Налшыкдэсхэм я лъагапIэ нэхъыщхьэхэр

(Къэбэрдей-Балъкъэрым и регбим и тхыдэм щыщ Iыхьэхэр)

1976 гъэм Налшык и командэр и лъагапIэ нэхъ ин дыдэхэм нэсащ. Абы джэгун щригъэжьащ Совет Союзым регбимкIэ и гуп нэхъыщхьэм икIи апхуэдэ щIыкIэкIэ ди щIалэхэм Iэмал ягъуэтащ къэралым и командэ нэхъ лъэщ дыдэу 10-м языхэз хъуну. КъищынэмыщIауэ, етIуанэу зэкIэлъхьэужьу Урысей Федерацэм и чемпион хъуащ. «Спартак» ДСО-м и Совет Нэхъыщхьэм илъэс къэс иригъэкIуэкI къэралпсо зэхьэзэхуэми дыщэ медалхэр къыщихьащ. Гуимыхуж илъэст ар!

Иужь илъэсхэм СССР-м щытекIуэ зэпыт Гагариным и цIэр зезыхьэ ВВА-м и спортсменхэр езыгъэкIуэтэкIыу Урысей Федерацэм и чемпион япэ дыдэу хъуа Налшык и «Спартак»-м нэгъуэщI ехъулIэныгъэ ини 1975 гъэм къыпэплъэрт. Союз республикэхэм (иджы къэрал щхьэхуэ хъужахэм) щынэхъ лъэщ командипщI зыхэта зэхьэзэхуэм япэщIыкIэ гуп нэхъыфIиплIым щахэхуащ. КъыкIэлъыкIуэу абыхэм ирагъэкIуэкIа кIэух зэпеуэм бжьыпэр щиубыдри, СССР-м регбимкIэ и гуп нэхъыщхьэм 1976 гъэм щыджэгуну Iэмал игъуэтащ. Ар ехъулIэныгъэ гъуэзэджэт!
КIэух зэпеуэм щызэхуэзат къуэкIыпIэ зонэм япэ щыхъуахэу Налшык и «Спартак»-мрэ Алма-Ата и «Буревестник»-мрэ, къухьэпIэм щытекIуахэу Киев и «Политехник»-мрэ Ригэ и «ВЭФ»-мрэ. Япэу увыпIитIыр къэзыхьхэр Совет Союзым регбимкIэ и лигэ нэхъыщхьэм хагъэхьэнут.
Киеврэ Налшыкрэ я командэхэм зэпеуэм бжьыпэр щызыIэрагъэхьащ. Абы щыгъуэми ди щIалэхэм «ВЭФ»-р я дежи Ригэ кIуауи хагъэщIат (43:10, 15:6) икIи, Къэбэрдей-Балъкъэрым и къалащхьэм щызэIущIам ирихьэлIэу, наIуэ хъуат лигэ нэхъыщхьэм тIури зэрыкIуар, я зэпэщIэтыныгъэм кърикIуэм емылъытауэ. АрщхьэкIэ Урысей Федерацэмрэ Украинэмрэ я чемпионыщIэхэр ерыщу зэныкъуэкъуащ, я зэIущIэм кърикIуэнум псори елъытам хуэдэу. Совет Союзым и лигэ нэхъыщхьэм пасэу зрагъапщэми ярейт.
Налшыкдэсхэм я ебгъэрыкIуэныгъэ лъэщхэмкIэ джэгум щIадзащ. Абыхэм я гъуащхьауэхэу Мамедовыр, АбытIэр, Безырыр, Фроловыр, Лобжанидзе зэтраIыгъэн папщIэ Киев къикIахэм хуабжьу гугъу зрагъэхьырт. Iуэхур къащемыхъулIэм и деж регбим и хабзэхэр хьэщIэхэм щIэх-щIэхыурэ къызэпаудырт. Абыхэм кърата Iэмалхэр къигъэсэбэпри Къаскъулым 6:0-у ди щIалэхэр япэ иригъэщащ.
Сэкъалыр зи пашэ гупыр адэкIи ебгъэрыкIуэрт. Хуабжьу къыхэжаныкIхэрт щIалэщIэхэу Iэхъуэбэчымрэ ДыщэкIымрэ. Мыгувэу АбытIэм «Политехник»-м и «къалэр» къищтэну хузэфIэкIащ, топыр абы яфIрихьэри. Ардыдэр мыгувэу Къаскъулми къехъулIащ (а щIалэм псори зэхэту зэIущIэм балл 17 гупым къащыхуихьащ).
Арати, 31:12-у налшыкдэсхэм текIуэныгъэр зыIэрагъэхьащ. Ди щIалэхэм ар тыгъэ хуащIащ а махуэм иужь дыдэу джэгупIэ губгъуэм къызэрихьэр пасэу къажезыIа гупым и къызэгъэпэщакIуэ икIи и тренер нэхъыщхьэ Лобжанидзе Александр. И ныбжьым адэкIэ Iэмал къритыжыртэкъым хуэфащэу щIалэхэм ядэхъуу джэгунуи тренер IэнатIэм зритыпэну мурад ищIат, гъэ къакIуэ Совет Союзым и лигэ нэхъыщхьэм зыкъыщагъэлъэгъуэну къазэрыпэщылъыр къилъытэри.
1976 гъэм щыIа Совет Союзым регбимкIэ и чемпионатым Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэр хыхьащ и цIэр ихъуэжауэ. Иджыри къэс зэрихьа «Спартак»-м и пIэ къиуват «Университет»-р. Ар щхьэусыгъуэншэтэкъым, сыту жыпIэмэ ди ресубликэм и щIыхьыр зыхъумэ командэр къыщызэрагъэпэщари, зи жьауэм щIэтри Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетрат, щыджэгухэм я нэхъыбэри абы и студенхэт е ар къэзыухахэт. Фигу къэдгъэкIыжынщ СССР-м регбимкIэ и лигэ нэхъыщхьэм япэу зыкъыщызыгъэлъэгъуа ди щIалэхэр. Ахэр тренер нэхъыщхьэ Лобжанидзе Александр, гупым и капитан Сэкъал Хьэутий, гъуащхьэхъумэхэу Мамедов Алик, ЛIэужь Михаил, Къаскъул Мухьэмэд, Хьэмыз Руслан, Iэхъуэбэч Хьэчим, ДыщэкI Мусэ, Пичугин Вячелав, Сытник Юрэ, гъуащхьэхъумэныкъуэхэу Щхьэцэ Леонид, ДзыхьмыщI Руслан, Харшиладзе Зураб (Совет Союзым и командэ къыхэхам хэтт), гъуащхьауэхэу Къожакъ Хьэжмурат, Индрей Хьэту, Безыр Юрэ, Гаркун Константин, Бжьахъуэ Ахьмэд, Хьэлыкъуэу Мухьэмэд, Кавтелашвили Маир, АбытIэ Жамбот, Фролов Андрей, Лобжанидзе Гоги, Дым Владимир, Цыганенкэ Пётр сымэщ. ЗэфIэкI лъагэ къигъэлъагъуэу абыхэм яхэтт адыгэ тхакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ Нало Заур и къуэ Алими.
Къэралым и лигэ нэхъыщхьэм япэ дыдэу къыщыхута Налшык и «Университет»-р абы хуэмыхьэзырыщэу къыщIэкIащ. Я хьэрхуэрэгъу командибгъури, зым нэхърэ адрейр нэхъ лъэщыжт.
1976 гъэм накъыгъэм (майм) и 9-р Къэбэрдей-Балъкъэрым и спорт гъащIэм дыщэпскIэ иратхащ. А махуэм Налшык и «Университет»-м Совет Союзым регбимкIэ и лигэ нэхъыщхьэм япэ зэIущIэр щригъэкIуэкIащ. Сропагэ ар зрагъэлъагъуну щIэхъуэпсу Налшык и «Спартак» стадионым къекIуэлIа цIыху мин зыбжанэм сэри а махуэм сазэрыхэтам.
Ди щIалэхэр занщIэу гъэхутапIэ иным ихуат – абыхэм я япэ хьэрхуэрэгъур СССР-м тхуэнейрэ и чемпион Мэзкуу и «Фили» командэ лъэщрат. ХьэщIэхэм я фащэр ящыгъыу налшыкдэсхэм къапэщIэувахэм яхэплъагъуэрт Совет Союзым и гуп къыхэхам щыджэгу цIыхуибгъу. Адрейхэри лъэрызехьэ защIэт.
А щытыкIэм «Университет»-р Iэнкун ищIащ. Джэгум и япэ Iыхьэр 0:11-у зэрыфIахьар абы и щыхьэт нэсщ. Загъэпсэхуну хухаха зэман кIэщIыр ди щIалэхэм яхурикъуащ я гур къызэрыгъуэтыжын папщIэ. Ахэр джэгупIэ губгъуэм къыщихьэжам я теплъэ къудейм уигъэшынэрт. Хьэлэмэтращи, абы игъэдзыхащ чемпионри.
Джэгум и етIуанэ Iыхьэм налшыкдэсхэм хьэщIэхэр я «къалэм» ирагулIэжащ икIи къыхэжаныкIыну зы Iэмали иратакъым. Апхуэдэу щыт пэтми, зэIущIэр иухащ «Университет»-р 7:11-у къыхагъэщIауэ. Джэгур фIахьами, куэдым ялъэгъуащ къэралым и лигэ нэхъыщхьэм гуп хъарзынэ, къимыкIуэт зэрыхыхьар.
Ерыщми, къарууфIэми, щхьэмыгъазэми ди щIалэхэм я Iэзагъыр къаймэщIэкIырт Совет Союзым и командэ нэхъыфIхэм япэщIэтын папщIэ. Абы и зэранкIэ зэIущIэ къэс зы къыхэгъэщIэныгъэм адрейр къыкIэлъыкIуэрт. Апхуэдэурэ джэгугъуихыр екIуэкIащ икIи Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и студентхэр зэхьэзэхуэм и кIэух дыдэ увыпIэм, дауи, къыщыхутащ.
Iуэхум мащIэу зыкъыщигъэзар ебланэ джэгугъуэращ. 15:9-уэ хагъэщIащ къахуеблэгъа Тбилиси и «Локомотив»-р. Ар лигэ нэхъыщхьэм къыщахьа япэ текIуэныгъэт. Пэжщ, абы иужькIэ кIэщIу Киев «Политехник»-р бжыгъэшхуэ дыдэкIэ (32:0-у) къыщефIэкIащ. Тхьэмахуэ дэкIри, «Автомобилист»-м Мэзкуу щыIэу текIуащ икIи кIэух увыпIэр турнир таблицэм щабгынауэ зэхьэзэхуэм и япэ къекIуэкIыгъуэр яухащ.
  АрщхьэкIэ абыкIэ Iуэхур зэфIэкIынутэкъым. Лигэ нэхъыщхьэм къыхэнэн папщIэ еянэ увыпIэм нэхъ лъахъшэу къекIуэтэх хъунутэкъым.
ЕтIуанэ къекIуэкIыгъуэм и пэщIэдзэри «Университет»-м къехъулIакъым. КъехъулIэнкIи Iэмал иIакъым, зэхьэзэхуэм щыпашэ Гагариным и цIэр зезыхьэ ВВА-мрэ «Фили»-мрэ ди къэралым и къалащхьэм зэращыдэджэгуар къэплъытэмэ.
Абыхэм иужькIэ зэ закъуэщ налшыкдэсхэр къыщыхагъэщIэжар – Киев КИИГА-р къыщытекIуащ. Адрейхэм текIуэныгъитху (плIыр зэкIэлъхьэужьу кIэух зэIущIиплIым) къыщахьри, ебланэ увыпIэм щыту зэхьэзэхуэр яухащ. Абы къикIырт илъэс къакIуэми Совет Союзым и лигэ нэхъыщхьэм зэрыщыджэгунур. «Университет»-м и щIэдзэкIамрэ (хэнейрэ зэкIэлъхьэужьу къыхагъэщIауэ) и ухыкIамрэ (плIэ зэкIэлъхьэужьу текIуауэ) къигъэлъагъуэрт Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэр къэралым и гуп нэхъыфIым зэрыхэзэгъар икIи куэдкIэ ущыгугъ зэрыхъунур.
КъищынэмыщIауэ, 1976 гъэм ди щIалэхэр етIуанэу зэкIэлъхьэужьу Урысей Федерацэм и чемпион хъуащ. Камышин къалэм щекIуэкIа кIэух зэхьэзэхуэм Налшык и «Университет»-м и хьэрхуэрэгъу псори щыхигъэщIащ, СССР-м и дыщэ медалхэр къэзыхьагъащIэ Гагариным и цIэр зезыхьэ ВВА-ри яхэту (15:3-уэ).
Япэ увыпIэр ди регбистхэм щаубыдащ «Спартак» ДСО-м и Совет Нэхъыщхьэм иригъэкIуэкIа зэхьэзэхуэми. КъайхъулIащ СССР-м и кубокыр къэхьыным теухуауэ финалым и 1/16-нэ Iыхьэм хиубыдэу Мэзкуу и «Аэрофлот»-м драгъэкIуэкIа зэIущIэри. 56:10-уэ налшыкдэсхэр абы щытекIуащ.
Псори зэхэту 1976 гъэм официальнэ зэIущIэу Налшык и «Университет»-м зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэхэм джэгугъуэ 38-рэ щригъэкIуэкIащ. Абыхэм текIуэныгъэ 24-рэ къыщихьат. А лъэхъэнэм хэт ищIэнт къыкIэлъыкIуэ илъэсыр апхуэдиз дэрэжэгъуэ къыдэзыта ди командэм и кIэух хъуну?

 

 

 

 

 

Налшык и «Спартак»-р Совет Союзым и лигэ нэхъыщхьэм щоджэгу.

 

 

КъБКъУ-м и стадионыр ди регбистхэм я хэщIапIэ нэхъыщхьэт.

 

 Республикэм и «Спартак» стадионым къэралым и командэ нэхъыфIхэр къыщрагъэблагъэт.

 

 

Жыласэ Заурбэч.
Поделиться:

Читать также: