КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек мэкъуауэгъуэм и 21-м яIущIащ федеральнэ, щIыналъэ, муниципальнэ хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм я журналистхэм.
Пресс-конференцым КъБР-м и Iэтащхьэм упщIэ 40-м нэблагъэм жэуап щритащ. Ахэр ятеухуат коронавирусым мы зэманым зэрыпэщIэтым, республикэм и зыгъэпсэхупIэхэм зэрызрагъэужьым, узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэр зэрырагъэфIакIуэм, цIыхухэр хущхъуэкIэ къызэрызэрагъэпэщым, мэкъумэш, инвестицэ Iуэхухэм, республикэм и гъуэгухэм, хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм зэрызегъэужьыпхъэм. ЩIыналъэм и Iэтащхьэр къытеувыIащ республикэм и псы Iуфэхэр емыгъэуфIеиным, цIыхухэр псыкIэ къызэрагъэпэщыным, Къэбэрдей-Балъкъэрым спортым зыщегъэужьыным теухуауэ щIапхъэу къилъытэм. Апхуэдэуи КъБР-м и Iэтащхьэр журналистхэм ядэгуэшащ, и лэжьыгъэм къищынэмыщIа, зыдихьэххэмкIэ, къару къыхэзылъхьэхэмкIэ.
Узыншагъэ Iуэхур
Псом япэу КIуэкIуэ Казбек къыхигъэщащ республикэ унафэщIхэм я IуэхущIафэмрэ щIыналъэм и жылагъуэ, политикэ, экономикэ Iуэхухэр зыхуэдэмрэ цIыхухэр зэпымыууэ щыгъуазэу щытын зэрыхуейр.
- Иджыпсту нэхъыбэу цIыхухэр зыщIэупщIэр коронавирусым и щытыкIэмрэ абы пэщIэтыфыну хущхъуэр зэрыхалъхьэмрэщ. ХъыбарегъащIэ IэнатIэ псоми фIыщIэ яхуэсщIыну сыхуейт мы Iуэхум цIыхухэр зэрыхэвгъэгъуазэм щхьэкIэ. Къапщтэмэ, иужьрей зэманым хэпщIыкIыу республикэм нэхъыбэ щыхъуащ вакцинэр зыхезыгъэIуахэм я бжыгъэр икIи ахэр нобэ цIыху мин 51 -рэ 400-рэ мэхъу. Иужьрей тхьэмахуэм и закъуэ къапщтэмэ, цIыху мини 7-м щIигъум хущхъуэр зыхрагъэлъхьащ. Псоми къыдгурыIуэн хуейщ коронавирусым дызэрыпэщIэтыфыну Iэмал нэхъыщхьэ дыдэр хущхъуэр зыхэлъхьэныр зэрыарар, - жиIащ КIуэкIуэм.
КъБР-м и Iэтащхьэм япэу ирата упщIэри зытеухуауэ щытар дохутырхэр иджыпсту зыпэрыт IэнатIэ мытыншыр къэлъытауэ, адэкIэ абыхэм я улахуэм зэрыхущIагъунырщ. КъБР-м и Iэтащхьэм жиIащ а Iуэхум теухуауэ иджыри унафэ зэрыщымыIэр, ауэ ар Урысей псом щызэхуэдэу зэрыщытынур.
Льготэ зиIэхэм пщIэншэу хущхъуэ зэрыратым гугъуехьхэр зэрыпылъми зэIущIэм къыщытеувыIащ. КIуэкIуэ Казбек жиIащ иужьрей илъэситIым а Iуэхум хухах ахъшэм хуэдитIкIэ зэрыхагъэхъуар, сом мелуан 400-м нэблагъэу (сом мелуани 176-уэ щытати). Абыи къищынэмыщIауэ, 2021гъэм иджыри проценти 10-кIэ а бжыгъэм хагъэхъуэну я мурадщ. КIуэкIуэм дыщIигъуащ зы илъэс дэкIмэ, льготэ зиIэ псори хущхъуэхэмкIэ къызэрагъэпэщыфу хъуну зэрыгугъэр.
КъБР-м и Iэтащхьэр узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэхэр зэрырагъэфIакIуэ лэжьыгъэм щытепсэлъыхьым жиIащ ягъэбелджыла программэм тету IуэхущIапIэ 50-м зэрелэжьынур: 13-р щIэуэ яухуэнущ, адрейхэр зэрагъэпэщыжынущ. А Iуэхухэм сом мелард 1,2-рэ текIуэдэну хуагъэфащэ.
- ЗэрыфщIэщи, Налшык къалэм и поликлиникэхэр зэгъэпэщыжыным и ужь дихьащ, апхуэдэуи Аушыджэр къуажэм амбулаторэ щыухуэн щIадзащ. Мы Iуэхум гулъытэшхуэ хуэтщIын хуейуэ къызолъытэ, федеральнэ ахъшэр иримыкъумэ, республикэм и мылъкум щыщи хэтлъхьэу, - жиIащ республикэм и Iэтащхьэм. - ЦIыху гъащIэм дежкIэ нэхъыщхьэ дыдэу щыт мы IэнатIэр - узыншагъэр хъумэныр, икIи ар лъагапIэщIэхэм нэдгъэсыпхъэщ. Псалъэм къыдэкIуэу, Налшык къалэм поликлиникэщIэ щытщIыну ди мурадщ. Фызэрыщыгъуазэщи, иджыпсту поликлиникэ №1-м цIыху мин 78-м щIигъу епхащ, ауэ апхуэдиз цIыхум IуэхущIапIэр тещIыхьауэ щыткъыми, гугъуехьхэр кърокIуэ. Абы къыхэкIыу къалащхьэм поликлиникэщIэр 2023 гъэм ирихьэлIэу цIыхухэм хьэзыр щахуэтщIыну тыдоухуэ.
Журналистхэр щIэупщIащ вакцинэр зэхрагъэлъхьэн хуейуэ цIыхухэм зэрыпаубыд унафэм хуэдэ ди республикэм щыIэнрэ-щымыIэнрэ. КIуэкIуэм жиIащ коронавирусым и щытыкIэр дызэрыт зэманым зэрызэпIэзэрытыр икIи апхуэдэ Iэмалыншагъэ зэкIэ зэрыщымыIэр. «Москва щытыкIэр нэгъуэщIщ, къалэр инщ, цIыху куэд щызэблокI. Аращ апхуэдэ унафэ ящIын хуей щIэхъуар», - къыхигъэщащ республикэм и Iэтащхьэм.
Туризмэр
Къэбэрдей-Балъкъэрым и зыгъэпсэхупIэхэм зэрызрагъэужьыну щIыкIэм теухуа упщIэм жэуап щритым, республикэм и Iэтащхьэм къыхигъэщащ иджыпсту къэрал кIуэцI туризмэм гулъытэшхуэ зэрыхуащIыр, абы и щапхъэу къыхигъэщащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Ипщэ Гуэл щхъуантIэхэм ягъуэта зэхъуэкIыныгъэр.
- Апхуэдэ проект гъэщIэгъуэнхэр иджыри Шэрэдж, Шэджэм аузхэм щыдгъэзэщIэну ди гугъэщ, - жиIащ КIуэкIуэ Казбек. - Зэман гъунэгъум дызэлэжьын хуейуэ къэслъытэхэм ящыщщ узыншагъэр щрагъэфIэкIуэж IуэхущIапIэхэм Налшык къалэм зыщедгъэужьыжыныр. Къэбгъэлъагъуэмэ, санаторэхэмрэ хьэщIэщхэмрэ ятеухуауэ Налшык къалэм проекти 10-м дыщелэжьыну ди мурадщ. Шэджэм аузым дыкъытеувыIэмэ, догупсыс Башиль, Шэджэм турбазэхэм нэсу гъуэгу щыухуэнымрэ зэIузэпэщ щIынымрэ. Шэч хэмылъу, дыхуейщ нобэрей гъащIэм къезэгъ, иджырей мардэхэм тет Iуэхутхьэбзэхэр ди цIыхухэм ягъуэтыну.
Туризм Iуэхур зэрырагъэфIакIуэм хыхьэу, КъБР-м и Iэтащхьэм жиIащ «Кавказ Ищхъэрэм и зыгъэпсэхупIэхэр» IуэхущIапIэм 2024 гъэ пщIондэ Iуащхьэмахуэ лъапэ зегъэужьыным сом мелард 14 хилъхьэн зэрыхуейр. Абы къызэщIеубыдэ кIапсэ гъуэгущIэхэр ухуэнри бгы лыжэ къежэхыпIэхэм зегъэубгъунри.
Журналистхэм я лэжьыгъэм теухуауэ
КIуэкIуэ Казбек жиIащ республикэм и хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм, журналист зэгухьэныгъэм зегъэужьынми мыхьэнэшхуэ зэриIэр. «СызэреплъымкIэ, республикэм и къэрал хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм заужьын хуэдэу иджыри къэс гулъытэ нэс яIакъым. Абы кърикIуаращи, и кIэм нэсу зэхамыгъэкI хъыбарыщIэхэр нобэ социальнэ сетхэм куэду къралъхьэ хъуащ, - жиIащ абы. - Нобэ дызытелэжьыхьын хуейр нэтынхэр нэхъыфIу трегъэхыным, махуэми жэщми къриубыдэу ахэр къагъэлъагъуэу щIыным, тхыгъэ къытрадзэхэр нэхъыбэ щIыным я закъуэкъым. Журналистым и лэжьыгъэм и мыхьэнэр къэIэтын, я гуащIэм къыпэкIуэу гъэгушхуэн хуейуэ къызолъытэ, зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэхэр къызэдгъэпэщурэ е саугъэт хэхахэр лэжьыгъэ гуэрхэм хухэтхыурэ. Журналистым и пщIэр къэтIэтмэ, а IэнатIэм щIэупщIи иIэнущ».
Сыт къару къезытыр
щIыналъэм и Iэтащхьэм?
Зэрызигъэпсэху щIыкIэм, зыдихьэххэм теухуауэ КъБР-м и Iэтащхьэм упщIэ щратым, абы жиIащ республикэм и щIыналъэхэм кIуэну зэрыфIэфIыр, ди щIыуэпсыр зригъэлъагъумэ е зыщIыпIэ деж зы пщIантIэ цIыкIу, щIы Iыхьэ гуэр, зы унащхьэ зэрызэрагъэпэщыжам гу лъитэмэ, нэхъ зыгъэгушхуэ зэрыщымыIэр, ахэр и къару къигъэхъуапIэ зэрыхъур. «Унагъуэмрэ республикэм и Iуэхухэмрэщ сэ си гъащIэр, си гукъыдэжыр къэзыIэтыр», - къыхигъэщащ абы.
И адэ КIуэкIуэ Валерэ зэрырагъапщэр зэран хуэхъурэ хуэмыхъурэ еупщIащ КъБР-м и Iэтащхьэм.
- ЦIыхухэм зэхуэмыдэу къагурыIуэнкIэ хъунщ, ауэ мыпхуэдэу абы жэуап естынут: си адэм сызыхуигъэIущахэм я фIыгъэщ жэуаплыныгъэ зыпылъ мы къулыкъум нобэ сызэрыпэрытыр. Аращ си лъахэр фIыуэ слъагъуу сезыгъэсар, аращ цIыхухэм пщIэ яхуэщIынымрэ ядэIэпыкъунымрэ сыхуэзыгъэIущар. Абы къыхэкIыу, срипагэу аращ си адэм зыгуэркIэ срагъапщэмэ, - жиIащ КIуэкIуэм.
«Уи адэм и сыхьэтыр зэрумыхыу зепхьэр пэж?» - еупщIащ журналистхэр КIуэкIуэ Казбек. «Пэжщ. Ар 2003 гъэм и Iэпщэм кърихри, илъэс 30 сыщыхъум къызитауэ щытащ», - жэуап къитащ.
Апхуэдэуи КъБР-м и Iэтащхьэм журналистхэм яжриIащ и пхъуитIым зыр Москва, адрейр ди Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и медицинэ факультетым зэрыщеджэр. «ЩIэблэм езым я щхьэкIэ къыхахыжын хуейщ зэрыкIуэну гъуэгур. Дэ сыт щыгъуи дыхущIокъу абы къыхаха унэтIыныгъэр ядэтIыгъыну. Ди къэрал университетыр адрей еджапIэ нэхъыщхьэхэм зыкIи къыкIэрыхуу къэслъытэркъым, гукъыдэж яIэххэмэ, щIэныгъэ куу абдеж зэрыщызэрагъэгъуэтыфынум шэч къытесхьэркъым», - дыщIигъуащ КIуэкIуэ Казбек.
