыпищащ ­КъБКъУ-м. 1975 гъэм абы ехъу­лIэныгъэкIэ къиухащ хамэ къэралыбзэхэмкIэ абы и къу­дамэр икIи «инджылызыбзэмкIэ егъэджакIуэ» IэщIагъэр игъуэ­тауэ лэжьэн щыщIидзащ щалъхуа Урыху къуажэм дэт курыт школым. ПсэкIэ къыхиха IэщIагъэм зэрырилажьэм гукъыдэжышхуэ къритырт Що­джэным. Егъэджэныгъэ-гъэ­сэ­ныгъэм хэлъ щэхухэм щIэх дыдэу щыгъуазэ хъуащ, зы­хы­хьа гупми фIыуэ яхэзэгъащ. Лэжьыгъэм жыджэру, жэуап­лыныгъэр зыхищIэу пэрыува бзылъхугъэ цIыкIум къызэгъэпэщакIуэ зэфIэкI зэрыбгъэдэлъым гу лъамытэу къэ­накъым. ЕджапIэм щызэхэт комсомол зэгухьэныгъэм, иужь­кIэ парт организацэм я ­секретарь хъуащ ар. А лъэхъэнэм апхуэдэ къалэнхэр зы­хуагъэфащэр дзыхь зрагъэз, пщIэ зыхуащI цIыхухэрт. Ап­хуэ­дэ цIыхур сыт хуэдэ лъэны­къуэкIи щапхъэу щытын хуейт.
Зи цIэр фIыкIэ Iуа егъэджа­кIуэ гумызагъэр 1979 гъэм ирагъэблэгъащ Нарткъалэ дэт курыт школ №5-м. ЯпэщIыкIэ Риммэ еджапIэм и унафэ-щIым гъэсэныгъэ лэжьыгъэ­хэмкIэ и къуэдзэ къалэныр ­ирихьэкIащ, иужькIэ еджапIэм и директору ягъэуващ. А къалэныр пщэрылъ къыщыщащIам щыгъуэ Риммэ и ныбжьыр илъэс 30-м нэса къудейт. Ауэ зыми шэч къытрихьэртэкъым Щоджэнхэ Хьэсэнрэ ­Таунрэ япхъу, Хьэсанэ Хьэж­мурид ущиякIуэу зиIа Риммэ дзыхь къыхуащIа IэнатIэр ныкъу­саныгъэншэу зэрырихьэкIынум.
Школ унафэщIу зэрылэжьа илъэси 4-м къриубыдэу Що­джэ­ным еджапIэр Аруан куейм щыпэрытхэм яхигъэхьэфащ, республикэм щынэхъыфIхэм яхригъэбжащ. Школым и гъэ­сэнхэр цIэрыIуэ зэрыхъуар ябгъэдэлъ щIэныгъэм и закъуэ­тэкъым, атIэ абыхэм спортми ехъулIэныгъэфIхэр къыщагъэ­лъагъуэрт, етхуанэ гуащIэдэкI четверткIэ зэджэу щыта гъэмахуэ губгъуэ лэжьыгъэхэми щы­пэрытт. Сыт хуэдэ къалэнми пэ­лъэщыфырт ар зи пашэ гупыр. А лъэхъэнэм абы зэтриубла егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ лэ­жьы­гъэр лъабжьэ быдэ хуэ­хъуащ школым икIи нобэр къыздэсым Щоджэным иIа Iуэху зехьэкIэр, цIыху хэтыкIэр я щапхъэу къокIуэкI.
Нэмысышхуэрэ хабзэрэ зы­хэлъу, лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ хьэлэмэту, жыла­гъуэ Iуэхухэри жыджэру дэзыгъэкIыфу зыкъэзыгъэлъэгъуа бзылъ­хугъэ гуащIафIэр, партым и ­Аруан район комитетым и уна­фэкIэ, 1985 гъэм куейм и гъэ­зэ­щIакIуэ комитетым ягъэкIуащ. Абы и пщэ къралъхьащ исполкомым и тхьэмадэм и къуэдзэ къалэныр.
А IэнатIэм сыт щыгъуи гукъы­дэжышхуэ хуиIэу бгъэдэтащ Рим­мэ. Абы и лэжьыгъэм къы­зэщIиубыдэ унэтIыныгъэхэм ящыщт егъэджэныгъэ-гъэсэ­ныгъэри, медицинэри, щэнхабзэри, спортри, жылагъуэ зэгу­хьэныгъэхэри, социальнэ дэIэ­пы­къуныгъэри, нэгъуэщIхэри.
Жэуаплыныгъэ лъагэ зыпылът абыхэм ящыщ дэтхэнэри икIи ­Риммэ хузэфIэкIащ ахэр куейм тэмэму щызэтригъэувэну. Що­джэным сыт щыгъуи игъэнэхъэпащ щIэблэм щIэныгъэ еты­нымрэ гъэсэныгъэ екIу яхэлъ­-­хьэ­нымрэ, щытыкIэ гугъу ихуа бынунагъуэхэм ядэIэпыкъуным­рэ абыхэм щапI сабийхэм защIэгъэкъуэнымрэ. Лъэпощхьэпо куэд пыщIами, а Iуэхухэр цIы­ху­хэм я сэбэп хэлъу, хабзэм тету къызэгъэпэщыным и нэIэ тетащ а лэжьакIуэ пэрытым.
Апхуэдэу Щоджэным и цIэр ­епхащ Нарткъалэ щыIэ «Нарт Хасэ» къэфакIуэ ансамблым и ехъулIэныгъэхэм, авиамодельнэ спорт лIэужьыгъуэм куейм зыщегъэужьыным. Ар жыджэру ядэлэжьащ хабзэхъумэ органхэм, жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм.
Бгырыс бзылъхугъэ гуа­щIа­фIэр и Iэужь дахэхэмкIэ цIэрыIуэ щыхъуащ Аруан щIыналъэм и мызакъуэу, республикэми. Ар илъэс зыбжанэкIэ лэжьащ Къэ­бэрдей Адыгэ Хасэм и унафэ­щIым и къуэдзэу. А къалэныр ­игъэзащIэу, Риммэ жыджэру ­хэтащ республикэм щекIуэкI жы­лагъуэ гъащIэм.
Щоджэным зэфIиха апхуэдэ лэжьыгъэшхуэхэм къапэкIуащ къэрал, жылагъуэ гулъытэ ини. Абы къыхуагъэфэща цIэ лъагэхэри, щIыхь, фIыщIэ тхылъ­хэри, дамыгъэ лъапIэхэри я ­щы­хьэтщ къалэн къыхуащI дэтхэнэ Iуэхуми ар и гуи и пси хилъ­хьэу, иригъэфIакIуэу зэ­ры­пэ­рытам.
ЩыцIыкIум езыр зыщIапIыкIа лъэпкъ хабзэмрэ нэмысымрэ тетщ Риммэ и унагъуэри. Абы и къуэ закъуэ Заур и IэщIагъэкIэ дзэм еIэзэ дохутырщ, и нысэ ­Залинэ кардиологщ. Абыхэм ­къащIэхъуэ щIэблэм Риммэ и псэр ягъэгуфIэ, и гукъыдэжыр х­агъахъуэ.
Егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ, со­­циальнэ, жылагъуэ Iуэхухэм дап­­щэщи жыджэру хэт, псэ къабзэ зиIэ цIыху гуащIафIэ Щоджэн Риммэ дохъуэхъу унагъуэ насып щымыщIэу, къыщIэхъуэ щIэблэмкIэ иIэ хъуэпсапIэхэр ­къехъулIэу дунейм тетыну.