Мельбурн щыIа Олимпиадэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ щытекIуа Къардэн Мурат и лъагъуэм илъэсий дэкIри Китайм и къалащхьэ Пекин 2008 гъэм щрикIуащ Хъущт Аслъэнбэч. Килограмм 96-рэ зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм абы къыщыпэлъэщын къыхэкIакъым. Штангист ахъырзэман Аккаев Хьэжмурат и етIуанэ Олимпиадэм жэз медалыр къыщихьащ. Iыхьэншэу къэнащ дзюдоист лъэщ Джэданэ Алим.
Нобэрей Китайр зи къежьапIэ хан лъэпкъыр пасэрей дыдэхэм хабжэ. Щэнхабзэ лъагэрэ тхыдэ къулейрэ иIэу ар щыпсэурт бгы лъагэ задэхэмрэ тенджызиплIымрэ къаухъуреихьа щIыналъэ телъыджэм, адрей псоми япэIэщIэу. Ханхэм къалъытэрт уафэм щIихъумэр я закъуэу икIи тыгъэ лъапIэхэр абы хуащIырт, уэшхымрэ дыгъэмрэ щимыгъэщIэн, берычэтыр къаритын папщIэ.
Зэман дэкIри, гъунэгъу чжоу лъэпкъым ханхэр къазэуащ, ауэ абыхэм я зэхэтыкIэмрэ хабзэмрэ щыщ куэд зэхалъхьащ. Уафэм хуащI пщIэри ягъэкIуэдакъым. Аращ иджыри къыздэсым китайхэм уафэ лъабжьэр я хэщIапIэу зыкъыщIалъытэжыр. А щIыпIэ гъуэзэджэм 2008 гъэм щызэхэтащ дунейм и къэхъукъащIэ нэхъ ин дыдэхэм ящыщ гъэмахуэ Олимп Джэгухэр. ЕхъулIэныгъэ яIэу абы хэтащ ди лъахэгъухэри.
Къэбэрдей-Балъкъэрым хыхьэ Тэрч къалэм пэмыжыжьэ Белоглинское къуажэм къыдэкIа Хъущт Аслъэнбэч 2008 гъэм Китайм щызэхэта Олимпиадэм ехъулIэныгъэ щиIэныр зи фIэщ хъур зырызыххэт, Урысей Федерацэм и командэ къыхэхам илъэсиплI хъуауэ хэт пэтми. ЩIэупщIэ щыIэт: «Хэт ар езы Хъущтыр?», «Сыт абы хузэфIэкIынур?», «Ар дауэ къэралым и командэ къыхэхам зэрыхыхьар?». Апхуэдэ псалъэмакъ мыщхьэпэ къекIуэкIхэм емылъытауэ, Аслъэнбэч зыхуигъэувыжа къалэныр зэригъэзэщIэным иужь итт. Нэхъ мащIэ дыдэу ар зыщыгугъар, Пекин зэрыкIуэн путёвкэ зыIэригъэхьэнрати, къехъулIащ.
Хъущтым и зэфIэкIыр къэзымылъыта псоми я нэхейкIэ, Китайм абы лъагапIэ нэхъ ин дыдэр къыщищтэфащ: зэIущIих иригъэкIуэкIати, хыми текIуэныгъэ къабзэ къыщихьащ, и хьэрхуэрэгъухэм зы очкои къаримыгъэхьу! Апхуэдэ ехъулIэныгъэхэр спортым и тхыдэм илъэс куэдкIэ къыхэнэнущ.
Пекин щригъэкIуэкIа япэрей зэIущитIым яужькIэ, цIыху мин 15 зыщIэс пэшым дикторым Хъущтыр къыщригъэблагъэм, псори IэгуауэшхуэкIэ пэджэжащ. Абы и бэнэкIэм кIэлъыплъыну зэIущIэхэм къекIуалIэрт нэгъуэщI къэралхэм я командэ къыхэхахэм я тренерхэри.
Пекин и дыщэ медалыр Аслъэнбэч къыхуихьащ езым фIэкIа зыми нэгъэсауэ къыхуэмыгъэсэбэп бэнэкIэ Iэмал гъуэзэджэм – «бгырыпх зэдзэкIа» зыфIащам. Мы спорт лIэужьыгъуэм хэтхэр щыгъуазэщ ар зэбгъэхъулIэну хуабжьу зэрыгугъур. КъызэрымыкIуэ къарумрэ Iэзагъымрэ къищынэмыщIауэ, абы папщIэ егъэлеяуэ псынщIагъ пхэлъын хуейщ: къыпщхьэщыс хьэрхуэрэгъум напIэзыпIэм укъыIэщIокI, зэщIыбоубыдэ, алэрыбгъум къытыбочри, уи щхьэмкIэ щхьэпрыбодз. Апхуэдэ Iэмалыр Аслъэнбэч хуабжьу дэзыхьэхщ икIи зыхэта адыгэ бгырыпх лъэпкъ бэнэкIэм куэдрэ ущрохьэлIэ.
Хъущтым и «бгырыпх зэдзэкIам» дуней псом и спортсмен цIэрыIуэ куэд ихьащ. Иужьрейхэм ящыщщ Олимпиадэм и финалым щыхигъэщIа нэмыцэ абрагъуэ Энглих Миркэ.
- Псори езыр-езыру къэхъуащ, - игу къегъэкIыж Пекин и чемпионым. - И Iэр къыщишиям къысхуэмыIэтынкIэ шэч къытесхьат. АрщхьэкIэ секIуэтэкIи хъунутэкъыми, къарурэ ерыщагъыу сиIэр зэхэслъхьэри, си хьэрхуэрэгъур щхьэпрыздзащ.
Алыдж-урым бэнэкIэмкIэ килограмм 96-рэ зи хьэлъагъхэм я гупым адыгэ чемпионыщIэ къызэрыхэхъуам и хъыбарым зэщIищтащ дэнэ щIыпIи щыпсэу ди лъэпкъэгъухэр. Ар спортым цIыху псори - дихьэххэри, абы пэжыжьэхэри - щызэщIигъэуIуа махуэт.
Хъущтыр Европэм щэнейрэ и чемпионщ (2008, 2009, 2010 гъэхэм), дунейпсо зэпеуэм тIэунейрэ домбеякъ медалхэр къыщихьащ (2009, 2010 гъэхэм), Дунейпсо кубокыр зыIэригъэхьащ (2008 гъэм), Урысей Федерацэмрэ хамэ къэралхэмрэ я зэхьэзэхуэ зыбжанэм щытекIуащ, дунейпсо классымкIэ спортым и мастерщ.
Алыдж-урым бэнэкIэм хэкIыжа иужькIэ Хъущт Аслъэнбэч илъэс зыбжанэкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым спортымкIэ и министру лэжьащ. А IэнатIэми ехъулIэныгъэфIхэр щызыIэригъэхьащ.
Спортым щиIа зэфIэкIхэм къыпэкIуэу Хъущтым къыхуагъэфэщащ Зэныбжьэгъугъэм и орденымрэ «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденымрэ.
Штангист Iэзэ Аккаев Хьэжмурат илъэсиплI и пэкIэ Алыджым и къалащхьэм щызэхэта Олимп Джэгухэм я дыжьын медалыр къыщихьауэ Пекин кIуащ. Афинхэм абы къыщефIэкIыфар Болгарием икIа дунейпсо чемпион Добрев Милен и закъуэт икIи двоеборьем килограмм 405-рэ къыщиIэтат. Ущыгугъ хъунут иджы балъкъэр щIалэм чемпионыгъэр зыIэригъэхьэну.
Урысей Федерацэм атлетикэ хьэлъэмкIэ и командэ къыхэхам и тренер нэхъыщхьэ, штангист цIэрыIуэу щыта Ригерт Давид Аккаевыр Китайм щыIэну Олимпиадэм кIуэнухэм щахигъэхьар иужь дыдэ зэманращ. Щхьэусыгъуэ нэхъыщхьэр илъэситI блэкIам ар зэхьэзэхуэ инхэм зэрыхэмытарат икIи текIуэныгъэ лъэщхэр зэримыIэрт. Арат къызыхэкIари Аккаев Хьэжмурат, штангист нэхъ лъэщ дыдэхэр зыхэт «А» гупым хамыгъэхьэу, нэхъ лъэрымыхьхэм ядэщIыгъуу Пекин щыIа Олимпиадэм утыку къызэрихьар. Абы къигъэлъагъуэрт ди щIалэм зэрыщымыгугъыщэр.
АрщхьэкIэ, тIэу къэIэтыгъуэм (рывокымрэ толчокымрэ) килограмм 402-рэ (185+217) къигъэкъарури, Аккаевыр зыхэта гуп лъэрымыхьым щытекIуащ. Нэхъ иужькIэ щхьэхуэу зэхьэзэхуа гуп лъэщми къыщефIэкIыфар Къэзахъстаным щыщ Ильин Ильярэ (килограмм 406-рэ къиIэтащ) Польшэм икIа Колецкий Шимонрэщ (кг 403-рэ).
