ЕгъэджакIуэм и насыпыр

Iуэхугъуэ къэс къежьапIэ иIэщ. Лъабжьэм и быдагъми куэд елъытащ. А гупсысэхэм сахьыжащ Къэрмэхьэблэ къуажэ школым, адыгэбзэмкIэ сезыгъэджа Лыхь Масирэт и деж. Масирэт Налшык дэт педучилищэр, иужькIэ КъБКъУ-м адыгэбзэмрэ урысыбзэмкIэ и къудамэр къиухащ. 

- Масирэт, сыт уи IэщIагъэм и щэхур?

Дэтхэнэ IэщIагъэми щэху гуэр хэлъщ. ЕгъэджакIуэфIу ущытыным и щэху нэхъыщхьэр сабийр фIыуэ плъагъунырщ. Унагъуэм къыдэкIыу уи нэIэ къыщIэувэ сабийм анэ етIуанэ ухуэхъуми ярейщ. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми хьэл-щэн зырыз яIэщи, бгъэдыхьэкIэ щхьэхуэ къахуэгъуэтыпхъэщ. Хэт нэхъ гушхуащ, хэти нэхъ укIытэхщ. 

- ЦIыху щхьэхуэм и гъащIэм егъэджакIуэм щиубыд увыпIэр сытым хуэбгъэдэнт? 
- СыцIыкIуу школым сыщыщеджа зэман лъандэрэ егъэджакIуэм жиIар Алыхь псалъэу къытщыхъурт. ЕгъэджакIуэм игу зэбгъэбгъамэ, ар адэ-анэм я дежкIи удынышхуэт. Къапщтэмэ, иджыпсту сэ езгъаджэ цIыкIухэри апхуэдэщ. Адэ-анэхэри къокIуэ, дерсхэм щIэсщ. «Дапхуэдэ щIыкIэкIэ унэм дащыдэлэжьэн, есэпыр щедгъэщIыжкIэ сыт хуэдэ Iэмалхэр къэдгъэсэбэпын», - жаIэу къызочэнджэщхэ. 
- Гъэсэныгъэра хьэмэ щIэныгъэрэ еджакIуэм япэу бгъэдэлъхьэн хуейр? 
- ТIури къызэдэгъуэгурыкIуапхъэщ. Ауэ гъэсэныгъэм тIэкIу нэхъ тегъэщIапхъэщ. Дерс щезгъэкIуэкIым и деж дакъикъэ бжыгъэ хухызох гъэсэныгъэм сытепсэлъыхьыным. Iэмал гуэрхэм сыхуекIуэурэ, ар дерсыр зытеухуам къызогъэзэгъ. Абы щыгъуэм деж гу лъызотэ езы цIыкIухэми зэрапкърыхьэм. 
- Компьютерымрэ интернетымрэ гъащIэм щыщ Iыхьэ хъуащ. Дауэ уеплърэ, сэбэп ар, хьэмэ зэраныгъэ къишэрэ?
- Зэман къэсыху езым и «фащэ» иIэжщ. Дэ ди щIалэгъуэм щыгъуэ щыIащ комсомол, пионер. Гъэсэныгъэр щытепщэт школым. Телевизор деплъынуи дыхуэныкъуэтэкъым, уеблэмэ. Ауэ иджыпсту гъащIэм компьютерыр къыхыхьащи, абыи хэпщIыкIын хуейщ. Ар хъарзынэщ, цIыхум и лэжьыгъэр щегъэпсынщIэ. Дерсхэми къыщыдогъэсэбэп. Уеблэмэ а компьютер джэгукIэ цIыкIухэми сабийм и акъылым зрагъэужь. Нэхъыщхьэр - компьютерым узэрыбгъэдэс хъуну зэманыр хэхауэ щытынырщ. Зыдебгъэхьэхыщэ хъунукъым. 
- Класс нэхъыжьхэр нэхъ тынш ебгъэджэну, хьэмэ нэхъыщIэхэр нэхъ къапщтэрэ?
- Нэхъыжьхэм нэхъ тыншу къыщIэкIынущ уадэлэжьэну. Школым къыщIэтIысхьа къудейхэм япэ хьэрфым щыщIэдзауэ тхэкIэ еджэкIэ ебгъэщIэн хуейщ. Ауэ сэ нэхъ цIыкIухэм садэлэжьэну нэхъ сфIэфIщ. Сыту жыпIэмэ, сэращ абы я щIэныгъэм и лъабжьэр зыгъэтIылъри, сыт яхэслъхьами къезгъэщIами си нэIэ щIэту, слъагъуу къыдокIуэтей. Абы гурыфIыгъуэ къызитыр нэхъ лъапIэщ сэркIэ. 
- Масирэт, ущыстудентам и гугъу уэзгъэщIынут… 
- 1986 гъэм сыщIэтIысхьэри, 1989 гъэм педучилищэр къэзухащ. А зэманым къуажэм сабий сад къыщызэIуахати, абы гъэсакIуэу сыкъагъэкIуэжауэ щытащ. Зы илъэс сыщылэжьа нэужь, 1990 гъэм КъБКъУ-м адыгэбзэмрэ урысыбзэмкIэ къудамэм сыщIэтIысхьащ. Ар 1996 гъэм къэзухащ. Педучилищэм адыгэбзэмкIэ дыщригъэджащ Гугъуэт Елизэветэ. «Къэрмэхьэблэ къыщыхъуахэм адыгэбзэр фIыуэ фощIэ, нэхъыфIыжуи зыхэфлъхьэн хуейщ» жиIэрт. Сыт ищIыскIи диунэтIащ, къыддэIэпыкъуащ, щIэныгъэ къыдбгъэдилъхьащ. ЩIэщыгъуэу екIуэкIащ студент гъащIэр. Абы епха гукъэкIыжхэр лъапIэщ сэркIэ. Гъэмахуэм губгъуэм дашэурэ драгъэлэжьыхьырт. Уеблэмэ а Iуэхугъуэми гурыфIыгъуэ къыхэтхырт - гупыр нэхъ зэкъуэт, зэрыIыгъ дищIырт абы. Уегупсысыжмэ, цIыху гъащIэм нэхъ тыншу хэтыр студент зэманрауэ къыщIэкIынущ - деджэн мыхъумэ, нэгъуэщI къалэн диIэтэкъым. Си щIалэгъуэм сыщытепсэлъыхьыжкIэ, иджы си бынхэр къызолъэIу щIэщыгъуэу зыгуэрхэр яжесIэжыну. Зы хъыбар къезгъэжьамэ, абы нэгъуэщIи сигу къигъэкIыжурэ сытопсэлъыхьыж. 
- ЕгъэджакIуэм и лэжьыгъэм сыт хуэдэ гурыфIыгъуэ хэлъ?
- Ебгъэджа сабийм цIыху нэс къищIыкIамэ, гъащIэм увыпIэ гуэр щиубыдамэ - ар си дежкIэ насыпщ. «Себгъэджауэ щытат, сыпхуэарэзыщ», - жаIэу лъагъунлъагъу къыщыкIуэIам деж, абы егъэлеяуэ дыщогуфIыкI егъэджакIуэхэр. Iэмал имыIэу щыткъым дэтхэнэ ди еджакIуэри щIэныгъэлI мыхъункIэ. Нэхъыщхьэр хьэл-щэн дахэ зыхилъхьэнырщ, езым и лъагъуэ къигъуэтыжынырщ. 
 

 

Епсэлъар Гугъуэт Заремэщ.
Поделиться: