Уи ажал зыхэлъым уфIэкIынукъым
Коронавирус узыфэр зыпкърытхэм щеIэзэу Санкт-Петербург дэт сымаджэщым и реанимацэ къудамэм, еханэ къатым щыIэм, дыгъуасэ мафIэс къыщыхъуащ. А гузэвэгъуэм сымаджэхэм ящыщу цIыхуитху хэкIуэдащ.
Уи ажал зыхэлъым уфIэкIынукъым, жыхуаIэм шэч хэлъкъым, армыхъумэ нэгъуэщI къыпхуэгупсысыркъым а къэхъукъащIэм теухуауэ. Ягъэхъужыным щыгугъыу реанимацэм щIэлъхэм и зэран екIащ сымаджэр зэрагъэбауэ Iэмэпсымэр къызэрылыдам.
Гузэвэгъуэр къызыхэкIар зэхэзыгъэкIхэм зэкIэ къызэратамкIэ, аппаратыр щIэщ, накъыгъэм и пэщIэдзэм ягъэувауэ аращ. Ар Iэмэпсымэхэр щащIу Уральск дэт заводым щызэпкъралъхьащ.
«Иджыпсту псори зэпыдолъыт - ток зэрыкIуэ кIапсэхэр зэлъэIэсауэ арами е Iэмэпсымэм дерт иIами, къызэрагъэсэбэпын хуей хабзэхэм дохутырхэр ебэкъуами, куэдыIуэрэ ягъэлэжьами», - жаIащ къэхъуа насыпыншагъэм и щхьэусыгъуэр къэзыхутэхэм.
ЩIыуэпсыр и пIэм йоувэж
ЦIыхухэм я зэхэзекIуэныр нэхъ кIащхъэ ящIын хуей зэрыхъуам и фIыгъэ щIыуэпсым зэрекIам гу лъатащ коронавирус узыфэм пэщIэтыным хуэгъэпса мардэхэм зэрытеувэу.
Автомобилхэм, кхъухьлъатэхэм, нэгъуэщI техникэ зэмылIэужьыгъуэхэм къапих гъуэзу хьэуам хаутIыпщхьэри, кIэрыхубжьэрыхуу адэ-мыдэкIэ щыхыфIадзэхэри, тенджызхэм, хыхэм, псыежэххэм фIейуэ хаутIыпщхьэхэри нэхъ мащIэ зэрыхъуам дыкъэзыухъуреихь дунейм «уэху» зэрыжригъэIэжам и нэщэнэхэр нэрылъагъу щыхъуащ дуней хъурейм и щIыпIэ куэдым.
Псалъэм папщIэ, Италием и ищхъэрэ-къуэкIыпIэ лъэныкъуэмкIэ щыIэ Венецие къалэм, турист нэхъыбэ дыдэ зыхуэхьэщIэхэм ящыщым, и уэрамхэм дэж псыр укъигъэуIэбжьу къабзэ зэрыхъуар яфIэтелъыджэщ цIыхухэм. Абы бдзэжьей хэсу иужьрейуэ щалъэгъуар ящIэжыркъым къалэдэсхэм. Иджы псыр узэпхылъу жэбзащ, бдзэжьейхэри хэз къэхъужащ. Уеблэмэ а каналхэм къыу хужьхэр щесу хъужащ.
«Ди щIыуэпсыр къэбэуэжащ», - щогуфIыкI цIыхухэр.
Франджым и ипщэ-къуэкIыпIэ лъэныкъуэм и тенджыз Iуфэхэри дуней псом щыцIэрыIуэ зыгъэпсэхупIэхэщ, щIы хъурейм и щIыпIэ куэдым къикI цIыху мелуанхэм я нэгузегъэужьыпIэщ. Мы зэманым нэщI хъуа абы и тенджыз Iуфэм иджыблагъэ къесылIащ джейхэмрэ акулэхэмрэ.
Марсель къалэм пэмыжыжьэу иIэ Каланки лъэпкъ паркым ипсхэм хэсу иджыблагъэ ялъэгъуащ джеищхъуэм и ужькIэ дуней псом щынэхъ ин дыдэу къалъытэ финвал жыхуаIэ лIэужьыгъуэр. Абыхэм метр 18-м къыщыщIэдзауэ 24-м нэс я кIыхьагъщ, тонн 40 - 70 хуэдиз я хьэлъагъщ. Кхъухь абрагъуэхэм ящышынэу тенджыз Iуфэм гъунэгъу зыкъыхуэзымыщIу щыта а джей лIэужьыгъуэр псым зэрыщыджэгум цIыхухэр я унэ шордакъхэм иту кIэлъоплъ иджы.
«ЦIыхум и Iэуэлъауэм нэхъапэм апхуэдэ Iэмал зримыта псэущхьэхэр дунейм къытехьэжащ. Джейхэр хуиту тенджыз Iуфэхэм къесылIэ зэрыхъуар телъыджэщ. Абыхэм къагъэзэжащ цIыхухэм траха щIыпIэхэм, - жиIащ Лъэпкъ паркым и лэжьакIуэ Ро Дидье. - Апхуэдэу, Буш-дю-Рон департаментым хуэзэ тенджыз Iуфэм щалъэгъуащ дельфинхэр, тунец инхэр, тенджыз бзухэр, акулэхэр».