Апхуэдэ щIыкIэкIэ, псоми ягъэщIагъуэу, Аккаев Хьэжмурат Пекин щыIа Олимпиадэм и домбеякъ медалыр зыIэригъэхьащ. АрщхьэкIэ илъэсий дэкIри, ар къытрахыжащ: 2016 гъэм шыщхьэуIум (августым) и 24-м Атлетикэ хьэлъэмкIэ дунейпсо федерацэм хъыбар зэбгригъэхащ щIэрыщIэу ирагъэкIуэкIа къэпщытэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуар къагъэсэбэпыну зыхуимыт орал-туринабол хущхъуэр Аккаевым 2008 гъэм Пекин щекIуэкIа Олимп Джэгухэм и лъэхъэнэм ита лъым къызэрыхагъуэтар. Арати, абы къыщихьа домбеякъ медалыр ирагъэтыжащ.
Китайм щыIа Олимпиадэм хэта Джэданэ Алим зэрыгушхуэн и куэдщ. Абыи самбэри дзюдори зэдихьу щIидзат икIи 2004 гъэм Урысей Федерацэм и чемпион самбэмкIэ хъуат. АрщхьэкIэ, иужьым дзюдом къытеувыIащ ар, Олимп Джэгухэм я программэм зэрыхэтым къыхэкIыу. Дэтхэнэ спортсменми япэ иригъэщ а зэхьэзэхуэ иным хэтын папщIэ Джэданэ Алим куэд дыдэ илэжьащ. Абы дзюдомкIэ къэралым и чемпионыгъэр 2006 гъэм зыIэригъыхьэщ, илъэситI дэкIауэ Европэм и домбеякъ медалыр щIигъужри, Китайм и къалащхьэ Пекин щекIуэкIыну гъэмахуэ Олимп Джэгухэм хэхуащ.
Уафэ лъабжьэр зи хэщIапIэ щIыналъэм псори хъарзынэу щежьа хуэдэт. Алим и хьэрхуэрэгъухэр иригъэкIуэтэкIыурэ килограмм 66-м нэс зи хьэлъагъхэм я зэпеуэм и финалым и Iыхьэ плIанэм нэсат. АдэкIэ чемпионыгъэм лъэбакъуищ иIэжу арат. АрщхьэкIэ, ди жагъуэ зэрыхъунщи, Франджым щыщ Дарбеле Бенджамен фIэкIыфакъым. Домбеякъ медалыр зыIэригъэхьэн папщIэ Кубэм икIа Аренсибиа Йорданис щебэнами къыхигъэщIащ икIи етхуанэ увыпIэращ иубыдар.
Китайм щекIуэкIа Олимпиадэм ехъулIэныгъэ зэрыщызыIэримыгъэхьэфар и гум щIыхьа пэтми, Джэданэ Алим къыгурыIуэрт абдежым гъащIэр зэрыщимыухыр икIи илъэс 25-рэ фIэкIа ныбжьу зимыIэ спортсменыр адэкIи ерыщу бэнэн зэрыхуейр. АбыкIи лъэкI къигъэнакъым. И къуэш нэхъыжь Залым и унафэм щIэту къыкIэлъыкIуэ олимп лъэхъэнэми зыхуигъэхьэзыращ икIи и зэфIэкIым зыми шэч къытригъэхьакъым. Ар зэхьэзэхуэ куэдым щытекIуащ, ауэ нэхъ мыхьэнэшхуэ дыдэ зиIэр 2012 гъэм и пэщIэдзэм Челябинск щызэхэта Европэм и чемпионатрат. Абы кърикIуахэм япкъ иткIэ яубзыхунут Лондон гъэмахуэм щекIуэкIыну Олимп Джэгухэм хэтынухэр.
Зэхьэзэхуэм и япэ махуэм гуфIэгъуэ ин къытхуихьащ - дыщэ медалыр зыIэригъэхьащ килограмм 66-м нэс зи хьэлъагъ Джэданэ Алим. Ар Европэм и чемпион хъуащ икIи илъэс ныкъуэ дэкIмэ щыIэну Олимп Джэгухэм хуэзышэ гъуэгур къыхузэIуха хуэдэт.
Апхуэдэу щыт пэтми, дунейпсо рейтингым япэ увыпIэр а лъэхъэнэм щызыIыгъа адыгэ щIалэр Урысейм дзюдомкIэ и тренерхэм Лондон ягъэкIуакъым. Къалъытагъэнущ Олимпиадэм хуэдэ зэхьэзэхуэ иным ар зэ щыхэтакIэ, иджы адрейхэми зыкъагъэлъэгъуэну Iэмал етыпхъэу.
