Ди республикэм щыпсэу лъэпкъ инхэм ящыщ Къардэнхэ цIыху цIэрыIуэ куэд къытхэкIащ. Абыхэм яхэтщ еджагъэшхуэхэри щIэныгъэлIхэри, дохутыр Iэзэхэри спортсмен цIэрыIуэхэри, гъащIэм и лъэныкъуэ зэмылIэужьыгъуэхэм зи цIэфIхэр щызыгъэIуа нэгъуэщI куэди. Ди Къардэн лъэпкъыр зэрыгушхуэхэм ящыщщ КъБР-м щэнхабзэмкIэ и министру щыта, КъБКъУ-м и тхыдэ-филологие факультетым и декану илъэс куэдкIэ лэжьа, Хэку зауэшхуэм лIыхъужьыгъэ къигъэлъагъуэу хэта зауэлI хахуэ икIи хэкупсэ нэс Къардэн Башир Мыхьмуд и къуэр.
Шэрэдж щIыналъэм хыхьэ Аушыджэр къуажэм 1920 гъэм къыщалъхуащ Башир. Жылэм дэт курыт школыр ехъулIэныгъэкIэ къэзыуха щIалэщIэр лъэпощхьэпо лъэпкъ хэмылъу щIэтIысхьащ Къэбэрдей-Балъкъэр пединститутым тхыдэмкIэ и къудамэм. ЕтIуанэ курсыр къиухыным куэд имыIэжу, 1941 гъэм и накъыгъэ мазэм, Къардэныр дзэм ираджащ, Хэкум къулыкъу хуищIэну. Мазэ нэхъ дэмыкIыу къэхъея Хэку зауэшхуэм ар щрихьэлIащ Ровенскэ областым щыIэу. Адыгэ щIалэ акъылыфIэр замполиту, иужькIэ 176-нэ фочауэ дивизэм и политрукыу щытащ.
Зауэ лыгъейм и гугъуехь куэд зыгъэвахэм ящыщащ Башир, арщхьэкIэ къикIуэт имыщIэу бий ерум пэщIэтащ, лIыгъэрэ хахуагъэрэ къигъэлъагъуэу. 1942 гъэм и щэкIуэгъуэ мазэм лейтенант нэхъыжь Къардэныр зи пашэ тIасхъэщIэх взводым къалэн къыщащIат бийм и щIыбагъ къыдыхьэу, «бзэгу» къаубыдын хуейуэ. А пщэрылъыр къызыхуэтыншэу ягъэзэщIауэ, нэмыцэ штабым щIэс офицер гуэр Iэпхлъэпхыу къахьу, Башир уIэгъэ хьэлъэ хъуащ, и лъэтхьэмпэ сэмэгур лагъым къэуам пиудри. ПсэзэпылъхьэпIэт а махуэр щIалэщIэм и дежкIэ. Езы Башир жиIэжу зэрыщытамкIэ, ар ди дейхэм нэс плIэкIэ къихьыжауэ щытащ Ставрополь крайм щыщ, и ныбжьэгъу зауэлI Попов Александр. ЩытыкIэ хьэлъэм иту, лъы куэди фIэкIуэдауэ Башир уIэгъэщым нашэсащ. ИужькIэ илъэс ныкъуэм щIигъукIэ ар щIэлъащ Новосибирск дэта уIэгъэщым.
Командованием хуэфэщэну къилъытащ адыгэ щIалэм зауэ IэнатIэм щызэрихьа лIыгъэхэр. Къардэн Башир къыхуагъэфэщауэ щытащ «Хэку зауэ» орденым и езанэ, етIуанэ нагъыщэхэр.
Дзэм къыхагъэкIыжа нэужь, Къардэн Башир зы илъэскIэ щылэжьащ я къуажэм дэт курыт школым, иужькIэ абы и унафэщIуи щытащ. ЗэфIэкI лъагэ зыбгъэдэлъу гу зылъата щIалэ жаныр куэд дэмыкIыу ягъэуващ партым и райкомым пропагандэмрэ агитацэмкIэ и къудамэм и унафэщIу. А къалэныр абы къызыхуэтыншэу игъэзэщIащ. Абдеж къыщыувыIакъым Къардэным дзыхь къыхуащIа пщэрылъ лъагэхэр. 1948 - 1955 гъэхэм ар КъБАССР-м и Министрхэм я Советым щылэжьащ, РадиовещаниемкIэ къэрал комитетым и пашэу. КъыкIэлъыкIуэ илъэситIым щытащ ди республикэм щэнхабзэмкIэ и министру. Къэбэрдей-Балъкъэрыр Урысей къэралыгъуэм зэрыгухьэрэ илъэс 400 щрикъу махуэшхуэр щагъэлъэпIэну зыщагъэхьэзыр лъэхъэнэм техуа а пIалъэм къриубыдэу Къардэн Башир лэжьыгъэ куэд зэфIихащ гуфIэгъуэм пыщIа дауэдапщэхэр хуэфэщэну екIуэкIын папщIэ.
1958 гъэм Башир Москва ягъэкIуащ икIи илъэситIкIэ щеджащ КПСС-м и ЦК-м къепхауэ лажьэ Парт школ нэхъыщхьэм. Щалъхуа щIыналъэм къигъэзэжа нэужь, абы лэжьыгъэм КъБКъУ-м щыпищащ икIи дунейм ехыжыху абы щыIащ. Ар лэжьащ декану, политэкономикэмкIэ кафедрэм и унафэщIу. ЕгъэджакIуэ щыпкъэм, къэхутакIуэ емызэшым и къалэмыпэм къыпыкIащ щIэныгъэ лэжьыгъэ зэмылIэужьыгъуэ куэд. Апхуэдэу абы итха статьяхэр, очеркхэр щIэх-щIэхыурэ къытехуэу щытащ ди щIыналъэм къыщыдэкI газетхэм, журналхэм. Ахэр ятеухуауэ щытащ экономикэм, щэнхабзэм, лъэпкъ тхыдэм. ЗэфIиха лэжьыгъэфIхэм папщIэ Башир къыхуагъэфэщащ «ЩIыхьым и дамыгъэ» орденыр, медалхэр, щIыхь, фIыщIэ тхылъ куэд.
Щалъхуа щIыналъэм, Хэкум яхуэпэжу, цIыхухэр, гъащIэр фIыуэ илъагъуу дунейм тетащ Къардэн Башир Мыхьмуд и къуэр. АдыгэлI нэсым и фэеплъ нэхур куэдрэ ди гум илъынущ абы къыщIэна унагъуэми, Къардэн лъэпкъым щыщхэми, зыцIыхуу щыта куэдми.
