ЛIыхъужь и лъэужь кIуэдыркъым

«ЛъэужьыфIэ хъуащ» жаIэ адыгэхэм гъуэгу бгъуфIэ хэзыша,  лэжьыгъэ купщIафIэ къызэзынэкIа, лъэпкъым и пашэу, хэкум и гъуазэу  псэуа цIыхум щхьэкIэ. А псалъэхэр хуэфащэщ зи гъащIэ псор и лъахэмрэ и хэкуэгъухэмрэ я зэIузэпэщыныгъэм тезыухуа, зи акъылрэ зэфIэкIрэ Хэкушхуэм къыхуэзыгъэсэбэпа, Iулыдж лъагэрэ пщIэ инрэ иIэу дунейм тета политик цIэрыIуэ, къэрал лэжьакIуэ жыджэр, унафэщI губзыгъэ, цIыху щыпкъэ КIуэкIуэ Валерэ Мухьэмэд и къуэм.

ЛъэужьыфIэт КIуэкIуэ Валерэ, абы республикэм щызэтриубла лэжьыгъэмрэ Iуэху зехьэкIэмрэ иджыри къыздэсым хагъахъуэ зэпыту къыщагъэсэбэпкIэ. ЛъэужьыфIэт, езыр къыщытхэмытыжми, хуэфэщэн хуэдэ хэкулI къызэригъэнамкIэ, и лъэужь игъэдахэу, и Iуэхум къыпищэу республикэм и Iэтащхьэ къулыкъур щрихьэкIкIэ.

И лъэхъэнэгъухэм я гукъэкIыжым хэмыкI, къыдэлэжьахэм фIыкIэ зи цIэ къраIуэ, зи псалъэхэр псэлъафэ купщIафIэу ирахьэжьа, нэхъыщIэхэм я щапхъэ нэс хъуа а хэкулI гъуэзэджэр ди нобэрей зэманми щылIыхъужьщ.

К1ыхьт икIи купщIафIэт КIуэкIуэм къэрал политикэм щыпхиша гъуэгуанэ бгъуфIэр. 1974 гъэм щегъэжьауэ 1983 гъэ пщIондэ Валерэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и коммунист партым и Аруан райкомым и япэ секретару щытащ. УнафэщI щыпкъэм, лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ IэкIуэлъакIуэм и нэIэм щIэт куейр щIэх дыдэу республикэм и экономикэм  хэлъхьэныгъэ ин хуэзыщI щIыналъэ хъуащ.

1985 гъэм къыщыщIэдзауэ 1988 гъэ пщIондэ КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым мэкъумэш IэнатIэмкIэ и секретару щытащ, 1988 - 1990 гъэхэм обкомым и етIуанэ секретарщ. 1990 гъэм февралым и 21-м щегъэжьауэ сентябрым и 1 пщIондэ КПСС-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым и секретарщ.

1990 гъэм РСФСР-м и цIыхубэ депутату зыкъигъэлъэгъуащ. Абы и закъуэт ди республикэм къыбгъэдэкIыу хэхыныгъэхэм хыхьар. ИкIи мартым и 4-м процент 89,7-м Iэ хуаIэтри, пхыкIауэ щытащ.

1990 гъэм мартым и 30-м Къэбэрдей-Балъкъэрым и Совет Нэхъыщхьэм и УнафэщI хъуащ. 1990 гъэм и июль мазэм щегъэжьауэ 1991 гъэм и август пщIондэ КПСС-м и ЦК-м хэтащ.

Политик жыжьаплъэт КIуэкIуэ Валерэ. Ди хэкум къыщыхъуа зэпэщIэувэныгъэр игъэупщIыIун папщIэ, лIы Iущым хэкIыпIэхэр къигъуэтащ икIи 1991 гъэм августым и 29-м и къулыкъум пэрыкIауэ щытащ. Сентябрым и 29-м щегъэжьауэ 1992 гъэм и январь пщIондэ Республикэм и Министрхэм я Советым и УнафэщIым и япэ къудзэу щытащ. А гъэ дыдэм республикэ цIыхубэм аргуэру я дзыхь ирагъэз политик цIэрыIуэм, къэрал лэжьакIуэ пашэм: КIуэкIуэ Валерэ хахащ Къэбэрдей-Балъкъэр  Республикэм и япэ Президенту.

 Республикэм щыпсэу цIыхухэм яку дэлъ зэхущытыкIэфIыр гъэбыдэным, абы лъэпкъ зэгурыIуэныгъэрэ зэдэIуэжыныгъэрэ илъыным хущIэкъуащ КIуэкIуэ Валерэ.

Ди республикэм и къэкIуэнур зыхилъагъуэр  зыхэт къэралым и лъабжьэр нэхъ лъэщ щIынырт. Апхуэдэу КIуэкIуэм и фIыгъэкIэ ди щIыналъэм экономикэ, щэнхабзэ зэпыщIэныгъэ куухэр хуиIэ хъуащ гъунэгъу республикэхэм, областхэм, крайхэм.  Ноби ефIакIуэ а зэдэлэжьэныгъэхэр сэбэп яхуэхъуащ лъэныкъуитIми я социально-экономикэ зыужьыныгъэм.

1997 гъэм январым и 12-м КIуэкIуэр етIуанэу хахыжащ. ЦIыхубэм я процент 99-м Iэ яIэтащ Валерэ КъБР-м и Президент къулыкъум къыпэрынэным и телъхьэу. 2001 гъэм Урысей Федерацэм и Къэрал Советым и Президиумым хэтащ. 2002 гъэм и январым къулыкъущIэ лъэрызехьэм ещанэу дзыхь хуащIащ республикэр. 1996 гъэм щегъэжьауэ 2001 гъэ хъуху къулыкъу лъагитI зэдихьащ абы - а зэманым Урысей Федерацэм ФедерацэмкIэ и Советым и УнафэщIым и къуэдзэуи щытащ.

Политик цIэрыIуэм пщIэшхуэ щиIащ Къэбэрдей-Балъкъэрми Урысей Федерацэми. Ар жыджэру хэлэжьыхьащ мыхьэнэшхуэ зиIэ къэрал Iуэхухэр зэфIэхыным, къэрал унафэхэр къэщтэным, гъэзэщIэным.

Псэ хьэлэлкIэ лэжьыгъэм зэрыпэрытым, набдзэгубдзаплъэу и пщэрылъ зэригъэзащIэм папщIэ жылагъуэ, къэрал гулъытэшхуэ иIащ абы. КъБР-м, УФ-м я политикэ, экономикэ, щэнхабзэ зыужьыныгъэхэм хуищI хэлъхьэныгъэр, Къэбэрдей-Балъкъэрым лъэпкъ зэныбжьэгъугъэр зэрыщигъэбыдэр, къэралыгъуэм зэпIэзэрытыныгъэ щыгъэIэным зэрыхэлIыфIыхьыр  къалъытэурэ КIуэкIуэ Валерэ къыхуагъэфэщащ «Хэкум и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и II, III нагъыщэхэр, «ЩIыхьым и дамыгъэ», ГуащIэдэкIым и Бэракъ Плъыжьым, Лъэпкъ зэныбжьэгъугъэм, Октябрь Революцэм я орденхэр, Урысей Федерацэм и Президентым и ФIыщIэ тхылъыр, УФ-м и Правительствэм и ЩIыхь тхылъыр, Абхъазым и «ПщIэмрэ ЩIыхьымрэ» орденым и II нагъыщэр, нэгъуэщIхэри. Нобэ КIуэкIуэм и цIэр зэрахьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал мэкъумэш университетым, Зеикъуэ дэт гъэшхэкI заводым, Волгоград, Грознэ къалэхэм, Дыгулыбгъуей къуажэм я уэрамхэм, апхуэдэу Дон псым тетщ абы и цIэр зезыхьэ кхъухь.

ЛIэщIыгъуэр илъэсищэкъым - Iуэхуищэщ жеIэ адыгэм. Арамэ, мы гъэм къызэралъхурэ илъэс 80 ирикъу, илъэс 64-м иту дунейм ехыжа  КIуэкIуэ Валерэ  къигъэщIар зы лIэщIыгъуэкъым икIи тIукъым. Iуэху дахэ куэд къызэринэкIащ лIы ахъырзэманым. Ахэр и лъабжьэщ нобэрей республикэм и зыужьыныгъэм. КIуэкIуэм хузэфIэкI къигъэнакъым лъэпкъ куэд щызэхэс ди лъахэм мамырыгъэрэ зэгурыIуэныгъэрэ илъынымкIэ. Къысщохъу а хабзэ дахэр зэи мыкIуэдыжыну къытхуигъэнауэ, зэныбжьэгъугъэр лъэ быдэкIэ республикэм щигъэувауэ.

НЭЩIЭПЫДЖЭ Замирэ.
Поделиться: