Насып зэхэгъэкIыпIэ

(КIэухыр. ПэщIэдзэр дыгъэгъазэм и 2, 4, 9, 11, 16-хэм итщ).

НОБЭ зыгъэпсэхугъуэ махуэщ. Заур тхылъыр IэщIэлъу пэшым щIэсщ, Жэмал Iуэху гуэрхэр иIэу жиIэри щIэкIащ. Сыту Iей уигу зыхэмыхьэ, пфIэмыгъэщIэгъуэн гуэр уеджэу ущысыныр. Уигуми уи псэми уеныкъуэкъуу узыпэщIэувэжым хуэдэщ. Сыт пщIэн, нэгъуэщIу хъунукъым, мыбы, ди хэкужьым хуэдэу, уафэм къыпхурахьэхыу зыми оценкэ пхуигъэувынукъым. КъэбэрдеймкIэ хабзэ, нэмыс, благъэ, Iыхьлы, жаIэрэ укIытэурэ, къыумылэжьами, тыгъэ къыщыпхуащI къызэрыхъум хуэдэу, мыбы ахэр щыпхыкIынукъым. Аращ захуагъэри, ар Заур къыгурымыIуэуи щыткъым, ауэ тIэкIу нэхъ тыншу щытамэ, дауи, нэхъ къищтэнуи къыщIэкIынт. Хуэмышэчыжу тхылъыр зрегъэтIылъэкI. Мурад ещI щIэкIыу жьы тIэкIу зыщIригъэхуну. Хуабэу зехуапэ, пэшыбжэр егъэбыдэри, лифтымкIэ еунэтI. Зэгуоуд щIалэм и гур - дэнэ щIыпIэкIэ умыдаIуэми, тхьэкIумэм машинэ ву макъщ къиIуэр. Бжьыхьэр къихьа къудейуэ аращ, итIани апхуэдизу хуабэм зитащи, адэкIэ зэрыхъунур къыгурыIуэркъым.
Ар йогупсыс: ди щIыпIэмкIэ иджыри щыхуабэу къыщIэкIынщ. И гум къэкIыжащ иджы хуэдэ зэманхэм гъэмахуэр икIыу щIыIэтыIэ хъуами, гуэлым кIуэхэурэ зыхадзэу зэрыщытар. Мы къалэм иджыпсту псым зыщыбгъэпскIын дэнэ къэна, щыгъын пIащIэкIэ къыдыхьи, щIыIэм удисхьэнщ.
Уэс кърипхъыхрэ е къыфIэщIа? МащIэу къес хуэдэщ. КъыбгурыIуэнукъым мыбыкIэ, зэм дыгъэ къопс, дакъикъэ бжыгъэ зэрыдэкIыу, уэс, итIанэ уэшх - фэзэхъуэкIщ дунейр.
- Тутын пIыгъынкIэ хъуну пIэрэ? – къеупщIащ урыс цIыхубз мыцIыхур.
- Сефэркъым, - щIыIэу жэуап иритыжри, блэкIащ. ГъущI хъаркIэ къэхухьа парк хадэ цIыкIум йохьэ. ЩIыIэм ес, итIани и гум къыхуидэркъым щIыхьэжыну. Жьы къопщэ, жыг щхьэкIэхэр къыгуищIыкIынущ жыпIэу. Тхьэмпэхэри нэкIум кърепхъэ, абы дэщIыгъуу уэс налъэ цIыкIухэр щIым тосэ. Ар щытщ и пIэм ижыхьарэ Динэ пэIэщIэ зэрыхъурэ закъуэныгъэм и хъым зэрихуэпар нэсу зыхищIэжауэ, и хэкум, щалъхуа жэнэт лъахэм пэIэщIэ зэрыхъуар абы къыхухыхьэжащ.
- Сыту сынасыпыншэ сэ, - зыфIэтхьэмыщкIэжу и щхьэ хужеIэж. Пхуэгъэкъуэншэнукъым ар, лъэкI лъэпкъ къигъанэркъым абы гъащIэм декIуу псэун папщIэ, ауэ, къызэрыщIэкIымкIэ, уи гум иплъхьам, гуращэхэм уалъэIэсыныр мащIэщ, насып уимыIэмэ.
