Вакъэ лъэдакъэр къызэрежьэрэ куэд дыдэ щIащ. Ар ялъыгъыу щытащ пасэрей Египетым и цIыхухэм, шумерхэм. И щIыкIэр ихъуэжурэ къекIуэкIащ, ауэ и мыхьэнэр къэнэжырт. Вакъэ лъэдакъэ лъагэр япэу лъызытIэгъа бзылъхугъэщ Медичи Екатеринэ. 1533 гъэм, илъэс 14-м иту, ар Франджым кIуат пащтыхьыкъуэ Валуа Генрих дэкIуэну. Абы щыгъуэ сантиметри 5 зи лъагагъ лъэдакъэ теуват.
Медичи и щапхъэм ирикIуащ инджылыз пащтыхь гуащэ Тюдор Марие. Ари бзылъхугъэ лъахъшэт. Абы щхьэкIэ лъэдакъэ лIэужьыгъуэ щхьэхуэ къагупсысауэ щытащ. Пащтыхь гуащэр лъэдакъэм зэкIуж щIэхъукIат.
Франджым и пащтыхьыгъуэ зэманым цIыхухъухэр модэм нэхъ кIэлъыплъырт, бзылъхугъэхэм нэхърэ. Япэу модэм техьащ Людовик XIV. Абы и лъагагъыр сантиметри I60-рэт. Пащтыхьым сэбэп къыхуэхъуащ вакъэщIыжу и деж щыIа Вистаж Николя. Сантиметри I0 зи лъагагъ вакъэ лъэдакъэр къыхуэзыгупсысам пащтыхьым гулъытэ хуищIащ. Абы къигупсыса лъэдакъэм «ЛюдовиккIэ» еджэ хъуащ. А зэманым Франджым къыщыунэхуат лъэдакъэ плъыжьхэр. Апхуэдэ лъызытIэгъэну хуитыр аристократхэрат. Лабутен Кристиан къигупсыса туфлъэ лъэгу плъыжьым и къежьапIэри арагъэнущ.
АдэкIэ вакъэ лъэдакъэм дихьэхащ маркиза де Помпадур. Абы и лъэдакъэр адрейхэм нэхърэ нэхъ псыгъуэт, ауэ ар зи щIасэ (фавориткэ) Людовик XV ейм елъагэкI хъунутэкъым.
Голливудым и лъэр зэрыщыцувар
«Шпильки» жыхуаIэ лъэдакъэ псыгъуэр къигупсысауэ хуагъэфащэ итальян Феррагамо Сальваторе. Ауэ модэр зыджхэм иджыри унэцIитI къраIуэ: Вивье Роже, Массаро Раймоне.
Франджым лъэдакъэм и модэр щигъэкIуэтащ вакъэм и модельер Вивье Роже. Диор Кристиан зэригъэцIыхуа нэужь, модельерыр Dior- м щылэжьэн щIидзащ. Роже и вакъэхэр щIэхыу цIэрыIуэ хъуащ. I952 гъэм Британием и пащтыхь гуащэ Елизаветтэ II Вивье вакъэ иригъэщIат, пащтыхьыгъуэр къыщылъыса махуэм лъитIэгъэну. Вакъэр дыщафэт, удз гъэгъа щIыкIэ зиIэ и лъэдакъэхэм рубин хэгъэпщIат. Вивье вакъэ ирагъэщIырт Дитрих Марлен, Лорен Софи, Бардо Брижит, Тейлор Элизабет сымэ. I954 гъэм псоми я гум дыхьащ «Stilеtto» лъэдакъэр – папцIэу пыупсыкIа къэрэндащым хуэдэт и щIыкIэр. I967 гъэм ягъэлъэгъуауэ щытащ «Дневная красавица» фильмыр. ЛIыхъужь нэхъыщхьэ Денев Катрин Вивье ищIа вакъэ лъэдакъэ плIимэр щигъэлъэгъуащ абы.
Вакъэм и тхыдэм хэтщ Chanel модэ унэм и вакъэщI Массаро Раймон и цIэр. I960 гъэхэм абы Дитрих Марлен папщIэ мывэ цIухэр зыхэгъэтIысхьа вакъэ лъэдакъэ лъагэр ищIат.
Модэр зыджхэм къызэралъытэмкIэ, «шпильки» жыхуэтIэ лъэдакъэ лIэужьыгъуэр къэзыгупсысар итальян Феррагамо Сальваторэщ. Ар къыщалъхуа махуэр - бадзэуэгъуэм и 5-р - вакъэ лъэдакъэм и махуэу ягъэуващ.
Вакъэм Сальваторе пасэу дихьэхат. Илъэси 9 хъууэ адэ-анэм я унэ яфIибгынэри, нэгъуэщI къалэ Iэпхъуат, вакъэ ищIу зигъэсэн папщIэ. Мазэ зыбжанэ нэхъ дэмыкIыу абы япэ вакъэр ищIауэ щытащ и шыпхъум папщIэ. Илъэс II-м иту Феррагамо вакъэ щащI лъэщапIэ къыщызэIуихащ и адэ-анэм и унэм. Езым и ныбжьу лэжьакIуитIи къищтат. Илъэс I4 щыхъум, лэжьакIуих иIэт. ИужькIэ ар Америкэм Iэпхъуащ. Бостон къалэм вакъэ лъапщхьэ кIыхьхэр щащI унэм щылажьэрт абы и къуэш нэхъыжь. Абы и деж Сальваторе къыщилъэгъуащ вакъэр машинэкIэ зэрадыр. Мазэ зыбжанэкIэ а фабрикэм щылажьэри, и къуэшыр тригъэгушхуащ Калифорнием и гъусэу Iэпхъуэну. Феррагамо зэкъуэшхэм лъэщапIэ къыщызэIуахащ япэ щIыкIэ Санта-Барбара, иужькIэ Голливудым. Вакъэр дахэ къудей мыхъуу, икIи тыншу щытын зэрыхуейм егупсысащ Сальваторе. Калифорнием и университетым анатомие щIэныгъэр щиджащ а псом хищIыкIын папщIэ. Куэд дэмыкIыу Феррагамо и вакъэхэр Голливудым и артистхэм зэбгырах хъуащ. Гарднер Ава, Хепбёрн Одри, Пикфорд Мэри сымэ вакъэхэр яхуидырт.
Бзылъхугъэхэр лъагэ зыщIар
I927 гъэм Феррагамо Италием игъэзэжащ. МылъкуфI зэригъэпэщат, и IэщIагъэм щIэ хилъхьэфырт. Флоренцием вакъэ щад лъэщапIэ къыщызэIуихащ. I933 гъэм экономикэ щытыкIэ гугъум и зэранкIэ, вакъэ хьэрычэтыр къызэтригъэувыIэн хуей хъуащ. ИтIани, илъэс зыбжанэм и кIуэцIкIэ Iуэхум аргуэру зыкъиужьыжащ. I938 гъэм XIII лIэщIыгъуэм яухуа Spini Feroni уардэунэшхуэр къищэхуащ. ИужькIэ ар и IуэхущIапIэм и унафэр щащI унэ хъуащ.
Сальваторе и вакъэхэр щIызэбграхыр и фIагъ къудейртэкъым, бзылъхугъэхэр дихьэхын хуэдэу дахэт. I940 гъэхэм Гуггенхайм Пэгги папщIэ къигупсысащ зи лъэдакъэр Iуву зэдэкIуэ вакъэ. I947 гъэм Феррагамэ «F» плъыфэр иIэу къигупсыса вакъэм Nermin Marsus саугъэтыр къыхуагъэфэщащ. Ар вакъэм и модэм и саугъэт нэхъ лъапIэ дыдэщ.
Вакъэм къыщIих мылъкур щымысхьу тригъэкIуадэрт щIэщыгъуэ гуэрхэр и IэщIагъэм хилъхьэным.
Феррагамо I959 гъэм нэхъыщхьэ дыдэр къехъулIащ. «В джазе только девушки» комедиер Голливудым щагъэлъагъуэрт. Модельерым Монро Мерлин папщIэ ида вакъэ 40-м ящыщу а фильмым зыр цIэрыIуэ щыхъуат. Лъэдакъэр псыгъуэт, лъагэт, екIут. ИужькIэ, езы Феррагамо игу къигъэкIыжт лъэдакъэ лъагэм и щэхухэр къызэрихутар. Нэхъапэхэм лъэдакъэр сантиметрипщIым нэбгъэсыну гугъут - лъэдакъэр псыгъуэмэ, зэпыщIыкIырт, пхъэрт къызыхащIыкIри. Абы щыгъуэ егупсысащ гъущIым къыхищIыкIыу фэ трибзэжыну. Апхуэдэу къежьауэ щытащ бзылъхугъэхэм я гум дыхьа лъэдакъэ «шпилькэр».