«ЦIыхухэр зэрыщIэубыдам фIы къызэрыдэкIуар наIуэщ: дунейм и пащтыхьыр зэрытекIуэту, щIыуэпсыр и пIэм йоувэж, езым ейр къещтэж», - къыхигъэщащ тенджызымрэ къуршхэмрэ джынымкIэ центру Ниццэ къалэм дэтым и унафэщI Шелмэ Ришар.
Ди хъуреягъкIэ къыщыхъу мы щапхъэхэм куэдым урагъэгупсыс. Ярэби, дунейр зэщIэзыщта мы коронавирус узыфэр и щхьэусыгъуэу, щIыуэпсым хъыбар къыдигъащIэу ара дэ ар къызэрытхуэмыныкъуэмкIэ? Алъандэрэ пщIэ зыхуэдмыщIа куэдым дыкIэлъыхъуэпсэжыну пIэрэ?
Нобэ
♦УФ-м и Тенджыз ФIыцIэ флотым и махуэщ. 1783 гъэм тенджыз ФIыцIэм къыщызэрагъэпэщащ Урысей флотыр.
♦1754 гъэм пащтыхь гуащэм, Пётр Езанэм ипхъу Елизаветэ, унафэ ищIащ Урысейм япэ къэрал банк къыщызэгъэпэщыным теухуауэ.
♦1829 гъэм Пушкин Александр Москва кърагъэкIри, Кавказым щызауэ дзэм хагъэхьащ.
♦1836 гъэм Урысейм ухуэн щыщIадзащ къэралым щыяпэ гъущI гъуэгур, Петербург - Царское Село - Павловск щIыпIэхэр зэпызыщIэнур. Километр 26-рэ зи кIыхьагъ а гъуэгур къызэIуахат 1837 гъэм щэкIуэгъуэм и 11-м.
♦1888 гъэм Бразилием къыщащтащ цIыхухэр ягъэпщылIу мыдэным теухуа унафэ.
♦1913 гъэм Дзэлыкъуэ мэкъумэшыщIэхэм зыкъыщаIэтащ.
♦1921 гъэм ЦIыхубэ комиссархэм я советым унафэ ищIащ цIыхухэм зыщагъэпсэхуну, я узыншагъэм щыкIэлъагъэплъыну унэхэр РСФСР-м къыщызэIухыным теухуауэ.
♦1927 гъэм Киев къыщызэрагъэпэщащ «Динамо Киев» футбол командэр.
♦1950 гъэм Инджылызым и Сильверстоун къалэм япэу щекIуэкIащ «Формула-1» къызэдэжэхэр. Иджы ахэр дуней псом цIэрыIуэ дыдэ щыхъуащ.
♦1958 гъэм Швейцарием щыщ инженер Георг де Местраль иратащ зэгуэблэ зэкIэрызыгъапщIэр къызэригупсысам, абыкIэ сату ищI зэрыхъунум щыхьэт техъуэ тхылъ.
♦1991 гъэм Урысейпсо къэрал телерадиокомпанием (ВГРТК) лэжьэн щIидзащ. А махуэм япэу эфирым кIуауэ щытащ «Вести» хъыбарегъащIэ нэтынри.
♦2000 гъэм Урысейм и Президент Путин Владимир и унафэкIэ къызэрагъэпэщащ федеральнэ щIыналъихрэ УФ-м и Президентым и лIыкIуэу абыхэм щыIэнухэм я IуэхущIапIэхэмрэ.
♦1221 гъэм къалъхуащ урысеипщ, дзэзешэ цIэрыIуэ Невский Александр.
♦1913 гъэм къалъхуащ тхакIуэ, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Гъубж Мухьэдин.
♦1924 гъэм къалъхуащ Урысейм и ЛIыхъужь Къардэн Уэхьид.
♦1942 гъэм къалъхуащ совет кхъухьлъатэзехуэ-космонавт, Совет Союзым тIэунейрэ и ЛIыхъужь Джанибеков Владимир.
♦1939 гъэм къалъхуащ УФ-м пщIэ зиIэ и ухуакIуэ, УФ-м пщIэ зиIэ и гъуэгуухуэ, «Мостстрой» ОО-м и генеральнэ директор Джэрыджэ Къанщобий.
♦1944 гъэм къалъхуащ урысей политик, Кемеровэ областым и губернатору илъэс куэдкIэ лэжьа Тулеев Аман.
♦1950 гъэм къалъхуащ США-м щыщ уэрэджыIакIуэ, композитор цIэрыIуэ Уандер Стиви.
♦1965 гъэм къалъхуащ КъБР-м щIыхь зиIэ и артист Зеущэ Iэуес.
♦1969 гъэм къалъхуащ усакIуэ, драматург, УФ-м и драматургхэм я зэпеуэм и лауреат, «Горянка» газетым и редактор нэхъыщхьэ Къаныкъуэ Заринэ.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ, пIалъэ-пIалъэкIэрэ уэшх къыщешхынущ. Хуабэр махуэм градус 20 - 23-рэ, жэщым градус 11 - 14 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Къыхэдзэ закъуэ - дежьуун бгъуэтынщ.
