Щикъухьащ адыгэр дунеижьым
Хамэ щIыпIэ цIэрыIуэ щыхъуа адыгэхэм язщ Германием и жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ, «Удзыфэхэм я парт» зэгухьэныгъэм щыпашэ Оздемир (УнащIэ) Джем.
ДЖЕМ и адэ Абдулыхь Къайсэр вилайетым къыщыхъуа къэбэрдей адыгэщ, и анэр - тыркущ. XX лIэщIыгъуэм и 60 гъэхэм Тыркум иIэпхъукIыу ФРГ-м щытIысахэм ящыщщ щIалэм и адэ-анэр. Езыр къыщыхъуар Германиерщ, нэмыцэбзэкIэ, тыркубзэкIэ, инджылызыбзэкIэ хуиту мэпсалъэ. Егъэджэныгъэмрэ журналистикэмрэ епха IэщIагъэ зригъэгъуэта нэужь, ар и IэщIагъитIми ирилэжьащ, Тыркум икIауэ нэмыцэхэм яхэсхэм ятеухуауэ тхылъ зыбжанэ итхащ.
1981 гъэ лъандэрэ Джем «Удзыфэхэм я партым» хэтщ. Бундестагым и депутату щытащ. Европарламентым щылэжьащ. 2008 гъэм Оздемир ягъэуващ «Удзыфэхэм я партым» и унафэщIитIым язу.
Европарламентым зэрыхэтым и гугъу пщIымэ, Джем зэпха Комитетым и къалэныр Азие Курытымрэ Кавказымрэ щекIуэкIхэм кIэлъыплъынырщ, а щIыпIэхэм Германиемрэ Тыркумрэ я Iуэху еплъыкIэр щыпхигъэкIынырщ. АпщIондэху къулыкъущIэр дуней псом тепхъа адыгэхэм фIыкIэ зэралъэIэсыным хущIокъу.
2007 гъэм УнащIэ Джем хэтащ Адыгейм и щыхьэр Мейкъуапэ къыщызэрагъэпэща щIэныгъэ конференцым. А зэIущIэм Джем и адэ Абдулыхь и гъусэу къэкIуауэ щытащ. Утыку псалъэ къыщратым, абы жиIащ:
«Сэ Германием сыкъыщалъхуащ, нэмыцэ лъэпкъым срилIыкIуэщ. Ауэ си къэхъугъэкIэ сыадыгэщ, мыбдежым Тыркум къыщалъхуа си адэр щысщ. Си адэм и адэшхуэм и адэр мы щIыпIэхэм щыщщ икIи срогушхуэ, Германиемрэ Тыркумрэ сызэралIыкIуэм нэмыщI, Адыгейм сызэрыщыщми».
2016 гъэм Германиер щыхьэт техъуащ Тыркум ермэлыхэм лъэпкъгъэкIуэд ярищIылIауэ зэрыщытам. Бундестагым и депутат, «Удзыфэхэм я партым» и унафэщIитIым яз УнащIэ Джем а резолюцэр пхыкIыным хэлIыфIыхьащ.
«Зи анэр тырку, зи адэр Кавказым и щхьэр ихъумэу къикIа лIым срикъуэу сызэрыщытым къыхэкIыу, лей зытехьа, я щIыпIэм зэтраукIэурэ кърахуа, Анадолэм зэбгъэдэсыпэу щыпсэуа дэтхэнэ лъэпкъым щыщхэми сигу ящIоуз сэ, ермэлыхэри абыхэм язщ, - жиIащ абы щыгъуэм Джем. - Абы щхьэкIэ цIыхуу ущытыным нэхърэ нэхъыбэ ухуейкъым».
Гулъытэншэу къигъэнакъым УнащIэм иджыблагъэ дуней псом адыгэу тетыр къызэщIэзыгъэплъа, Тыркум щыIэ урыс лIыкIуэ Ерхов Алексей жиIахэри. «ОС-Медиа» хъыбарегъащIэ напэкIуэцIым Ерховым теухуауэ къытридза тхыгъэр зэбгригуэшыкIри, Джем мыпхуэдэу кIэщIитхащ: «1864 гъэм зэтраукIа, я хэкум кърахуа адыгэхэм хьэзаб къызэрымыкIуэ яшэчащ. ХэкIуэдахэр щIэпхъаджащIэхэм я пIэм изыгъэувэм абыхэм я кхъащхьэхэр зэхиутэу аращ. Урысейми Тыркуми я тхыдэм и напэкIуэцI зэIумыбзхэр къагъэнэхуэну и чэзу хъуащ», - иритхащ Оздемир Джем «Твиттер»-м щиIыгъ напэкIуэцIым.
Европэм щылажьэ Адыгэ Хасэхэм язщ Германием щыIэ «Черкашиан нетуорк» зэгухьэныгъэр. «Сэ си адэр адыгэщ, - щажриIащ абы къыщызэхуэсахэм УнащIэм. - Абырэ сэрэ Адыгейм дыщыIащ, Кавказым и щIыпIэ дахащэхэр слъэгъуащ. Иджыпсту адыгэхэм ди щэнхабзэр зэрыхэкIуэдэжыр сигу къоуэ. Ар тхъумэн, абы зедгъэужьын папщIэ тхузэфIэкIыу хъуар тщIэн хуейщ».
Джем и щхьэгъусэ Кастро Мария Пиа Аргентинэм щыщ журналистщ. И сабийхэм я цIэр: Миа Раша, Вито Юнус.
Бундестагым къыщопсалъэ.
Европарламентым и Iуэху еплъыкIэр щыпхегъэкI.