Иужьрей илъэсхэм бэнэкIэ хуитым я цIэр фIыкIэ куэдрэ щоIу ЗакIуий зэкъуэшхэу Анзоррэ Азэмэтрэ. А тIум ныбжькIэ зэрагъэхь щыIэкъым икIи илъэс зэкIэлъхьэужьым - 1997, 1998 гъэхэм - дунейм къытехьащ. Нобэ ди псэлъэгъущ зэкъуэшхэм я нэхъыжь Анзор. Ар спортымкIэ дунейпсо классым и мастерщ, ныбжьыщIэхэм я деж Европэм и чемпионщ, Дунейпсо кубокыр къэзыхьащ.
- Анзор, япэ дыдэу уи цIэр ину щыIуар 2017 гъэращ. Германием и Дортмунд къалэм щекIуэкI спорт бэнэкIэмкIэ ныбжьыщIэхэм я европэ зэхьэзэхуэм и япэ махуэм дыщэ медалыр къыщыпхьри, Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэухэм дэрэжэгъуэ ин ептащ.
- Пэж дыдэу, а илъэсыр хуабжьу схуэугъурлащ. БэнэкIэ хуитымкIэ килограмм 66-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм Европэм и чемпионатым хъарзынэу си тренерхэм сыхуагъэхьэзыращ икIи къыщыспэлъэщын къыхэкIакъым. Утыкум сыкъыщихьа зэIущIэхэм псори зэхэту бжыгъэр 47:3-уэ сыщытекIуащ. ЯпэщIыкIэ схухэгъэщIащ Латвием щыщ Голубев Пётр (14:1), къыкIэлъыкIуэу сефIэкIащ венгр Видэ Ксабэ (10:0), финал ныкъуэм Молдавием икIа Грахмез Николаи гугъу сригъэхьыщакъым (12:2).
Финалми зэныкъуэкъуныгъэ щIагъуэ щыIакъым. Азербайджаным щыщ Наврузов Махал щытездзащ. КIэух зэIущIэм хуэмыфащэу абыи бжыгъэр щыинащ - 11:1.
Апхуэдэ щIыкIэкIэ Европэм щынэхъ лъэщ сыхъуащ. АбыкIэ, дауи, фIыщIэр зейр зэхьэзэхуэм фIы дыдэу сыхуэзыгъэхьэзыра си гъэсакIуэхэу си адэ ЗакIуий Арсен, тренерхэу Грек Игнат, Муратов Эдем сымэщ.
- Европэм и чемпионатым иужькIэ махуэ зыбжанэ нэхъ дэмыкIыу уи ныбжьыр илъэс тIощI зэрырикъунум, дыщэ медалыр абы хуэфэщэн тыгъэ лъапIэ зэрыхъунум къару лей къыпхимылъхьауэ пIэрэт?
- Хьэуэ, абы щыгъуэм апхуэдэ гуэрми сегупсысакъым. Сыкъыщалъхуа махуэри зэи згъэлъэпIащэркъым. АрщхьэкIэ 2017 гъэм а хабзэм сыкъытекIын хуей хъуащ, си Iыхьлыхэр, благъэхэр, ныбжьэгъухэр хуеящ Европэм сызэрыщытекIуамрэ си ныбжьыр илъэс тIощI зэрыхъуамрэ зэдаIэтыну. АбыкIэ хуабжьу сагъэгушхуащ икIи къаруущIэрэ гукъыдэжрэ къысхалъхьащи, фIыщIэ ин яхузощI.
- Европэм и чемпионатым къыщыбгъэсэбэпа Iэмалхэр а зэхьэзэхуэр щекIуэкIым къытрагъэзэжурэ нэхъыбэ дыдэрэ зэплъыжа Iуэхугъуэщ, ахэр яфIэтелъыджэу икIи адрейхэм зрагъэсапхъэу. Ар дауэ къыпщыхъуа?
- Инстаграмми Спорт бэнэкIэмкIэ дунейпсо федерацэм и официальнэ сайтми абыхэм сыщеплъыжащ. ЗгъэщIэгъуащ икIи икъукIэ си гуапэ хъуащ апхуэдэ гулъытэ къызэрысхуащIар. Си тренер нэхъыщхьэми куэд щIауэ сызыгъасэхэми къызжаIэ зэпытт тегушхуауэ, сыкъимыкIуэту, Iэмал зэмылIэужьыгъуэхэр къэзгъэсэбэпу Германием сыщыбэнэну. Абыхэм я чэнджэщым сызэрытетыным сэри сыхущIэкъуащ икIи къызэрызэхъулIам срогушхуэ.
- Германием укъикIыжри, куэд дэмыкIыу, Урысей Федерацэм и ныбжьыщIэ чемпионатым ухэтащ икIи абы и финалым унэсащ. А зэхьэзэхуитIыр пхузэгъэпщэну?
- Европэм дыщэ медалыр къыщысхьами, Урысей Федерацэм и дыжьын медалым нэхъ сыщыгуфIыкIауэ къысщохъу. Абы и щхьэусыгъуэр Германием сызыщыхэта зэхьэзэхуэм псоми тыншу сазэрефIэкIар, Владикавказ щыIа зэпеуэм хьэрхуэрэгъу нэхъ лъэщхэр зэрыщызиIарауэ къыщIэкIынущ. ТIум щыгъуэми сыщалъхуа Къэбэрдей-Балъкъэрми зи щIыхьыр иджыпсту схъумэ Кърымми щыпсэухэм я гукъыдэжыр къызэрысIэтыфам, я щхьэр лъагэу зэрезгъэлъагъужыфам дэрэжэгъуэ ин къызет. А щIыналъитIми хуабжьу иужькIэ сыщагъэлъэпIэжащ.
- Урысей зэхьэзэхуэм укъызыщыпикIуэтар Баев Давид и закъуэщ. ДызэрыщыгъуазэмкIэ, абырэ уэрэ фызэныбжьэгъущ.
- Давид цIыху гуапэщ икIи гъэсащ. Абы дэрэ дызэныбжьэгъущ икIи зыр адрейм дызэрыдэIэпкъуным дыхущIокъу. Зыщыдгъасэхэм, зэхьэзэхуэхэм дыщыхэтхэм и деж дызэхьэрхуэрэгъущ икIи ди зэхущытыкIэхэм ар зэран хуэхъуркъым. Давид увыIэгъуэ имыIэу йобгъэрыкIуэ икIи зы мэскъалкIи къызэтемыувыIэу къоныкъуэкъу. Ар сэри зыхэслъхьащ. Езыми си бэнэкIэхэм щыщ куэд къегъэсэбэп.
- 2017 гъэм Баевыр Урысейм и чемпионатым и къызэIухыныгъэ нэхъыщхьэу къалъытащ. Абы ипэжкIэ апхуэдэ дыдэ пщIэ уэри къыпхуащIащ, иужькIэ Олимп чемпион хъуа Рамонов Сослъэн хуабжьу хэбгъэзыхьри.
- Япэ дыдэ зэIущIэм Рамоновым себэныну къызэрыспэщылъыр къыщысщIэм сыгуфIащ икIи хуэфэщэну сыхуэзгъэхьэзыращ. Абы щIагъуэу сыкъызэримыцIыхум, си бэнэкIэр зэримыщIэм сыщыгъуазэт. Ар хэзгъэщIэнымкIэ Iэмал гъуэзэджэт. ЗэпэщIэтыныгъэр хъарзынэу езгъэжьат икIи Сослъэн къабзэу тездзэну къыщысхукъуэкIаи къэхъуащ. АрщхьэкIэ, зэпеуэм и пэ къихуэу си хьэлъагъым килограммитху кIэрызгъэхун папщIэ гугъу сызэрехьам зыкъызигъэщIащ.
- Уи хьэлъагъыр сыт хуэдиз?
- Килограмм 73-рэ сыхъуу абы щыгъуэм сыщыбанэу щытащ килограмм 65 - 66-м. Апхуэдиз хьэлъагъыр сыт щыгъуи зыкIэрыбгъэхуну гугъущ икIи абы къыхэкIыу килограмм 70-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм иужькIэ сыхыхьащ.
