Къэбэрдей-Балъкъэрым футболым щыдихьэххэм иджыблагъэ хъыбар гуапэ къаIэрыхьащ - «Спартак-Налшыкым» къигъэзэжащ 2009 гъэм мэкъуауэгъуэм и 14-м Санкт-Петербург и «Зенит»-м и гъуэр хигъащIэу ди щIалэхэр премьер-лигэм зэрыхэтрэ я хьэрхуэрэгъухэм худагъэкIа япэ топи 100-р иризыгъэкъуа, Къэзахъстаным и командэ къыхэхам 2013 гъэм щыджэгуу къыкIэлъыкIуэ илъэсым дунейпсо чемпион хъуа нэмыцэхэмрэ нэгъуэщI гуп лъэщхэмрэ ехъулIэныгъэкIэ япэщIэта Джатэрывэ Къазбэч.
«Спартак-Налшыкым» щIэгъэкъуэн лъэщ къызэрыIэрыхьам ар и щыхьэтщ. ЕтIуанэ дивизионым и лъащIэм щетIысэха ди командэм зыкъиIэтыжу текIуэныгъэщIэхэм зэрыхущIэкъунум ар и нэщэнэщ. АбыкIэ Джатэрывэ Къазбэч IэщIэгъэкъуэн нэс къызэрыхуэхъунум шэч хэлъкъым гъуащхьэхъумэныкъуэ цIэрыIуэм дэщIыгъуу Налшык къэзыгъэзэжахэу Мэкъуауэ Залым, Пащты Руслан, Багъэтыр Альберт, Гугуев Магомед сымэ, нэгъуэщIхэри. Ахэр фIыуэ щыгъуазэщ текIуэныгъэхэр зэрызыIэрагъыхьэ щIыкIэм икIи куэд щIакъым Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыхьыр къэралпсо утыкум зэрыщаIэтрэ.
Псалъэм къыдэкIуэу къыхэгъэщыпхъэщ адэ-мыдэкIэ щызэбгырыдза ди щIалэ лъэрызехьэхэр къешэлIэжынымкIэ лэжьыгъэшхуэ зэрызыфIигъэкIар Мэшыкъуэ Аслъэн зи унафэщI «Спартак-Налшык» профессионал футбол клубым. Ахэр щапхъэ нэс зэрахуэхъунум шэч хэлъкъым Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм хэт адрей нэхъыщIэIуэхэми икIи дяпэкIэ къалэн нэхъ инхэм зрапщытыну дыщогугъ.
Шэч хэмылъу, ди республикэм футболым щыдихьэххэр нэхъыбэу зыщыгуфIыкIахэм ящыщщ Джатэрывэ Къазбэч. Нобэми гум щыдгъафIэ премьер-лигэм щыхэта илъэсхэм ар «Спартак-Налшыкым» жыджэру щыджэгуащ икIи дигъэкIа топ дахэхэмкIэ дэрэжэгъуэ ин къаритащ.
Къэзахъстаным и командэ къыхэхам, а къэралым и гуп лъэщ зыбжанэм зыкъыщигъэлъэгъуауэ Урысей Федерацэм и етIуанэ дивизионым къызэрыщыхутэжар куэдым яфIэгъэщIэгъуэнт икIи ар ямыбзыщIу къыщеупщIым, Джатэрывэ Къазбэч яжриIащ: «Иужь илъэсиблым Къэзахъстаным сыщыIащ икIи унагъуэм хуабжьу сыхуэзэшащ. Ар Къэбэрдей-Балъкъэрым къэзгъанэри, сэ Азие Курытым сыщыIащ. Арати, си сабийхэр щIагъуэу срамыгъусэу къэхъуащ. Иджы дызэуIужащи, гулъытэ нэхъыбэ езгъэгъуэтын хуейщ. «Спартак-Налшыкым» къызэрызгъэзэжами телъыджэ гуэр хэлъкъым. Аращ сэ топджэгум куууэ сыхэзышар, си цIэр зыгъэIуар. КъищынэмыщIауэ зыщыдгъэгъупщэнкъым, дэ сыт щыгъуи командэ лъэщхэр дызэриIар, дяпэкIи абы дызэрыхущIэкъунур.
Нэхъ пасэжуи «Спартак-Налшыкым» къэзгъэзэжынут икIи мы гъэр къызэрихьэрэ абы иужь ситащ. АрщхьэкIэ зэхьэзэхуэр зэрекIуэкI регламентым апхуэдэ Iэмал къыщызитар иджыщ: Къэзахъстаным и командэ къыхэхам сыщыхыхьэм а къэралым и гражданствэр къэсщтэн хуей хъуащ икIи Урысей Федерацэм и нэгъуэщI къэрал цIыху сыхъуащ. Абы и етIуанэ дивизионым апхуэдэхэр щыджэгуну иджыри къэс хуитакъым. Куэд щIакъым ЕАЭС-м (Къэзахъстаным, Белоруссием, Армением, Къыргъызым) къыддыхэт къэралхэм щыщхэр хамэ къэрал цIыхуу Урысейм къызэрыщамылъытэжрэ. Арати, «Спартак-Налшыкым» сыщыджэгуну къэзгъэзэжыну Iэмал иджы згъуэтащ.
Налшык и «Спартак»-м 2007 гъэм къыхагъэхьэхукIэ Джатэрывэ Къазбэч и хъыбар зэхэтхакъым. Адрей ди щIалэщIэ куэдхэми яхуэдэу, Къэбэрдей-Балъкъэрым футболым зыщыхуигъэса иужькIэ, ар и насып лъыхъуэу хамэ щIыпIэхэм къыщыщIидзащ икIи ящыгъупщэжащ. Гу щылъатар зыхэт Шахты къалэм и «Буревестник-ЮРГУС» командэмрэ дыдейхэмрэ зэныбжьэгъугъэ зэIущIэ зэдрагъэкIуэкIыущ. Налшыкдэсхэм я хьэрхуэрэгъухэм хуабжьу къахэжаныкI азиат теплъэ зиIэ щIалэм щыщIэупщIэм, ар ди лъахэм къыщалъхуауэ икIи топджэгум зыщыхуигъэсауэ къыщIэкIащ. Апхуэдэ щIыкIэкIэ Къазбэч къыщыхутащ премьер-лигэм а зэманым уей-уей щыжезыгъэIа Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм.
«Спартак-Налшыкым» и фащэр щыгъыу Джатэрывэр джэгупIэ губгъуэм япэу къыщихьар 2007 гъэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 30-ращ. Владивосток къикIа «Луч»-м драгъэкIуэкI зэIущIэр иухыным дакъикъитI иIэжу абы Мэшыкъуэ Аслъэн ирагъэхъуэжащ. А зэман кIэщIыр щIыхухахар премьер-лигэм и IэфIыр мащIэу нэхъ мыхъуми зыIуигъэхуэн, абы щекIуэкI бэнэныгъэр зыхищIэн папщIэщ.
А илъэсым Къазбэч къэралым и чемпионатым джэгугъуитхурэ кубокыр къэхьыным ехьэлIа зэхьэзэхуэм зэIущIищрэ щригъэкIуэкIащ. Нэхъыбэу зыхэтар «Спартак-Налшыкым» и щIалэгъуалэ гупращ. Абы зыкъызэрыщигъэлъэгъуа джэгугъуэ 24-м топищ я хьэрхуэрэгъухэм щахудигъэкIащ.
КъыкIэлъыкIуэ 2008 гъэм щыщIэдзауэ гъуащхьэхъумэныкъуэ Джатэрывэ Къазбэч «Спартак-Налшыкым» и пашэхэм ящыщ зы хъуащ. Абы джэгукIэфI къигъэлъагъуэрт икIи и цIэр фIыкIэ Iуат. 2009 гъэм мэкъуауэгъуэм и 14-м ди командэм и тхыдэм хыхьа Iуэхугъуэ Налшык и «Спартак» стадионым къыщыхъуащ: премьер-лигэм зэрыхэтрэ топи 100-р ди командэм я хьэрхуэрэгъухэм яхудигъэкIащ. Санкт-Петербург и «Зенит» гуп лъэщыр къызэрыригъэблэгъам кIэлъыплъыну абы кърихьэлIа цIыху минхэм ар дэрэжэгъуэ лей ящыхъуащ, ди лъахэгъу Джатэрывэ Къазбэч къызэрехъулIам къыхэкIыу.
Адыгэ щIалэм и ехъулIэныгъэхэм хуабжьу дыщыгуфIыкIырт. Нэрылъагъут абы къэкIуэну дахэ зэриIэр. Езыми къыгурыIуэрт нэхъыбэж зэрыхуэфащэр икIи 2010 гъэм Къэзахъстаным ФутболымкIэ и федерацэм я къэралым и гуп къыхэхам хыхьэну зыкъыщыхуагъазэм арэзы хъуащ. Ар куэд зыпэмыплъа Iуэхугъуэт икIи абы теухуауэ дыщеупщIым къыджиIат:
- Сэ къэралым и командэ къыхэхам сыхэту сыджэгуну сыхуейщ, - къыхигъэщат Къазбэч. - Урысейм апхуэдэ Iэмал щызиIэнукъым, къэзахъхэр абыкIэ къызолъэIу. Арати, сэ къыхэсхащ си Iэзагъым хуэныкъуэ къэралыгъуэм сызэрыригъэблэгъар. «Спартак-Налшыкым» и унафэщIхэми лъэбакъуэ тэмэм счауэ къалъытащ.
Пэж дыдэуи, зыкъигъэлъэгъуэн папщIэ, Джатэрывэм и дежкIэ ар хэкIыпIэфIт. А зэманым щыIа хабзэхэм япкъ иткIэ, дэтхэнэ футболистри сыт хуэдэ къэралми и командэ къыхэхам хыхьэну хуитт, нэгъуэщIым нэхъапэм хэмытамэ. Арати, гражданствэ тIууащIэ (Урысей Федерацэм ейм дэщIыгъуу Къэзахъстаным ейри) хузэрагъэпэщри, и Iуэхухэр тэмэму хузэфIагъэкIащ.
Зи цIыху хъуа къэралыщIэм и щIыхьыр ихъумэну Джатэрывэ Къазбэч Iэмал игъуэтащ 2010 гъэм фокIадэм (сентябрым) и 7-м. Европэм и чемпионатым и кIэух зэпеуэм хэтынухэр къыщыхах зэхьэзэхуэм ипкъ иткIэ, Къэзахъстаным и командэ къыхэхам япэ дыдэу хэту Австрием пэщIэтащ. ИужькIэ джэгугъуэ зыбжанэми зыкъыщигъэлъэгъуащ. Псом хуэмыдэу гукъинэж хъуащ 2013 гъэм Германием и командэ къыхэхам зэрыдэджэгуар. Адыгэ щIалэр яхуэфэщэну япэщIэтащ илъэс дэкIмэ дунейпсо чемпион Бразилием щыхъуну нэмыцэ футболист гъуэзэджэхэу Клозе, Нойер, Мюллер, Ройс сымэ, нэгъуэщIхэми. А зы закъуэм щхьэкIэ Къэзахъстаным и командэ къыхэхам хыхьами ирикъунт.
2010 гъэр иухыхукIэщ Джатэрывэр «Спартак-Налшыкым» зэрыхэтыжар. ЗэрыщыIа илъэсиплIым псори зэхэту зэIущIэ 83-рэ щригъэкIуэкIарэ 3 къыщыхэжаныкIауэ абы гупыр ибгынащ, пасэу зэращIылIа зэгурыIуэныгъэм и пIалъэр икIати.
Куэдым яфIэгъэщIэгъуэну ар хыхьащ япэ дивизионым щыджэгу Сочэ и «Жемчужина»-м. АрщхьэкIэ щыуауэ къыщIэкIащ - мазэ бжыгъэ нэхъ дэмыкIыу а гупыр зэхьэзэхуэм къыхагъэкIыжащ, мылъкукIэ зэрыпэмылъэщыр и щхьэусыгъуэу. Мыгувэу Владикавказ и «Алания»-м къащтащ. Абы дэщIыгъуу а илъэсым япэ дивизионым щытекIуэри, премьер-лигэм щыджэгуну хуитыныгъэ къихьащ. Къэралым и гуп нэхъыщхьэм зэрыхыхьэу владикавказдэсхэм нэгъуэщI футболист зыбжанэ кърагъэблэгъащ икIи Къазбэч хуэмурэ лей къэхъуащ. 2012 гъэм «Алания»-м хэту чемпионатым джэгугъуитIрэ кубокыр къэхьыным теухуа зэпеуэм зы зэIущIэрэ фIэкIа щыхамыгъэтым, къахэкIыжащ.
Абы иужькIэ иунэтIащ зи щIыхьыр дунейпсо утыкум щихъумэ Къэзахъстаным. Ар гуфIэжу къащтащ Алма-Ата и «Кайрат»-м. КъыкIэлъыкIуэу Шымкент и «Ордабасы»-м, Кызыл-Орда и «Кайсар»-м, Павлодар и «Иртыш»-м къыщыщIидзащ. Мы гъэм и пэщIэдзэм Актау и «Каспий»-м хыхьащ. Мис иджы Къэбэрдей-Балъкъэрым къигъэзэжащ, нобэкIэ зи Iуэхухэр мыщIагъуэ «Спартак-Налшыкыр» текIуэныгъэщIэхэм тригъэгушхуэну. Ар щапхъэ нэс зэрахуэхъунум шэч хэлъкъым ди командэм хэт нэхъ щIалэщIэхэм. Абыхэм яригъэлъэгъунрэ зыхуиущиинрэ Джатэрывэ Къазбэч и куэдщ.
