Дунейм щыхъыбархэр
ЦIыхухэр иджыпсту къыщыщIэдзауэ топсэлъыхь
2024 гъэм екIуэкIыну президент хэхыныгъэхэм
Урысей Федерацэм и УнафэщI Путин Владимир къыкIэлъыкIуэ президент хэхыныгъэхэм и кандидатурэр къыщигъэлъэгъуэну пIэрэ? Абы щIэмыупщIэрэ ар зыфIэмыгъэщIэгъуэнрэ ди къэралыр къэгъэнауэ, нэгъуэщI хэкухэми куэд дыдэ щыбгъуэтыну къыщIэкIынкъым.
«Урысей. Кремль. Путин» фильмыр тезых ВГТРК-м и корреспондентхэм къэралым и Президентым интервью къыщыIахым, а упщIэри иратащ. Абы и жэуапу Путиным жиIащ езым пыухыкIауэ зэкIэ зыри зэрыжимыIэфынур, а Iуэхум егупсыса щхьэкIэ, зыми зэрытримыубыдар.
«Абы и унафэ зэкIэ сщIакъым, ауэ а къулыкъум увыну хуейхэм ящIыгъуу зыкъэзгъэлъэгъуэнри зыхуэIуа щыIэкъым, апхуэдэ Iэмал Конституцэм къызиту щытмэ. Деплъынщ, хэхыныгъэхэм я пIалъэр нэхъ гъунэгъу къэхъумэ».
Къэралым и Президентым къулыкъущIэхэр къыхуриджащ, 2024 гъэм екIуэкIын хуей хэхыныгъэхэм езыр щызэзыхъуэкIыфынкIэ хъунухэр къалъыхъуэу щымысу, я пщэ къыдэхуэ къалэнхэр ягъэзэщIэну. «Фылэжьэн хуейщ, армыхъумэ, къэрал къулыкъур зыхуэбгъэфащэ хъунухэр къыхэфхыу фыщыскIэ Iуэхур зэфIэкIынукъым», - къыхигъэщащ абы.
Конституцэм абы теухуауэ халъхьэ зэхъуэкIыныгъэр пхымыкIмэ, къэхъунури зэрищIэр жиIащ Путиным: «ФщIэрэ, сэ иджыпсту къехьэкI-нехьэкI хэмылъу вжесIэнщ, ар пхымыкIмэ, къэхъунур: илъэситI хуэдэ дэкIмэ, ар сэ згъэунэхуауэ сыщыгъуазэщ, зэтеухуауэ екIуэкI лэжьыгъэм и пIэкIэ властым и IэнатIэ куэдым пэрытхэм я нэхэр зэрагъажэу щIадзэнущ, а къулыкъум екъункIэ хъунухэр къалъыхъуэу, абыхэм якIэлъызеплъэу, я IуэхущIапIэхэм тепсэлъыхьу».
Конституцэм халъхьэ зэхъуэкIыныгъэхэм я гугъу щищIым, Президентым къыхигъэщащ ахэр и чэзу дыдэу къызэрилъытэр.
«Сэ шэч лъэпкъ къытесхьэркъым ди Конституцэм а къэдгъэлъэгъуа зэхъуэкIыныгъэхэр хэлъхьэн зэрыхуейм. Ар къыщытщтэм къэралыр икъукIэ щытыкIэ ткIийм итт, политикэ гугъуехьхэм ираундэкIырт. Танкхэр парламентым топкIэ щеуа зэмант ар, Москва цIыху зыхэкIуэда зэпэщIэтыныгъэхэр щекIуэкIырт, - ягу къигъэкIыжащ Путиным журналистхэм. – Иджыпсту, Тхьэм и шыкуркIэ, политикэ щытыкIэри, цIыхухэм я псэукIэри нэгъуэщIщ. Апхуэдэу щытми, гулъытэ зыхуэтщIын хуей зи чэзу къалэнхэр зэтрихьащ. Мис ахэр зэтегъэкIыжынымкIэ сэбэп хъунущ а зэхъуэкIыныгъэхэр.
Президентым нэгъуэщI Iуэхухэми я гугъу ищIащ. Псалъэм папщIэ, ахэр ехьэлIат а зэманым СССР-м хыхьэ республикэхэр зэрызэбгрыкIыжа щIыкIэм, абы теухуа хабзэ лъэпкъ Конституцэм щымыубзыхуауэ, щхьэж зэрыхуейуэ я Iыхьэ зэрыхахар.
«Мыпхуэдэ упщIэ къоув: дауэ зэрыпщIынур, псалъэм папщIэ, мыр - зы республикэ гуэр Совет Союзым къыхыхьащ, Урысейм игъащIэ лъандэрэ ейуэ щыта щIы Iыхьэхэр иратащ. Зэман дэкIри, абы мурад ищIащ СССР-м хэкIыжыну. Апхуэдэу щытми, Союзым щыхыхьам иIаракъым абы къищтар, атIэ Урысейм «саугъэт зыхуригъэщIахэри» здихьащ. А Iуэхухэм - щызэхыхьэми щызэхэкIыжми яIахэр зэрызэпалъытын хуейм - теухуа зы дэфтэри тхауэ щыIэкъым».
Мис аращ къихьыр хабзэр убзыхуауэ, Iуэху псоми тегъэпсыхьауэ щымытыным.
Нобэрэ пщэдейрэ
Мэкъуауэгъуэм и 24,
бэрэжьей
♦ТекIуэныгъэм и Парадыр щекIуэкIа махуэщ. 1945 гъэм Москва и Утыку Плъыжьым ирикIуащ СССР-р Германием зэрытекIуам и щIыхькIэ къызэрагъэпэща парадыр.
♦Чувашие Республикэм и махуэщ
♦Азербайджаным щагъэлъапIэ машинэ зыщI промышленностым и лэжьакIуэхэм я махуэр
♦Шотландием и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ
♦1710 гъэм Санкт-Петербург пэмыжыжьэу къыщызэрагъэпэщащ Царское Село щIапIэр, иужькIэ Урысейм и пащтыхьхэм я псэупIэ хъуауэ щытар.
♦1812 гъэм франджы император Наполеон Бонапарт и армэр, Неман псыр къызэпиупщIри, Урысей империем къизэрыгуащ - 1812 гъэм екIуэкIа Хэку зауэ фIэщыгъэр иIэу ди тхыдэм хыхьа зэпэщIэтыныгъэшхуэм щIидзащ.
♦1930 гъэм радар Iэмэпсымэр япэу къагъэсэбэпащ, уэгум ит кхъухьлъатэм зыпащIэн папщIэ.
♦1934 гъэм Киев Украинэм и къалащхьэ хъуащ. Абы и пэкIэ а республикэм и щыхьэру щытар Харьковт.
♦ 1937 гъэм Республикэм и Советхэм я зи мычэзу съездым къищтащ Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и япэ Конституцэр.
♦1941 гъэм къызэрагъэпэщащ Совет хъыбарегъащIэ бюрор. Аращ фронтым щекIуэкIхэм цIыхубэр щыгъуазэ зыщIу щытар, Левитан Юрий и макъ гум хыхьэр радиохэм къиIукIыурэ.
♦1908 гъэм къалъхуащ СССР-м и цIыхубэ артисткэ Ладынинэ Маринэ.
♦1912 гъэм къалъхуащ совет актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист Филиппов Сергей.
♦1923 гъэм къалъхуащ филологие щIэныгъэхэм я доктор, профессор, ЩIДАА-м и академик, УФ-ми АР-ми щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ КIэрашэ Зейнаб.
♦1936 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэм я доктор, АКъУ-м и профессор, УФ-м щIыхь зиIэ и дохутыр АфIэунэ Алий.
♦1951 гъэм къалъхуащ режиссёр, УФ-м, Абхъазым, КъБР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ Фырэ Руслан.
♦ 1987 гъэм къалъхуащ ди зэманым и футболист нэхъыфI дыдэхэм хабжэ, олимп чемпион, Аргентинэм и командэ къыхэхам и капитан, Испанием и «Барселона» клубым щыджэгу Месси Лионель.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 30 - 31-рэ, жэщым градус 19 - 20 щыхъунущ.
Мэкъуауэгъуэм и 25,
махуэку
♦Тенджызым щылажьэм и дунейпсо махуэщ
♦УФ-м и Статистикэ IэнатIэм и лэжьакIуэм и махуэщ
♦Словение, Хорватие Республикэхэм я къэралыгъуэхэм я махуэщ. 1991 гъэм ахэр Югославием къыгуэкIащ.
♦Славянхэм я зэныбжьэгъугъэмрэ зэкъуэтыныгъэмрэ и махуэщ
♦1876 гъэм Америкэм щыщ бдзэжьеящэ Енсен Альфред, дунейм щыяпэу, и закъуэу кхъухькIэ Атлантикэ хым зэпрысыкIащ.
♦1946 гъэм СССР-р ФутболымкIэ дунейпсо федерацэм хыхьащ.
♦1959 гъэм Совет Союзым щыяпэу Москва къыщызэIуахащ Америкэм и лъэпкъ выставкэр. Абы щагъэлъэгъуащ США-м щащIа мэкъумэш машинэхэр, автомобилхэр, унагъуэм къыщагъэсэбэп техникэхэр, Iэмэпсымэхэр, апхуэдэуи щыгъынхэр, къабзагъэм ехьэлIауэ къагъэсэбэпхэр, цIыхубзхэм зэрызагъэдахэ напэщыхуэ хуэдэхэр. ТхьэмахуитIым къриубыдэу а выставкэм яфIэтелъыджэу еплъат цIыху мелуанитIым нэблагъэ.
♦1987 гъэм КПСС-м и ЦК-м и Пленумым унафэ къыщащтащ къэралым экономикэ зэхъуэкIыныгъэхэр щегъэкIуэкIыным теухуауэ.
♦1937 гъэм къалъхуащ театрымрэ киномрэ я актёр, егъэджакIуэ, УФ-м и цIыхубэ артист Филозов Альберт.
♦1939 гъэм къалъхуащ экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, Тимирязевым и цIэр зезыхьэ академием и профессор, КъШР-мрэ КъБР-мрэ щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ Агырбэ Юрий.
♦1941 гъэм къалъхуащ адыгей усакIуэ, журналист Нэхей Руслан.
♦1945 гъэм къалъхуащ психологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, жылагъуэ лэжьакIуэ Хъурей Леоренэ.
♦1945 гъэм къалъхуащ экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъМУ-м и профессор, МАИ-м и академик Къэсей Борис.
♦1948 гъэм къалъхуащ журналист, политикэ щIэныгъэхэм я доктор, «Волгоград-ТРВ» ГТРК-м и унафэщIу щыта КIэрашэ Аслъэнбэч.
♦ 1975 гъэм къалъхуащ Урысей шахматист, дунейм и чемпион, дунейпсо гроссмейстер Крамник Владимир.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 25 - 26-рэ, жэщым градус 18 - 19 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Зи дзэлыфэ къыпхуэзытI псори
ныбжьэгъукъым.
