БЕЩТО Албэч: Щапхъэу укъэнэн хуейщ утыкум уикIыжа нэужьи

«Кабардинка» къэрал академическэ ансамб­лыр ди зэманым зыгъэбжьыфIэ къэфакIуэ нэхъ пажэхэм ящыщщ Нартан къуажэм къыщалъхуа Бещто Албэч. Ар ди хьэщIэщым къедгъэблагъэри, упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзащ.

- Лъэпкъыр дызэрыгушхуэ къэфакIуэ гупым дауэ ухыхьа?
- Сызэрысабийрэ а гуп цIэрыIуэм и къэфакIуэхэм садэплъейуэ сыкъэхъуауэ жыпIэ хъунущ. Зэныбжьэгъухэр дызэхэсмэ, ансамблым и пшыхьхэмрэ къафэхэмрэ видеокIэ къэтлъы­хъуэурэ деплъырт. АпхуэдизкIэ абыхэм я гъуазджэм сыдихьэхати, «Кабардинка»-м сыщыхы­хьэм, и тхыдэми ягъэзащIэ къафэхэми зыщызгъэгъуэзагъэххэт, гъэсакIуэхэм я Iуэху бгъэ­дыхьэкIэми набдзэгубдзаплъэу сыкIэлъыплъат.
- Сыт хуэдэ къэфэкIэхэм нэхъ узэIэпашэрэт, Албэч?
- Нэхъыбэу уэркъ къафэращ сыт щыгъуи адрейхэм къахэзгъэщхьэхукIыу сфIэфIыр. Куэдрэ сеплъырт а къафэжьыр иджыпсту ансамблым и гъэсакIуэ Битокъу Аслъэнбэч утыкум зэрыщигъэзащIэм. Пэжым ухуеймэ, уэркъ щIалэ зыхужаIэу щытам и щапхъэ нэсу ар слъагъурт, утыкум зэритымкIи и дуней тетыкIэмкIи. Адрей лъэпкъ къэфэкIэхэр згъэпудыну сыхуейкъым, ауэ си гур зэтар адыгэ къафэращ.
- Апхуэдэ гукъыдэжыр уиIэу укъэхъуамэ, къафэм зыхуэбгъэсэн щыщIэбдзар сытым деж?
- Курыт еджапIэр къэдухыным зы илъэс иIэжу, ди класс унафэщIым къафэмкIэ гупжьей къызэIуихати, абдеж щезгъэжьащ. ИужькIэ ­КъБКъУ-м и физико-математикэ факультетым сыщIэтIысхьэри, еджапIэ нэхъыщхьэм щызэхэт «Къафэ» цIыхубэ ансамблым сыхыхьащ. Си насып къихьауэ къызолъытэ, абы къыщысцIы­хуащ «Кабардинка» гупым и унафэщI Атэбий Игорь. Абы и дерсхэм сыкIуэн щIэздзэри, сызэрыцIыкIурэ сызыщIэхъуэпсам зы лъэба­къуэшхуэ хуэсчауэ къэслъытащ. Къафэм ­ехъулIэныгъэ гуэр щызиIэну а зэманым сегупсысыртэкъым, сфIэфI Iуэхум сызэрелэжьым гукъыдэж къысхилъхьэ фIэкIа. Ауэрэ, къафэм теухуауэ сиIэ хъуэпсапIэр сызыхущIэкъу мурадхэм ящыщ хъуащ.
Илъэсих хуэдэкIэ зызгъэса нэужь, «Кабардинка» ансамблым къэфакIуэхэр къызэрыхихыр зэхэсхащ. Пэжыр жысIэнщи, а зэманым ирихьэлIэу къафэм и купщIэ псори къэсщIауэ къысщыхъуртэкъым, ауэ си зэфIэкI сеплъыжыну сыхуэпабгъэрт. Ансамблым и унафэщIхэм фIыщIэ яхузощI, си къару сызэремыблэжыныр я фIэщ хъууэ, я дзыхь къызэрызагъэзам папщIэ.
- Иджы, дауи, къэфакIуэ нэхъ пажэхэм уащыщщ.
- Къафэм махуэ къэс утелэжьэн хуейщ. Абы и лъэныкъуэкIэ иджыри куэдкIэ зызужьыпхъэу къызолъытэ. Гугъуехь пылъ абы жыпIэмэ, шэч хэмылъу, пылъщ. Ауэ ар сфIэфI гугъуехьхэм ящыщщ, уи къарур здынэсыр уигъэлъагъужу, хуэмурэ зыуигъэIэту. ЦIыху псоми къыдалъху IэщIагъэр къагъуэтыжу къахуихуэркъым. Сэ мы Iуэхум сигури си псэри етауэ, сфIэгъэщIэгъуэну сыхэтщи, срогушхуэ абы. Лъэпкъ гъуазджэм хэлъхьэныгъэ гуэр хуэтщIыфмэ, дыкъызыхэкIам сэбэп дахуэхъумэ, нэхъыбэ дыхуейкъым.
- Гупым ухэту сыт хуэдэ щIыпIэхэм зыкъыщыбгъэлъэгъуа, Албэч?
- «Кабардинка»-м сызэрыхэтрэ пшыхь щытта утыкухэм ящыщу нэхъыбэу сигу къинэжар Израилым хыхьэ Кфар-Камэ адыгэ къуажэм зыкъызэрыщыдгъэлъэгъуарщ. Иджыри къыздэсым тщыгъупщэжыркъым абы щыпсэу ди лъэпкъэгъухэр къызэрытIущIар. Адыгэпсэ защIэт! Кфар-Камэ щызгъэщIэгъуар абы дэсхэм я щIэблэр щыцIыкIум щегъэжьауэ адыгэбзэр зэрырагъащIэращ. ЖысIэнуращи, жылэм дэсхэр псори я анэдэлъхубзэмкIэ мэпсалъэ. Адыгэм сыт щыгъуи къафэр къыдэгъуэгурыкIуащи, хамэ щIыпIэ щыпсэуну къахуихуами, ди щэнхабзэри ягъэкIуэдакъым, езым я къэфакIуэ гупхэр къызэрагъэпэщыжауэ яIэщ, лъэпкъ зэхуэсхэр ирагъэкIуэкI. Нэхъыжьымрэ хьэщIэмрэ сыт щыгъуи ди лъэпкъым пщIэ лей хуищIу къызэрыгъуэгурыкIуам дэ дыкъыщIагъэтэ­джыкIащи, а псори абы щытлъэгъуащ. Хэкум ­къикIащ жаIэу, къытхуащIэр яфIэмащIэу «Кабардинка»-р даIэтащ.
Тыркум тIэу концерт щыттащ. Абыи ди къуэ­шхэм гуапэу дыщрагъэблэгъащ, «Кабар­динка»-р куэд щIауэ ди хьэщIатIэкъым, дыфхуэзэшат, жаIэрт.
- КъафэмкIэ уи гъэсакIуэ нэхъыщхьэ дыдэу къэплъытэр хэт?
- Сэ куэд къыздэлэжьащ. ЗэрыжысIауэ, курыт школым къыщыщIэздзэри, абдеж Къущхьэ Суссанэ сигъэсэн щIидзащ. АдэкIэ Атэбий Игорь, БжьыхьэлI Замир, Битокъу Оксанэ сымэ, «Кабардинка»-м сыкIуа нэужь, Битокъу Аслъэнбэчрэ Атэбиймрэ къыздэлэжьащ. Дэтхэнэми ар и дуней тетыкIэ, Iуэху еплъыкIэ хъуми, ­щапхъэ гуэр схуэхъун къахэсхащ. Си насыпу къызолъытэ апхуэдэ цIыхухэм сызэрихьэлIар.
- Ди лъэпкъ къафэхэр зыгъэзащIэм, адыгэ фащэр щызытIагъэм и пщэ къыдэхуэ жэ­уаплыныгъэр зэрынэхъыбэр зыхэпщIэрэ?
- Пэжщ, абы уи хьэл-щэнри епсыхь. Хэт ищIэрэ, кIуэ пэтми нэхъ балигъ узэрыхъум и нэщэнэу арагъэнкIи хъунщ, ауэ мы IэщIагъэм епха сызэ­рыхъурэ нэхъ куууэ гупсысэн щIэздзащ. Битокъу Аслъэнбэч псом япэ дыдэу къыджиIауэ щытащ: «Кабардинка»-м фи гъащIэр ефпхамэ, адэкIэ фыщхьэхуитыжкъым. ЗыщIыпIэ деж емыкIу къыщыфхьи фыщызэрани хъунукъым. Лъэп­къыр къывоплъ, адыгэм я набдзэу фыкъалъытэ». Пэжыр жысIэнщи, абдежщ нэсу къы­щызгурыIуар цIыху къэс къалэн пыухыкIа и пщэ зэрыдэлъыр, нэхъ балигъ ухъуху, уи ужь ит щIэблэр къыщIыбдэплъеин щапхъэ гуэр ухъу­ным зэрыхущIэкъупхъэр.
- ЩIэныгъэ зэрызэбгъэгъуэта IэщIагъэм и гугъу пщIымэ-щэ?
- Мы зэманым абы сегупсысыркъым, ауэ сызэреджам сыхущIегъуэжыркъым. ЦIыхум Iэмал имыIэу щIэныгъэ иIэн хуейуэ къызолъытэ. Уи къэухьым зэрыхигъахъуэм къищынэмыщIа, хэт ищIэрэ, ар къыпщхьэпэжынуи къыщIэкIынщ зэгуэр.
- СызэрыщыгъуазэмкIэ, адыгэ къафэмкIэ школ къызэIуфхащ. Ар хэт зи жэрдэмыр?
- ИлъэсиплI и пэ, зэныбжьэгъухэр дыщысу, ди ныбжьэгъуфI Битокъу Науркъан чэнджэщ къыдитауэ щытащ щIалэгъуалэр къафэхэм хуэгъэсэным ди къару дыщеплъыжыну. А мурадыр занщIэу дигу ирихьри, Шэрджэс Мухьэмэдрэ сэрэ къызэIутха хъуащ апхуэдэ школ. Къапщтэмэ, ар къызэIухыныр Iуэху тыншкъым, псом япэрауэ, уи зэфIэкIымкIэ езыр узыхуэарэзыжу щытын хуейщ. Зэрыхъум деплъыну къызэIутха хъуами, мы зэманым а Iуэхур къыдэхъулIэу соплъ, цIыху къакIуэхэм я бжыгъэм тепщIыхьмэ. Къэбгъэлъагъуэмэ, иджыпсту я ныбжькIэ зэщхьэщыхауэ гупитIым дадолажьэри, псори зэхэту цIыхуи 100-м нэблагъэ диIэщ.
Къафэм хабзэ куэд епхащ. Укъэфэфу зыбгъэсэныр зыщ, ауэ утыку уикIыжа нэужьи абы хуэфащэу дунейм утетыпхъэщ. Мис апхуэдэ гупсысэхэри ди гъэсэнхэм яхэтлъхьэну дыху­щIокъу. Сабий нэхъ цIыкIухэм ядэлэжьэну къедгъэблэгъащ Батхэ Маринэ. Уэркъ къафэмрэ ­къафэ кIыхьымкIэ къыщIыдогъадзэ, къыкIэ­лъыкIуэу джэгу къафэр, лъапэрисэр, убых лъапэрышэр, ди къуэш абхъазхэм я къэфэкIэр ядогъащIэ. Ансамблым хыхьэн дгъэхьэзыру аракъым, джэгум, хьэгъуэлIыгъуэхэм утыку щихьэфын хуэдэу, абы екIуу зэритыныр аращ мураду зыхуэдгъэувыжыр.
- Упсэу, Албэч. Фи мурадхэр къывэхъулIэну ди гуапэщ.
 

Епсэлъар БАГЪЭТЫР Луизэщ.
Поделиться: