Къэрал Думэмрэ ФедерацэмкIэ Советымрэ мылъкуу хуаутIыпщыр хуагъэмэщIэнущ
Урысейм ФинансхэмкIэ и министерствэм къыхилъхьащ Къэрал Думэмрэ ФедерацэмкIэ Советымрэ ятригъэкIуадэ мылъкур 2021 гъэми къыкIэлъыкIуэ 2022, 2023 илъэсхэми ягъэмэщIэну.
Къэрал Думэм 2021 гъэм трагъэкIуэдэнур сом мелуан 337-кIэ, 2022 гъэм сом мелуан 576,7-кIэ, 2023 гъэм - сом мелуан 255,6-кIэ ягъэмэщIэну я мурадщ.
ФедерацэмкIэ Советым мылъкуу хухахым 2021 гъэм сом мелуан 217-рэ, 2022-м - сом мелуан 338-рэ, 2023-м году - сом мелуани 178-рэ хукIэрагъэхуну жаIэ.
Абы къыдэкIуэу, министерствэм щафIэзахуагъэщ къэралым и Президентым и Администрацэм трагъэкIуадэ мылъкур нэхъыбэ щIыныр. 2021 гъэм а IуэхущIапIэм хухахым хущIагъунущ сом мелуан 88-рэ, 2022 гъэм яIэрыхьэнур сом мелуани 191-кIэ нэхъ мащIэнущ, ауэ 2023 гъэм хущIагъужынущ сом мелуан 218,8-рэ.
Псори зэхэту Президентым и Администрацэм гъэ къакIуэ сом мелард 14,28-рэ, 2022 гъэм сом мелард 14,4-рэ, абы къыкIэлъыкIуэ илъэсым сом мелард 14,8-рэ иратынущ.
Правительствэм и УнафэщIым, абы и къуэдзэхэм, Правительствэм и Аппаратым и лэжьакIуэхэм хуаутIыпщыр нэхъ мащIэ хъунущ.
Къалащхьэм и тхыдэм игъащIэкIэ хэмыгъуэщэжыну лъэужь
Ливаным и къалащхьэ Бейрут и кхъухьтедзапIэм шыщхьэуIум и 4-м и пщыхьэщхьэм гузэвэгъуэшхуэ къыщыхъуащ - гъэтIылъыпIэм мафIэс къыщыхъури, абы щIэлъ химие пкъыгъуэхэр къэуащ. Насыпыншагъэм, зэкIэ къызэратамкIэ, цIыхуищэм щIигъу хэкIуэдащ, миниплIым щIигъум фэбжь хахащ.
ЗэрыхуагъэфащэмкIэ, къэуар кхъухьтедзапIэм 2014 гъэ лъандэрэ щахъумэ аммиачнэ селитрэрэ хьэрэкIытIэхэмрэщ. Селитрэр тонн 2750-рэ хъурт. Къэхъуар теракту къэзылъытэхэри щыIэщ, абыхэм США-м и президент Трамп Дональди яхэту, ауэ Iуэхур нэсу зэхамыгъэкIауэ и пэжыпIэр жыIэгъуейщ. Хабзэншэу къэралым кърашэ селитрэр таможеннэ къулыкъущIапIэм и лэжьакIуэхэм къытрахауэ илъэсих лъандэрэ абдежым зэрыщызэтелъыр щIэпхъаджащIэхэм къагъэсэбэпагъэнкIэ хъуну жаIэ куэдым.
Ар апхуэдизкIэ ину къэуати, къалэ псор зэщIигъэхъеящ. КхъухьтедзапIэм къедза щIыпIэм и мызакъуэу, километр бжыгъэкIэ абы пэжыжьэ унэхэми я бжэ-щхьэгъубжэхэр хиудащ, псэупIэ куэд икъутащ. Сэкъатышхуэ зыгъуэтахэм ящыщщ Австралием и посольствэмрэ, дунейпсо аэропортымрэ я унэхэр. Зэрыгъэгужьея къалэдэсхэм япэщIыкIэ щIыр хъейуэ къащыхъуащ, ауэ макъышхуэр щызэхахым лъэщагъышхуэ зиIэ лагъым къэуам хуахьащ.
«Ар Японием и Хиросимэрэ Нагасикэрэ къыщыхъуам ещхьт, - жиIащ Бейрут и губернатор Аббуд Марван. - Гузэвэгъуэшхуэщ ар ди дежкIэ, къэхъуа псэдзыгъэм и гугъу умыщIыххэми, къалэдэс мин 300 псэупIэншэу къэнащ. Бейрут хэщIыныгъэу игъуэтар зэкIэ къэбжыгъуейщ, ауэ хуэбгъэфащэ зэрыхъунумкIэ, ар доллар мелардищ хуэдиз и уасэщ».
«Сэ сетIысэхынукъым, къэхъуам и щхьэусыгъуэр нэсу зэхамыгъэкIауэ икIи абыкIэ къуаншэр жэуап ткIийм ирамышэлIауэ, - жиIащ Ливаным и премьер-министр Дияб Хьэсэн. - Тонн 2750-рэ хъу селитрэр илъэсихкIэ гъэтIылъыпIэм щIэбгъэлъыныр къэбгъэхъу хъунут, абы цIыхухэм къахуихьыфыну гузэвэгъуэм уемыгупсысу?!»
Дияб къихилъхьащ Iуэхур зэхэзыгъэкIыну гуп щхьэхуэ къызэрагъэпэщыну. Абы сыхьэт 48-м къриубыдэу къихутэн хуейщ къэхъуам и щхьэусыгъуэр.
Ливаным шынагъуэншагъэмкIэ и къулыкъущIапIэм мазитху ипэкIэ Iуэху къиIэтауэ щытауэ жаIэ иджы, Бейрут и кхъухьтедзапIэм аммиачнэ селитрэу куэд зэрыщызэтелъым шынагъуэшхуэ къызэритым иригузавэу. Абыхэм ирагъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм къагъэлъэгъуар зыхуэфащэ IуэхущIапIэхэм хуагъэхьат. А Iуэхум унафэ тращIыхьын зэрыхуейм абыхэм гу лърагъэтат къэрал унафэщIхэми кхъухьтедзапIэм и Iэтащхьэхэми, къэхъукъащIэ къызэрымыкIуэм цIыхухэр щыхъумэным хуэгъэзауэ зэфIагъэкIыпхъэхэр ялэжьыну къыхураджэу. Лъэпкъ шынагъуэншагъэмкIэ органхэм нэхъыщхьэу къагъэувар селитрэр хъумэным теухуауэ щыIэ хабзэхэм тетынырт. Иджы сыт а Iуэхур къэпIэтыжкIэ - абыхэм и кIэм нагъэсакъым гузэвэгъуэ къэзышэнкIэ хъуну щыта (икIи къэзыша) Iуэхур, гу зылъатам икIэщIыпIэкIэ унафэ тещIыхьын зэрыхуейр пхагъэкIыфакъым. Абы и зэранкIэ унагъуищэхэм гуауэшхуэ къатепсыхащ, къэралми къалащхьэми я тхыдэм къыхэнащ игъащIэкIэ хэмыгъуэщэжыну лъэужьу.
Нобэ
♦Урысейм зыхъумэжыныгъэмкIэ и къэрал къулыкъущIапIэм связь хэхамрэ хъыбарегъащIэхэмкIэ и IэнатIэм и махуэщ
♦Китайм щагъэлъапIэ зэгуэкIуахэм я махуэр
♦1646 гъэм къэзакъ атаман Пожарский Семёнрэ адыгэпщ Черкасский Муцалрэ зауэлI мини 6 зыхэт я дзэр Нурадин-Джэрий и лагерым теуэри, хьэбэсабэу зэтракъутащ.
♦1803 гъэм «Надежда», «Нева» кхъухьхэр, капитан-лейтенантхэу Крузенштерн Иванрэ Лисянский Юрийрэ зи унафэщIхэр, дунейр къызэхакIухьыну ежьащ. А зекIуэр илъэсищкIэ екIуэкIащ.
♦1833 гъэм Черепанов зэадэзэкъуэхэу Ефимрэ Миронрэ Урысейм япэ дыдэу мафIэгу щащIащ, гъущI гъуэгууи километри 3,5-рэ щаухуащ.
♦1858 гъэм инджылыз пащтыхь гуащэ Викторие Оттавэ къалэр Канадэм и щыхьэру къэлъытэным теухуа унафэ ищIащ.
♦1941 гъэм Хэку зауэшхуэм и зэманым совет кхъухьлъатэзехуэ Талалихин Виктор И-16-м ису жэщым бий кхъухьлъатэм ебгъэрыкIуащ. Апхуэдэ нэхъапэм зыми хузэфIэкIатэкъым. Абы нэмыцэ Не-111 кхъухьлъатэр къриудыхащ, езым ейми сэкъат игъуэтауэ къехуэх пэтрэ парашюткIэ къелъэну хузэфIэкIащ. Къигъэлъэгъуа хахуагъэм папщIэ абы «Совет Союзым и ЛIыхъужь », цIэр къыхуагъэфэщауэ щытащ. Талалихиныр фашист истребителхэм япэмылъэщу хэкIуэдауэ щытащ 1941 гъэм жэпуэгъуэм и 27-м.
♦1942 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым зауэ щытыкIэ щагъэуващ.
♦1987 гъэм США-м щыщ, псы есынымкIэ цIэрыIуэ хъуа Кокс Линн уи фIэщ мыхъун хахуагъэрэ тегушхуэныгъэрэ къыкъуэкIащ. Градусих фIэкIа зи мыхуабагъ псым щесурэ, США-м къыщыщIидзэри, Урысейм къэсащ а цIыхубз хахуэр. Кокс зэпиупщIащ метр 4160-рэ зи кIыхьагъ Берингов псыдэжыпIэр - Аляскэ штатым хыхьэ Диомид ЦIыкIу хытIыгум къыщежьэри, Урысейм и Диомидышхуэ хытIыгум нэсу хым къызэпрысыкIыфащ.
♦1947 гъэм къалъхуащ уэрэджыIакIуэ, СССР-м, Украинэм, Молдавием я цIыхубэ артисткэ Ротару Софие.
♦1954 гъэм къалъхуащ футболист, тренер цIэрыIуэ, СССР-м щIыхь зиIэ и гъэсакIуэ,1980 гъэм Москва щекIуэкIа ХХII гъэмахуэ Олимп Джэгухэм къэралым и командэ къыхэхам хэту домбеягъ медаль къыщызыхьа, УФ-м и Къэрал Думэм Физкультурэмрэ спортымкIэ и комитетым и унафэщI Газзаев Валерий.
♦1960 гъэм къалъхуащ США-м щыщ киноактёр цIэрыIуэ Духовны Дэвид.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 22 - 24-рэ, жэщым градус 15 - 16 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
ПщIэ псор жумыIэ, жаIэ псор зэгъащIэ.