ИтIани гугъэрщ Заур зыгъэпсэур, армыхъуамэ щIалэр нобэм къэмысынкIи хъунт. А и гугъэ закъуэр фIэкIуэдауэ къелъытэри, щIэпсэуни щымыIэжущ иужьрей зэманхэм зэрегупсысыр. И щIалэгъуэщ, ауэ абы игукIэ жьы хъуауэ зелъытэж. Апхуэдиз гугъуехьыр псэкIэ зэригъэварауэ пIэрэ и ныбжьым ит щIалэхэм нэхърэ куэдкIэ нэхъ балигъ хъуауэ къыщызыгъэхъур?!
БампIэузым и гур ехуз, ар зыхуэгъэхъужыни хущхъуэгъуи щыIэу и фIэщ хъуркъым. Е, хэт ищIэрэ, и псэм зигъэнщIу къэбэрдей щIыналъэм къыщепщэ жьы щIыIэтыIэр зыжьэдишамэ, хъужынкIи хъунт. Щалъхуа жэнэт лъахэм къыщыщIэж псынэпс къабзэм щыщ Iубыгъуэ иIамэ-щэ? Хуэгъэкъэбзэжыну пIэрэт а и гум щызэтрихьа псори хьэмэрэ ахэр зэримыгъуэтым щхьэкIэ апхуэдиз къару а псы Iубыгъуэм иIэу къыфIэщIрэ? ИщIэркъым абы и жэуапыр, къилъыхъуэнуи хэткъым. Ауэ насыпышхуэу къилъытэнт, къыздикIа щIыпIэм зы сыхьэткIэ е дакъикъэ бжыгъэкIэ къыщыхутэжыфыну ищIамэ. Псыр псэм хуэдэу IэфIщ, Заур ар нэсу зыхещIэ. ГъэщIэгъуэныракъэ, щIалэм и Iур гъущIэху и гум къыпылъэдэрейщ и хэку къыщыщIэж псы Iубыгъуэр. И гугъэнтэкъым абы и лъахэр апхуэдизу фIыуэ илъагъуу.
Зэманыр сыту гъэкIуэгъуей, и сессиехэр зэфIэкIамэ, занщIэу кIуэжынт. Игу къызэрымыкIа, дэнэ здэкIуэжынур, хэт зэкIуэлIэнур, зыщIэсын щимыIэкIэ? Еджэху щыпсэуа общежитым щIагъэхьэжын и гугъэ?
Хьэуэ, и гур иухыжынкъым, Алыхьым жыхуиIар хъунщ.
Телефон къеуам и гупсысэхэр зыпиудащ.
- СынодаIуэ.
- Дауэ ущыт, Заур?
- Тхьэм уигъэузыншэ. Тимур, уэра ар? - зи макъ зэхихар къицIыхужарэ пэт, щIэупщIащ щIалэр, гуфIэщауэ.
- Дыпщыгъупщэжа си гугъаи?
- Хьэуэ, сыт фи узыншагъэ, дади дауэ щыт?
- Хъарзынэщ ари, игу укъэкIарэ укъилъагъуну хуейуэ жеIэ.
- Сэри сыхуозэш хуабжьу, Iэмал имыIэу схущIэупщIэж.
- Мыбдей щысщ дадэ, абы нызигъэщIу арат.
- НтIэ, ет трубкэри, сегъэпсалъэ, Iэу!
- Сызэхэпхрэ, сыт бгъахъэхэр ПIытI, даури уеджэрэ?
- Узэхызох, дадэ, сызэрыфхуэзэшым, фызэрызмылъагъум нэхъ гукъеуэ сиIэкъым.
- Уигу умыгъэныкъуэу еджэ, ПIытI, зы зытумыгъакIуэу, къыбгурыIуа, хьет жегъэIэ, ди лъэпкъ напэр зэрытумыхынум хущIэкъу, си щIалэ.
- СлъэкI лъэпкъ къэзгъэнэнкъым, дадэ, уэри зумыгъэсымаджэ, уи гур умыгъэныкъуэ, экзаменхэр зэрысту, сынэкIуэжынущи, дызэрылъагъунщ.
- Хъуржын гуэрхэр ныпхудогъашэри къэщтэж, пщэдей автобусыр къалащхьэм нэсынущ.