- ИкIи ущыуакъым. 2019 гъэм и гъатхэпэм (мартым) Урысей Федерацэм и командэ къыхэхам ухэту Дунейпсо кубокыр зыIэрыбгъэхьащ.
- Ар зэхьэзэхуэ гуащIэт. Хэгъэрейхэм къищынэмыщIауэ США-м, Тыркум, Ираным, Японием, Кубэм, Монголием, Куржым я командэ лъэщхэр кърихьэлIат абы. ЦIыху минищ зыщIэхуэ Якутск и «Триумф» спорткомплесым гъатхэпэм и 16-мрэ 17-мрэ IэпэдэIупIэ иIэтэкъым. Абы щызэдхэгъэкIащ бэнэкIэ хуитымкIэ Дунейпсо кубокыр 2019 гъэм зыIэрыхьэну гуп къыхэхар. Урысей Федерацэм и щIыхьыр зыхъумэнухэм дыхагъэхьат сэрэ (килограмм 70-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм) БищIо Тимуррэ (килограмм 74-м нэс). Дэ ди зэIущIэ псоми дыщытекIуащ икIи илъэси 8 дэкIауэ Дунейпсо кубокыр ди къэралым къыхуэтхьыжащ.
Дызыхэта «А» гупым ди командэм япэщIыкIэ 9:1-уэ Кубэм къикIахэр щыхигъэщIащ. КъыкIэлъыкIуэу 8:2-уэ Японием дефIэкIащ. Ещанэм Тыркум щхьэкъэIэтыгъуэ къудей еттакъым - 10:0. Арати, япэ увыпIэр дубыдри, финалым дыкIуащ.
КIэух зэIущIэм хьэрхуэрэгъу къащытхуэхъуащ «Б» гупым щынэхъ лъэща Ираным и командэ къыхэхар. АрщхьэкIэ абыи къытпигъэувыфа щыIэкъым. Дэ 9:1-уэ дытекIуащ икIи ебланэу Дунейпсо кубокыр ди къэралым къыхуэтхьащ. Абы ипэкIэ апхуэдэ ехъулIэныгъэхэр Урысей Федерацэм щиIащ Мэзкуу (1992, 2010 гъэхэм), Стиллуотере (Инджылызым, 1998 гъэм), Красноярск (2007 гъэм), Владикавказ (2008 гъэм), Мэхъэчкъалэ (2011 гъэм) къалэхэм щекIуэкIа зэпеуэхэм.
- Къэбэрдей-Балъкъэрым къыдэкIуэу Кърымым и щIыхьри зэкъуэшитIым фохъумэ, абы и цIэкIэ зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэхэм фыхэтурэ икIи фыщытекIуэурэ. ХытIыгуныкъуэм дауэ фыпыщIа хъуа?
- Кърымым щыщ тренерхэмрэ дыдейхэмрэ зэпыщIэныгъэфIхэр яIэщ икIи а щIыпIэм щIэх-щIэхыурэ зыгъэсэныгъэхэр щыдогъэкIуэкI. Аращ къызыхэкIар абы и цIэкIэ утыку дыкъихьэнри.
- Кърымым фыщыпсэурэ, куэдрэ фыщыIэ?
- Хьэуэ. Илъэсым къриубыдэу хэ е блэ дыщыкIуэ, зыщыдгъасэ къохъу. Зэхьэзэхуэхэм зыщыхуэдгъэхьэзырыну Алуштэ IэмалыфIхэр къыщытхузэрагъэпэщащ, дунейм и щытыкIэри фIыуэ дозэгъри, ди унэжьым хуэдэу дыщыIэщ.
- Спорт бэнэкIэр зэкъуэшитIым къыщIыхэфхар сыт?
- Дызыхэплъэни диIэщакъым. Ди адэ ЗакIуий Арсен бэнэкIэ хуитымкIэ тренерщ икIи си къуэшым дэрэ дызэрысабий лъандэрэ тщIэрт дызэрыбэнэнур.
Азэмэт зы илъэскIэ сэр нэхърэ нэхъыщIэми, зэрыцIыкIурэ нэхъ пIащэщ. Ар иджыпсту щобанэ килограмм 86-м нэс зи хьэлъагъхэм я деж икIи къэралым и командэ къыхэхам хэтщ.
- Фыщысабийм зэкъуэшхэр куэдрэ фытепсэлъыхьу къыщIэкIынт фи хьэрхуэрэгъухэр зэрыхэвгъэщIэну Iэмалхэм? Сыт нэхъ фигу къинэжа?
- Пэжщ, армырауи хъунутэкъым. КъищынэмыщIауэ, зэхьэзэхуэ гуэрхэм дыщыкIуэкIэ Азэмэтрэ сэрэ дызэгурыIуэрт саугъэт къыдатахэр зэхуэдгуэшыну. Ди ехъулIэныгъэхэм дапхуэдиз ахъшэ къыпэмыкIуами, арат тщIэр. Азэмэт сыт щыгъуи сэ нэхърэ нэхъ хьэлъащ икIи, нэхъыщIэми, нэхъапэу зэхьэзэхуэхэм хэт хъуащ. Си ныбжьыр илъэсихым щынэсам килограмм 22-рэ сыхъуу арат, илъэскIэ нэхъыщIэ си къуэшым килограмм 24-рэ къигъэпкIырт. Иджыпстуи аращ - сэ килограмм 70-м, Азэмэт килограмм 86-м дыщобанэ.
- Тынш уи адэр щытренерым и деж? Абы утригъэгушхуэрэ хьэмэрэ уигъэбэлэрыгърэ?
- Адэр уи тренеру щытыныр ефIэкIыныгъэшхуэщ. Псалъэм папщIэ, дызэгъусэу зэхьэзэхуэ гуэрым доплъ - Iуэхум мыгурыIэгъуэ гуэр къыхэкIамэ, абы уеупщIу занщIэу чэнджэщ зэбгъэгъуэтыфынущ. КъищынэмыщIауэ, зыгъэсэныгъэхэм зэи укъыкIэрыхунукъым, езым и гъусэу укъыздешэри (мэдыхьэшх). Къыттрикъузэуи сыхужыIэнукъым. Пасэу фыгъуэлъыжти, жьыуэ фыкъэтэджти, мор фщIэти, мыр фымыщIэти жиIэу зэи дызэрихуэркъым икIи зэхэщIыкI зиIэ балигъым хуэдэу сыт щыгъуи къытхущытщ, дзыхьи къытхуещI.
- Хэт абы щапхъэу къыфхуихьыр?
- Дыщысабийм Сайтиев Бувайсар и бэнэкIэр зытет дискхэр къытхуищэхуурэ абы къигъэсэбэп Iэмалхэм дыщигъэгъуазэрт. Американ бэнакIуэ цIэрыIуэ Барроуз Джордан лъакъуэм Iэзэу зэрыщIыхьэу щытами ерыщу зыхэдгъэгъуэзащ.
- ФыщыхущIыхьэм и деж зэкъуэшхэр сыт фыдэзыхьэхыр?
- ТфIэфIщ ди Iыхьлыхэм, ныбжьэгъухэм драгъусэу зыдгъэпсэхун. АрщхьэкIэ апхуэдэу зэкIэ куэдрэ къытхуихуэркъым. Ди къару, зэман псори иджыпстукIэ зыхухэтхыр зэхьэзэхуэхэм зыхуэгъэхьэзырынымрэ абыхэм екIуу дызэрыхэтынымрэщ.
Дунейпсо кубокыр къахьащ. Ар зыIэщIэлъыр тренер ЗакIуий Арсенщ, къыбгъурытхэщ къэралым и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэ Тедеев Джамболэт, зэпеуэм щытекIуахэу БищIо Тимуррэ ЗакIуий Анзоррэ.
Владикавказ щекIуэкIа дунейпсо зэпеуэ иным щытекIуа ЗакIуий Азэмэт.
Зэкъуэшхэм я ныбжьэгъум дэщIыгъуу загъэпсэху.
Анзор и хьэрхуэрэгъур хегъэзыхь.
