ХЬЭГЪЭУДЖ МЫХЬЭМЭТ
ЩаІуэтэжкІэ тхыдэм и хъыбар,
СыщедаІуэкІэ бзум и уэрэд,
КъыщешхкІэ гъатхэ уэшх дызыпэплъар,
Си гум укъокІыр, Мыхьэмэт.
ЩхъуэкІэплъыкІэу зэщІигъаблэу щІыгур,
Пшынэ Іэпэу джэгумэ дыгъэ бзийр,
ГуфІэу зызэІуихмэ пщащэ нэгум,
Мыхьэмэт, уэ укъокІыжыр си гум.
ІупщІу хызолъагъуэр уи пшыналъэм
Си илъэс блэкІахэм я сурэт,
Сабиигъуэм и макъ зэрылъэлъыр,
Къурш щхьэ хужьхэр. Уэри - Мыхьэмэт.
Еуэ пшынэм, еуэ тегушхуауэ,
ЩІалэ хъужа гур ирихужьауэ,
Уи макъ лъэщкІэ къыщIэбдзэм уэрэд,
СедэІуэнт семышу, Мыхьэмэт!
Шыщхьэмыгъазэу уанэшыр зэщІэплъэу,
Хэлъэдауэ Шыхулъагъуэм, ирижэу уафэгум,
Вагъуэхэр хъуаскІэу и лъэгу къыщІэлъэлъу,
Мыхьэмэт, къыщІегъэхьэр си нэгу уи пшыналъэм!
Щыблэр губжьауэ зэрыщыуэм щыгум,
ТекІуэныгъэ гугъум къикІуа гъуэгум
Я гугъу къысхуэщІ, уафэхъуэпскІыу си лъым,
Мыхьэмэт, къыхэгъэхьэ уи пшыналъэр!
Узэрихьэлу, къэгъэушыж адыгэр,
Къызэригъэушым ещхьу щІылъэр дыгъэм.
Лъагъуныгъэ макъамэу, зэман къакІуэм и джакІуэу,
Мыхьэмэт, уи уэрэдыр къысхуокІуэ!
Джэгум и лъэгум щремыщІэ еш,
Пшынэм зэи гъыбзэ хремыш.
Уи ужь къихъуэ ныбжьыщІэхэм уэрэд
Пхуаусынущ уэ, Мыхьэмэт!
РИДАДЭ
Ди унэишэщ нобэ - хьэгъуэлІыгъуэщ,
Лыдыжу уафэм щызэщІонэ вагъуэр,
Уэрэдыр мэІур жыжьэ дыдэ,
Уэредэ-ридадэ!
Гур кІэлъопхъэрыр а уэрэдым,
ЛІэщІыгъуэ куэдкІэ йокІуэтыжри,
Зэманыр къыщохутэжыр и пасэрей унэм.
Щызыхыумыхт а унэм - «уэридадэ»,
Іурт уэрэд папщІэу «Ридадэ, о Ридадэ»…
Ридадэ, Ридадэ, ди шынэхъыжь,
КъуэкІыпІэ пшэплъым кІуэцІрокІыр
лъы лъэужь,
Уи дзэр зауэм къикІыжащ хэщІыншэу,
Уи дзэр зауэм къикІыжащ уэрыншэу, Ридадэ!
О Ридадэ, Ридадэ…
ЛIыхъужь хабзэу утеувэу щІакІуэ кІапэм,
Ущызауэм уемыпцІыжу напэм,
ЩІакІуэ кІапэм теджэла уи хьэдэр
Пэплъэххакъым напэншагъэ дыдэ.
Иджы уэ зэи вагъэбдзумэр
Щумыхьыжыну гъатхэ губгъуэм,
Техьэлъэу гуауэр я унагъуэм,
Адыгэр лъахэм щыпхуэщыгъуэрт…
Пасэрей адыгэ лІыхъужь щылъху,
КІэсэгъу лъэпкъ щхьэхуитым и къуэ пажэ,
Фыплъэт: жьыми щыгъуэурэ зеущэху,
ЗауэлІ нэсыр хьэдэу къытхуашэжыр.
О Ридадэ, Ридадэ, ди шынэхъыжь,
Пщэдджыжь пшэкІэплъым пхокIыр лъы лъэужь.
Уи дзэр зауэм къикІыжащ хэщІыншэу,
Уи дзэр зауэм къикІыжащ уэрыншэу, Ридадэ!
О Ридадэ, Ридадэ…
ЩІэплъыпІэм адэкІэ Іуащхьэжьым зы Іуащхьэжьыр
Къыпоувэж, сатыру зэдекІуэкІыу.
Илъэсхэр блокІ, зэманыр ирагъэкІрэ
Тщагъэгъупщэжу гъэпцІагъэм и гужьгъэжьыр.
ЛІэщІыгъуэ дапщэ блэкІа, махуэ дапщэ!
Уэрэдыжьым ноби и щІалэгъуэщ,
ГуфІэгъуэкІэ зэхишэу дауэдапщэр,
Уэридадэр щоІу ди хьэгъуэлІыгъуэм!
УБЫХХЭР
Адыгэ лъапсэжьым и жыг къудамэбэм,
И къудамэ быдэу псэугъащ убыхыр.
Пхуэхъумакъым, си лІэщІыгъуэ, убыхыбзэр,
Иригушхуэу лъэпкъым хэлъа хабзэр.
Хы ФІыцІэ Іуфэм зэдекІуэкІ къыр блынхэм
Щхьэ щымыпсэужрэ убых бынхэр?
ЛІэщІыгъуэ блэкІа, жэуап ептыфыну:
КъэкІуэну лІэщІыгъуэу къыппэувынум,
Дыгъэ уахътыншэм, дызытет щІыгум,
Мо пшэ Іэрамэу пхысыкІым уафэгум?
Уахътыншэм хухихыркъым зэи пІалъэ,
Абрэмывэм нэхъ нэхъ быдэщ псалъэр.
Псэуахэщ убыххэр, згъуэтыжкъым
лъэпкъыжьыр,
ХэкІуэдэжащ зэман бзаджэм лъэужьыр.
Бгыщхьэхэм, тафэхэм фІащауэ иреджэу
Къигъэнащ убыхым псалъэ Іэджэ:
Псалъи, пшыналъи, лІэщІыгъуэм и гъыбзи
ХэкІуэдэжащ зэман хъыжьэ, гуузым и гъуэзым.
Топышэ фиям игъэІуа макъыжь дыджым,
Бгыхэм иджыри къыщеджэдыхьыр.
Къуршыжь зи щхьэ тхъуахэм я макъ
щхьэукъуэжыр,
Джэрпэджэжым къегъэушыжыр.
Бзэ тІэщІахари щыхэтыр дэнэ?
Къигъуэтыжынущ ари зэманым.
Хутыкъуэу зэгуэрым джэла тхыдэр
Къэувыжынущ иджыри лъэ быдэу.
АДЫГЭХЭР
Адыгэ щІыналъэм адыгэр щопсэу,
ШэрджэскІэ къеджэу мы дуней псор,
ЩыгуфІыкІыу дыгъэм, уэшхым пэплъэу гъатхэм,
Щопсэу адыгэр я адыгэ лъахэм.
Сыт уэ хэпщІыкІыр абыхэм я гъащІэм,
Я уэрэдым, пшыналъэм, я гъыбзэу
КъиІукІым гу лъащІэм?
Сабий цІыкІу къыдалъхуамэ, хьэблэм,
Жыг хухасэу, мэгуфІэ зэрыжылэу.
Фочауэ макъкІэ щагъэІур дунейм -
Ди хэкум нобэ къыщалъхуащ сабий.
Адыгэ щІыналъэщ адыгэр щыпсэур,
ШэрджэскІэ къеджэу мы дуней псор.
ЦІыхугъэм и хьэтыркІэ худачых залымым,
Пагагъэр хэту я лъым, къэрабгъэр я Іумпэму,
Гум и Іущыгъэр, псалъэм и быдагъэр
Мы дунеишхуэм къабгъэдилъхьа тыгъэщ.
Уэзгъэлъэгъуарэт ахэм я къэфэкІэр,
УезгъэдэІуарэт я уэрэд жыІэкІэм.
ХьэгъуэлІыгъуэм щызэхаша джэгум
Адыгэшыр зэрыщагъэджэгур!
Зэманыжь бзаджэ блэкІам и щэхухэр
Ноби зыхъумэ къамэ Іэпщэхухэм,
Топауэ макъым щІыр игъэзджызджу,
Зэрыщытар къатощыжыр гъуджэу.
Куэд щІауэ гынымэм и гъуэзыр
Къыщхьэщихьэжкъым аузым,
Щыфиижкъым топышэр губгъуэм,
Къашэм нысащІэ, хъыбарегъащІэу
Фочхэр щагъауэр я хьэгъуэлІыгъуэрщ.
Адыгэ щІыналъэм адыгэр щопсэу,
ШэрджэскІэ къеджэу мы дуней псор,
ЩыгуфІыкІыу дыгъэм, уэшх Іумахуэм,
ЩІэблэр япІыр, трашэ гъуэгу махуэ!
Ростов щIыналъэ, Вёшенскэ станицэ. Мы щIыпIэм деж япэу щызэIущIащ «Тихий Дон» романым и лIыхъужьхэр - Аксиньерэ Мелехов Григорийрэ.
Мыбдеж дыдэм щызэрихьэлIащ урысей тхакIуэ гуп, МэшбащIэ Исхьэкъи яхэту, Шолохов Михаил къыщалъхуа махуэр ягъэлъэпIэн папщIэ.
1995 гъэ, накъыгъэм и 23