- Сыт хъуржын?
- Шхын тIэкIу пхузэрытлъхьауэ аращ, хэкужьым нрашауэ ерыскъы куэд щIауэ пIухуэжауэ къыщIэкIынкъым.
- Упсэу, дадэ, зыми ухэтын хуеякъым.
- ДимыIэ къэдгъуэтакъым, иджыри жызоIэри, дыкъыумыгъэукIытэ, си щIалэ, дэ уэращ дызыщыгугъыу диIэр, Тимур телефоныр изотыж, абы къыбжиIэнщ узыIухьэну щIыпIэри. Аращи, узыншэу!
- Узыншэу.
- Заур, зэхэпхрэ? Пщэдей Воробьевы горы станцым жаIащи, абы кIуэи къыщыщтэж, сэ нэхъ тэмэму машинэ, телефон номерхэр СМС-кIэ ныпхуезгъэхьынщ.
- Хъунщ, упсэу, Тимур.
- ИIэ-тIэ, мыбы илъыжIакъыми зэпиудынущ. Сэ нэхъ иужькIи сынэпсэлъэжынщ.
- Псоми, Резуан, Хьэрун сыми сэлам схуехыж, еуэ-тIэ, узыншэ дыдэу.
Заур гуфIэщауэ, жиIэнур къыхуэмыщIэу, и пIэм ижыхьауэ щытщ. Дакъикъэ бжыгъэ ипэкIэ зыфIэтхьэмыщкIэжрэ мы дунейм зыри къыщыхуэмейуэ, щизакъуэу ибжу щытамэ, иджы аракъым. МызэкIэ абы псори щыгъупщэжарэ гукъыдэжыр ибэу апхуэдэщ. Гукъеуэри гуфIэгъуэри зэпыщIауэ щытми, ар гъащIэм и пщалъэу арагъэнщ цIыхур ипэкIэ зыгъэкIуатэр, къэунэхуну махуэщIэм зыгуэркIэ щыгугъыу пэзыгъаплъэр. Нобэрейр пщэдей къэкIуэну махуэм и фэгъуу, зэщхьыркъабзэу, дунейм зимыхъуэжу, жыгхэри, уафэри, щIылъэри зы плъыфэу щытамэ, гъэм и зэманхэу гъэмахуэр, щIымахуэр, бжьыхьэр, гъатхэр я теплъэкIэ игуэшу щымытамэ, сыту зэшыгъуэ хъунут упсэуну.
Мы гъэм щIымахуэр нэхъ пасэу къэкIуэну къыщIэкIынущ, дунейр мыпхуэдэу къызэIыхьэу щыхуежьакIэ. Уэс цIынэр щIылъэм къытрилъхьэу щIидзащ. Заур мыпIащIэурэ къокIыж паркым. Къызыхихари къыхуэмыщIэу, езым зыфIэгъэщIэгъуэныжу зыкIэлъоплъыж. И щхьэр иужэгъуарэ къыфIэIуэхуи щымыIэу щытамэ, Тимуррэ Уэлийрэ зэрепсалъэу, гукъыдэж игъуэтыжа нэужь, гъащIэм нэгъуэщIынэкIэ еплъ хъуащ. КъызэрыщIэкIымкIи, гукъыдэжым елъытащ цIыхум и дуней еплъыкIэри.
УщыгуфIэм дежщ узытет, укъэзыухъуреихь щIылъэр, гъащIэр IэфI, щIэщыгъуэ къыщыпщыхъур.
Сыт хуэдэу щрети, фIыщ упсэуну, цIыхум и гъащIэр зэрыхуей дыдэм хуэдэу хузэтемыухуэми, къемыхъулIахэр зыпилъытыжу, насыпыншэу зыщIилъытэжын щыIэкъым. Языныкъуэхэм деж, дэ дымыщIэ щхьэкIэ, ди щхьэщыгу итым гъэунэхупIэ дригъахуэми тщIэркъым.
ЦIыхухэр зэи зэхуэдэ пхуэщIынукъым, Алыхьым ирита насыпыр уэ нэгъуэщIми къыпхутехынукъым. Апхуэдэу щыщыткIэ, ди тхьэшхуэм къуитамкIи къуимытамкIи фIыщIэ хуэпщIрэ абыкIэ уи гур бгъэфIу, къэкIуэнум фIыкIэ ущыгугъыу псэун хуейуэ къыщIэкIынущ. Заур апхуэдэ еплъыкIэхэм езыхулIэр, гъащIэм нэгъуэщIынэкIэ еплъ зыщIар зи макъ зэхиха, къытегузэвыхь Уэлий лIыжьырауэ жыпIэкIи ущыуэнутэкъым. ЩIалэм зыхимыщIэу къанэркъым ар къызэрыхуэнэхъуеиншэр. Абы щогуфIыкIри, зыхуэпсэун хуей цIыхуфIхэр зэрыщыIэми гукъыдэж къритыжауэ, и дуней еплъыкIэми, и гупсысэкIэми захъуэжауэ аращ. Ар икIи захуагъэщ, зы пси щыIэкъым мы щIылъэм щылейуэ, мы щIыгум щыбауэу тетын хуэмейуэ. Хъунукъым Заур ипэкIэ мыплъэу. Сыт щыгъуи гурыгъузым ихьрэ и блэкIам и бэлыхьыр псэкIэ игъэву дяпэкIи апхуэдэу екIуэкIмэ, кIуэцIкIэ зишхыхьыжурэ бампIэм ихьыни. ЗыхещIэ Алыхьым и къарур зэрыиныр, Динэ хуэдэу нэгъуэщI фIыуэ хуэмылъагъуну къыфIэщIми, блэкIар блэкIащ, къэкIуэнум къыхуихьыну насыпыр пщIэнукъым. А зэгупсысу щытахэр дыхьэшхэн къыщыхъужу и гум къыщигъэкIыжыну зэманри къэсыным зыри хуэIуакъым.
Пэшым щIохьэжри, дэлъхьэпIэм дэлъ тхылъхэм ящыщ зы къыдех. ЗаулкIэ хэгупсысыхьауэ къызэтоувыIэ, щытщ, и пIэм ижыхьауэ, иIыгъщ тхылъыр, зэуэ щхьэгъубжэм бгъэдокIуатэ, зыгуэр къыщилъыхъуэ хуэдэ, зеплъыхь, ауэ и нэм зыри къыфIэмынами ярейуэ, къыбгъэдокIуэтыж.
- Ей, гъащIэ, гъащIэ, - хощэтыкI ар ину, итIанэ Iэнэм телъ сенычыр къещтэ, къыщIокIри, дэкIуеипIэм деж иIэ тутын ефапIэм макIуэ. Тутын ефэн къиублауэ ара абы? Щытщ ар зекIуапIэм и бгъум кIэрыгъэщIауэ. Нэщхъейщ. Хьэуэ, мес мэгуфIэ, шэч хэлъкъым зыгуэрхэр и гум къызэрыкIыжам. Апхуэдэурэ куэдрэ щыт мыхъуну къелъытэри, щIалэм тхылъыр зэгуехри, абы дэлъым йоплъ. ХущIегъуэжа хуэдэ, зыгуепIэж. Пэшым кIуэжыну мурад ещI, лъэбакъуитI нэхъ имычауэ къызэтоувыIэж. Къэгъазэ щыIэкъым, игъэзэщIэн хуейщ ищIа мурадыр, ари икIэщIыпIэкIэ, езым и дежкIэ нэхъ тынш хъунущ иужькIэ, ауэ иджыпстукIэ зыпэщIэмыувэжу хъуну къыщIэкIынкъым. ЗоупщIыж: сыт хэлъ абы, ар схузэфIэмыкIыну ара, куэдрэ схъумэну сеплъу?! Зыгуехыж тхылъыр, къыдех абы дэлъ сурэтыр. Сыту хъыджэбз дахащэ, Заур иджыпсту къепсэлъэным хуэдэщ. ЩIалэр йоплъ и Iэм IэщIэлъым. Абы къищ пщащэ зэкIужри къоплъ, къоплъ и нэ дахитI нурыр зыщIэмыкIымкIэ. ЩIалэм къыщохъу ар гущIэгъунэкIэ лъаIуэу, къыфIощI псалъэншэу жиIэу: сэ уэ фIыуэ узолъагъу.

Заур зыхуэIыгъкъым, и напэм къытелъэда нэпс мащIэр и IэщхьэмкIэ елъэщI. Ар гумахэ къэзыщIар, букIами нэпс къудамэ къызыщIэмыкIыу щыта нэхэм къащыщIар сыт?
Йоплъ сурэтым, зыщимыгъэнщIрэ игу пымыкIыу. Абы къищ Динэ дахэ йоплъ, иужьрейуэ зэрыIуплъэжыр и фIэщ ищIыну хэт хуэдэ, щыIа лъагъуныгъэм и фэеплъу къэна а сурэт закъуэр IитIымкIэ иIыгъыу. МащIэу тIэкIу питхъ хуэдэу ищIауэ къызэтоувыIэж. Хьэуэ къэгъазэ иIэкъым. И Iэр хуехь аргуэру. И гум «къызэтеувыIэ, зэфIумытхъыу хъумэ ар» къыжриIэ хуэдэщ. Сурэтым къищ хъыджэбзым и нитIри къелъэIу хуэдэщ: «Заур, къэувыIэ». НыкъуэзэфIэтхъ хъуауэ IэщIэлъым ар йоплъ. Йоплъ, хуэмыгъэтIылърэ и гум ирилъхьари игъэзэщIэн хузэфIэмыкIыу.
«Нэ тезгъахуэмэ-щэ?» - и гум къокI.
Сыт щыгъуи апхуэдэт ар - зыщимыгъэнщIу фIыуэ илъэгъуа и пщащэм игу пэщыху зэи еплъыфыртэкъым, мис иджыпстуи аращ. ПIащIэу, къыIэщIачынкIэ шынэу зэфIетхъ, тIу зэрырищIар фIэмащIэу, щыкъуей-щыкъуейуэ, итIанэ цIыкIу-цIыкIу ещIыж. Йоплъ, ищIам щыщтэжауэ. ЦIыху IэщIэукIами ярейуэ къэнэщхъеижами, сыт ищIэн, блэкIар блэкIащ, абы зыри пхуещIэжынукъым. Щысщ ар хьэмбыIуу тIысарэ хэплъэу, щыкъуейуэ щылъ сурэт зэфIэтхъахуэр зэпигъэувэжу, абы и нэгум иплъэжыну мурад ещI. Къыхуэгъуэтыжыркъым и нэкIур, мес, и нэр къыхиубыдыкIащ, пытхъахуэм хуэкIуэн къелъыхъуэ, и нэгу хужь дахэр къызэрыщ гуэр гуегъэувэ, хуэкIуэ хуэдэщ, ауэ щIалэр зэрыхуейм хуэдэу нитIым къалъыхъуэр игъуэткъым. Гуегъэувэ нэгъуэщI зыгуэри, хуэкIуэркъым, пщащэм и щхьэц налъэхэр къызытещ гуэри къищтащ, ауэ ари зыгуэтар къыхуэгъуэтыжкъым. Щхьэщысщ абы заулкIэ, ауэ зэуэ псори зэхетхъуэжри, IэкIэ тIэкIу нэхъ Iуву зэтретхъуэ, итIанэ и жыпым илъ мафIэдзыр кърехри, сенычыпэр пегъанэ, сурэтыр игъэсыну хуехь, ауэ щIэнэркъым, етIуанэуи, ещанэуи, еплIанэуи - щIэнэркъым. ЩIалэри ерыщ екIуащи, зэрыщIигъэнэнум хэтщ. ГъэщIэгъуэныракъэ, пынэ хуэдэу мэхъури, мыгувэуи мэуфIынкIыж. Тутын ефэну къыщIэкIа щIалэ фIыцIэ лъагэм Заур ищIэм гу къылъитауэ къоплъ.
- Апхуэдэу пщIэн хуеякъым, сурэт ягъэскъым!
Уэ сыт абы хэпщIыкIрэ, жиIэ хуэдэ, Заур зыкъыхуэзыгъэзам йоплъри, и Iуэху иужь йохьэж.
- Абы щхьэкIэ уи гум нэхъ жьы дихунукъым, зепхьэн е зейм ептыжын хуеящ, бгъэсыну фIыкъым жаIэ.
- СщIэркъым, сэ апхуэдэу нэхъ къэсщтащ, - жиIащ, зыщхьэщигъэкIмэ, нэхъ къищтэу.
- НэгъуэщI мыхъуми, апхуэдэу фIэкIа щызэфIэмыкIынум, зэрыпсэууэ мафIэ щIэбдзамэ, нэхъ исынут, уэ цIыкIуIуэу зыфIэптхъащи, пхуэгъэсыжкъым иджы.
- Пэжу, абы сэ гу лъыстакъым, - жиIащ Заур, ар игу къызэрымыкIар мащIэу игъэщIагъуэу.
- Умынэщхъей, - жиIэщ щIалэм, тутын кIэфыр хыфIидзэри, щIыхьэжащ. Заури хуэмурэ, пытхъахуэхэр IэкIэ зэтридзэурэ, игъэсу хуежьащ.
«Си лъагъуныгъэр си IэкIэ согъэсыж», и гум къэкIащ икIи гущыкI щIэлъу, нэщхъейуэ пыгуфIыкIащ.
ЩIохьэж пэшым. Сабыныр къещтэри зытхьэщIыпIэмкIэ еунэтI, сахуэмэр и Iэм кIэригъэкIыжыну хэту.
И гур нэхъ тынша хуэдэу къыщохъу. И псэри нэхъ псэхужаи!
Пэшым щIыхьэжри зигъэукIуриижащ, и жеини къэмыкIуэми, псэхупIэ игъуэтыну къыфIэщIри, зигъэпсэхуну мурад ищIащ.
Гупсысэхэр и щхьэм щызэрызохьэ, и блэкIар, гукъэкIыж IэфIхэр и нэгум щIокIыж. Пщащэр и нэгум IупщIу къыщIоувэж, лъэкIыркъым и гупсысэхэр нэгъуэщI щIыпIэкIэ тришэну. И гум къокIыж и гухэлъыр япэу щыхуиIуэтауэ щыта, насыпыфIэу ягъэкIуа махуэ лъапIэхэр. Ар абы щызыгъэгъупщэн къару щыIэкъым. ИщIэжу пIэрэ ахэр Динэ е щыгъупщэжа? Шэч хэлъкъым ар абы и гум зэримыхужам.
«ДызыхэпсэукI XXI лIэщIыгъуэм жаIэнущ цIыхур и щхьэ хуитыжу. Ар пэжмэ, лIы щратым хэт Динэ еупщIар? Зыри», - иогупсыс Заур. Абы и пэжыпIэр нэсу имыщIэми, щIалэм зыхещIэ ар залымыгъэкIэ хамэм зэрыратар. Къэхъуну пIэрэ цIыхур я щхьэм хуитыжу, я напэр яхъумэжрэ мылъкукIэ зым адрейр имыщэу, захуагъэр щытепщэну зэман?
И фIэщ хъуркъым, захуагъэр здэщыIэнур ахърэтырауэ къыщIэкIынущ. Уегупсысыпэу щытми, дунейм ехыжар абыи зэхуэдэ щыпхуэщIыркъым.    
Иужьрей зэманхэм Заур нэхъ зыхищIэ зэпытщ мы дызытет дунейр зэрыхьэхур, гува-щIэхами, абы зэрытекIыжынур. Ауэ ар хуейкъым зыми щымыщу, къызэрытехьам хуэдэу тебзэхыкIыжыну. ЛъэкIынущ, Динэ зэрыжиIауэ щытащи, бжэгъуу зи нэм щIэуэхэм заригъэщIэжын, апхуэдэхэр щыIэмэ... Адрейхэм нэхърэ зэрымынэхъыкIэр игъэлъэгъуапхъэщ. Мис итIанэ мы дунеижьыр ибгынэми къехьэлъэкIынкъым.

*  *  *

2005 гъэщ. Бжьыхьэку мазэм и пщыкIущ махуэщ. Заур нобэ нэхъ жьыуэ къызэщыуати, къэтэджщ, зитхьэщIри, мащIэу едзэкъа нэужь, и тхылъылъэр къищтэри щIэкIащ. Бжьыхьэм и фащэ дахэмкIэ хуэпа жыгхэм къапыхуа пщIащэ дыщафэхэр я лъабжьэхэм щIэпхъащ. А дыщэплъ цIыкIухэм я плъыфэ дыгъэри нобэ лъагэу уэгум къиуващи, пщIэнкъым жэп зытеха щIылъэр и щыпэлъагъу фIэкIа. Зэманыр кIуэху, щIымахуэр нэхъ къэблагъэми, хуабэми зитыну хуэмей хуэдэу къыпфIэзыгъэщIыр дунейм и теплъэм и мызакъуэу, цIыхухэр яIэщIэкIа гъэм и зэманым хуехъуэпсэкIыжрэ абы къыхэхутэжыну щIэхъуэпсхэу зэрыщытырщ. Къалэшхуэм щыIув машинэ макъым емыса щIалэм ар къызэрыримыдзэнум иужь итми, къехъулIэркъым. И нэгум къыщIегъэхьэ щалъхуа лъахэр, иджыпсту студентхэр еджапIэхэм зэрыкIуэр, Налшык къалэм и теплъэ дахэр. Нэгъабэ иджы хуэдэхэм къыдеджа и ныбжьэгъухэм ящIыгъуу лекцэхэм зэрыщIэсу, зэманыр зэригъакIуэу щытахэр и гум къыфIокIыж. БлэкIам къигъэзэжыркъым! Къигъэзэжыркъым, ауэ мэхъу ухуеплъэкIыж, икIи укIэлъыхъуэпсэж. Метром нэсащ, щIохьэри, зэрызекIуэ билетыр блэкIыпIэм Iуелъхьэри зэхуакум докI. Эскалаторым щIы щIагъым ирехьэх. И гур зэгуоуд, зэ сыкIуэжу, си хэкужь и хьэуа къабзэмкIэ сыбэуащэрэт.
Укъыщалъхуа лъахэм пэIэщIэ ущыхъуам дежщ къыщыбгурыIуэр пфIэкIуэдар зищIысыр, абы и лъапIагъыр нэсу щызыхэпщIэр.
ЕджапIэм нэсащ. Сыту махуэ дахэ нобэ, уи нэгуи зебгъэужьыну зэрыфI. Хьэуэ, щхьэзыфIэфIыгъэр къытекIуэ хъунукъым.
Сыхьэтыр пщIыкIутI хъуащ, шэджагъуэ зыгъэпсэхугъуэщи, студентхэр щIыбым дэтщ, Заури къыщIэкIауэ тетIысхьэпIэм тесщ, и закъуэрэ мащIэуи хэплъэу. Иджыри къыздэсым, ныбжьэгъу нэскIэ узэджэ хъун ирихьэлIакъым. Жэмал-щэ? - зоупщIыж, ауэ погуфIыкIри, и гупсысэхэм хохьэж. Сыту Iейуэ къытехьэлъэрэ ар зэрыкIуэжар?! Тхьэмахуэ мэхъу хэкужьым зэригъэзэжрэ - и паспортыр и жыпым ирахри, ар зэригъэпэщыжыну мыкIуэжу хъуакъым. Мыбы дакъикъэ къэс укъагъэувыIэри, ущызэрагъакIуэркъым. Псом хуэмыдэу ямыгъэпсэуххэр зи щхьэцымрэ зи теплъэмрэ фIыцIэхэрщ.
Щысщ, якIэлъоплъ гуп-гупурэ зэхэт щIалэхэм, тутыныр зыIурыс хъыджэбзхэм.
И гупсысэхэр зэпиудащ къеуа жып телефоным. Къэпсалъэр Резуант.
- СынодаIуэ!
- Дауэ ущыт, сыт пщIэхэр? – упщIэм упщIэр кIэлъыкIуэу, щIэупщIэрт ныбжьэгъур.
- Псори хъарзынэщ, фэ сыт вгъахъэхэр?
- Допсэу, дыхэту шэ къэуэжым.
- Сыт шэ къэуэж, гушыIэрей, Аси дауэ щыт?
- Зэхэпхакъэ мыбыкIэ къыщыхъухэр?
- Сыт апхуэдизу къэвгъэхъухэр?
- Зауэ къэхъеящ, зэхэпхыркъэ мы телефоным къиIукI макъхэр?
- УмыгушыIэу, пэжыр жыIэ!
- Сэ си фIэщщ.
- Хэт сымэ зэзауэр? - щIэупщIащ Заур, Резуан жиIэхэр и фIэщ хуэмыщIу.
- Уэхьэбитхэр къалэ милицэм къытеуащ, дэ демыджэу дыкъаутIыпщыжауэ, уи пIэкIэ пэшым къыщIагъэтIысхьа щIалэр си гъусэу сыщIэсщ, Хьэрун къуажэмкIэ кIуэжыну жиIэри, щIэкIыжащ.
- Апхуэдэ дыдэу зэхэуэшхуэ щыIэ?
- Къалэм танкхэр дэтщ, Лениным и уэрамым машинэ къыщагъэуауэ, милицэ отделхэр яубыдауэ жаIэ.
- Фысакъ, зэхэуэр зэпыуху, хъуххэнумэ, уэрамым фыдэмыхьэ.
- Дыдыхьэпэнуми, дыщIагъэкIыжыркъым, фи пIэм фис ж…
Резуан и псалъэр ныкъуэжыIэу телефоныр зэпиудащ. Заур и телефоным ахъшэ илъкъым, ищIэнур имыщIэу, мо щIалэ къызэщIэплъар и пIэм йокIэрэхъухь, пэмыжыжьэу щыт щIалэхэм ябгъэдохьэ, фIэмыфIыщэури, йолъэIу. Зы щIалэм ейр къыхуеший. Резуан деж мэпсалъэ, кIуэркъым, етIуанэуи йоплъ, Хьэрун и телефонри гъэункIыфIащ.
Уэзджынэр къыщеуэм, еджапIэм щIыхьэжахэщ. Зыри къыфIэIуэхукъым абы нобэ, лекторым жиIэри зэхихыркъым. Ар зэгупсысыр зы закъуэщ - и ныбжьэгъухэр дауэ хъууэ пIэрэ? Ялыхь, Динэ гущIэгъу къыхуэщI.
- Сэ мыбы сыщыIэщ, си ныбжьэгъухэр мафIэ лыгъэм хэту! – игу къокI. ЕджапIэ нэужьым общежитым къызэрысыжу, телевизор зиIэ гуэрым йолъэIури, хъыбарыщIэхэм кIэлъыплъу щIедзэ. Къигъэлъагъуэмрэ зэхихымрэ и фIэщ хуэмыщIу йоплъ. Хэт и гугъэнт апхуэдэ къэхъуну. Щалъхуа лъахэм исхэм зым адрейр иукIыжу, Iэщэ къэзыщтахэр езым и ныбжьым итын щIалэхэу. Сыт ахэр абы езыхулIэнкIэ хъуар?! Нэсу емыгупсысахэу пIэрэ хамэлъ, хьэуэ, я къуэшылъ зэрагъэжэнум. Щымыуи щыIэкъым, ауэ ахэр абы зыгуэрым хуиущийуэ ирамыхулIауэ пIэрэ? ХъыбарыщIэхэмкIэ щыгъуазэ зэрыхъуамкIэ, а «вахаббит» зыфIаща щIалэхэр къанэ щымыIэу зэтраукIауи жаIэ. Ахэри зыгуэрым и бынкъэ?
Жэуапыншэщ щIалэм упщIэу езым зыхуигъэувыжхэр, ауэ абы лъэкIынуращи, ар щыгъуазэ зыхуэхъуахэр и акъылкIэ зэригъэзэхуэнщ.
Мы дыкъэзыухъуреихь дунеишхуэм и ткIуэпс налъэ фIэкIа мыхъу а жэнэт лъахэу апхуэдизу и нэр къызыхуикIым лъы щыжэу Заур и дежкIэ нэгум къыщIэгъэхьэгъуейщ. Ауэ гъащIэр шэ къэуэжу зэхэлъщ. Езым и дежкIэ нэхъыщхьэу щIалэм игъэувыр псэуху лей зэримыхьэу, зэрылIэжынур ищIэу тетынырщ мы дунейм.

Сурэтхэр СэвкIуий Хьэмид ищIащ.

НАФIЭДЗ Мухьэмэд.
Поделиться:

Читать также:

25.03.2024 - 15:30 Си жэнэт
21.03.2024 - 11:30 Ахъмэт и фо изщ