Узыфэм нэхъри зеубгъу
Мы зэманым къэрал куэд зыгъэгулэз узыфэм - коронавирусым - ди къэралми зыщеубгъу, ди жагъуэ зэрыхъунщи.
Гъатхэпэм и 23-м ирихьэлIэу къызэратамкIэ, а узыфэр зыпкърыхьауэ къахутахэм зы жэщ-махуэм къриубыдэу цIыху 71-рэ къахэхъуащ. Псори зэхэту а пIалъэм ирихьэлIэу УФ-м сымаджэу щатхащ цIыху 438-рэ. «Роспотребнадзор»-м къызэритамкIэ, щIэуэ къахутахэр псори Москва къалэрщ щыпсэур.
Узыншагъэр хъумэнымкIэ дунейпсо зэгухьэныгъэм къита бжыгъэхэм къызэрагъэлъагъуэмкIэ, къэрали 184-м нэсащ коронавирусыр - псори зэхэту цIыху мин 292-м щIигъу абы егъэсымаджэ, мин 12700-м щIигъу абы илIыкIащ.
Дэнэ щIыпIэ щыпсэури къыхураджэ абы зыщахъумэным. Абы папщIэ ящIэн хуейхэри гъэбелджылауэ щытщ - цIыху куэд щызэхуэс щIыпIэхэм мыкIуэу я унэ щIэсыжыныр нэхъ тэмэмщ, щIэх-щIэхыурэ я Iэхэр ятхьэщIын хуейщ. ЩыIэщ къалэдэсхэр унэм къыщIамыгъэкIыу щаIыгъ къэралхэри. Псори щIащIэр цIыхухэр узыфэм щахъумэнырщи, ар зэхащIыкIыу псори зыхуэсакъыжынырщ нэхъ тэмэмри.
ФIэщщIыгъуейми - нэрылъагъущ
Иужьрей илъэсхэм нэрылъагъуу нэхъыбэ хъуащ кIэрыхубжьэрыхуу къалэхэм, къуажэхэм къыдашыр. Ахэр лъэныкъуэ щрагъэзыну абы хухаха щIыпIэхэми, зэрыгурыIуэгъуэщи, щызэтрехьэ. Къэрал зэхуэсышхуэхэми къыщаIэтащ къалэхэм кIэрыхубжьэрыхухэр зэрыщызэтрихьэм къишэ гугъуехьхэм унафэ ятещIыхьыным и Iуэхур, ауэ абы хэкIыпIэ къыхуагъуэтауэ жыIэгъуейщ.
Ди къэралыр къапщтэмэ, пхъэнкIийр зэщIэкъуэным пэмылъэщыж мэхъу абы елэжь IэнатIэхэр. ЦIыху бжыгъэр нэхъыбэ хъухукIэ, абыхэм къагъэсэбэпхэри, ар ерыскъы ирехъу, махуэ къэс зыхуей нэгъуэщI хьэпшып гуэру щрырети, кIуэ пэтми хохъуэ. Ягъэува мардэм - цIыху къэс зы мазэм кубометри 2,1 - 2,5-рэ кIэрыхубжьэрыхуу къыщIихыным - абы зэрыщIригъэгъурэ куэд щIащ.
Апхуэдэр ди къэралым и закъуэкъым. Абы и щапхъэхэр махуэ къэс теленэтынхэм къагъэлъагъуэ - пхъэнкIийм щIигъэна къалэхэр щыгъунэжщ дунейм и дэнэ щIыпIи. Къалэхэр теплъаджэ ящIым и закъуэкъым пхъэнкIий идзыпIэхэм, атIэ цIыхухэм я узыншагъэми, дыкъэзыухъуреихь дунейми икъукIэ зэранышхуэ хуохъу а щытыкIэр. Европэм хыхьэ къэралхэри абы и лъэныкъуэкIэ гугъуехьышхуэхэм хэтщ, зы закъуэм нэмыщI. Ар Швециерщ. Скандинавие щIыпIэм хыхьэ а къэрал цIыкIум хузэфIэкIащ кIэрыхубжьэрыхухэм елэжьыным теухуа Iуэхур тэмэму зэтриухуэн. Уи фIэщ пщIыну гугъуми, цIыхухэм, IуэхущIапIэхэм я кIэрыхубжьэрыхуу абы хыфIидзэр зы процентым щIигъуркъым. АтIэ сыт хуэдэ хэкIыпIэ абыхэм къыхуагъуэтар дуней псор зыгъэпIейтей а Iуэхум - пхъэнкIийр зэтримыхьэным?
Мыбдежым къыщыхэгъэщыпхъэщ Швецием щыпсэухэри зэрымыкуэд дыдэр - цIыху мелуанипщIым тIэкIу щIигъущ ахэр зэрыхъур. Апхуэдэу щытми, яхузэфIэкIыркъэ апхуэдиз цIыхум я фIейр наIуэ къамыщIын?!
Япэрауэ, кIэрыхубжьэрыхухэр зэхадз - пхъэнкIийр зрадзэ ашыкхэм илъым ахэр лъэныкъуитIкIэ йоплъ - хыфIэдзэн хуейхэмрэ узэлэжьыжын сырье лъапIэу. ИкIи апхуэдэ щIыкIэкIэ зэхадза пхъэнкIийм фейдэшхуэ къахуехь. Псалъэм папщIэ, пластикым къыхэщIыкIахэр щIэрыщIэу ягъэвэж, ерыскъы къадэхуауэ ашыкхэм иралъхьахэм биогъэсыныпхъэ къыхащIыкI. Мыбдежым мыри къыщыхэгъэщыпхъэщ - пхъэнкIийр абы щелэжьыж IуэхущIапIэхэм къезышалIэ машинэхэри зэрылажьэр апхуэдэ биогъэсыныпхъэкIэщ.
Уелэжьыжынуи мыхьэнэ зимыIэ кIэрыхубжьэрыхухэри Швецием зыщIыпIэ деж щызэтракIутэу дунейр яуцIэпIыркъым - ахэр щагъэс заводхэр яухуауэ абыкIэ электроэнергие кърыралэжь. Шэч хэмылъу, а къэралми щыIэщ зыкIи къэбгъэсэбэп мыхъужынухэр щракIут щIыпIэхэр, ауэ абы ирагъашэр узэлэжьыжи бгъэси мыхъунухэрщ. Ар, зэрыжытIащи, къэралым илъэсым къриубыдэу щызэхуахьэсым и зы проценти ирикъуркъым - процент 0,8-рэ хуэдизщ къагъэлъагъуэр. Ар икъукIэ мащIэщ, апхуэдэ ущрихьэлIэнукъым зы къэралми.
ГъэщIэгъуэн дыдэращи, езым ейхэр лъэныкъуэ зэрыригъэзым нэмыщI, абы пхъэнкIийр нэгъуэщI къэралхэми къыщищэхуу хуежьащ икIи абы фейдэшхуэ къыхех. ФIэщщIыгъуейми, пэжщ мыр икIи нэгъуэщI къэралхэри а щапхъэм ирикIуэну къыщIэкIынущ, армыхъумэ, цIыхум и кIэрыхубжьэрыхум дунейр зэщIищтэнкIэ шынагъуэ хъуащ, езыр хуиту щыпсэужын щIыпIэ къыхуэмынэжу.
НОБЭ
♦ООН-м и лэжьакIуэхэу гъэру яIыгъхэм, хъыбарыншэу кIуэдахэм къащхьэщыжыным и дунейпсо махуэщ
♦ЦIыхур гъэпщылIынымрэ щхьэхуимытхэмкIэ сату щIынымрэ я лей зытехьахэм я дунейпсо махуэщ
♦Спорт кином и дунейпсо махуэщ
♦УФ-м щагъэлъапIэ Щэнхабзэм и лэжьакIуэхэм я махуэр
♦Украинэм шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщынымкIэ и къарухэм я махуэщ
♦Алыдж къэралыгъуэм и щхьэхуитыныгъэм и махуэщ
♦421 гъэм Венецием - Италием и ищхъэрэ щIыналъэм щыIэ къалэ телъыджэм - и лъабжьэр ягъэтIылъащ.
♦1872 гъэм Урысейм къыщыдагъэкIащ япэ пощт открыткэр.
♦1940 гъэм Тегеран Iэ щытрадзащ Иранымрэ СССР-мрэ сату IэнатIэм, тенджызым щызэдэлэжьэным теухуа зэгурыIуэныгъэм.
♦1974 гъэм СССР-м и кинотеатрхэм япэу щагъэлъэгъуащ Шукшин Василий и «Калина красная» фильмыр.
♦1997 гъэм Эквадорым и тенджыз Iуфэм деж къыщагъуэтащ хъугъуэфIыгъуэхэр зэрылъ кхъухь. Къыдрахьеижа нэужь наIуэ къызэрыхъуамкIэ, къэзыгъуэтахэр илъэс куэдкIэ зылъыхъуаратэкъым ар. Абыхэм я гугъат 1654 гъэм щIилъэфа, Америкэ Ипщэм къикIыу Испанием къэкIуэж, дыщэрэ дыжьынрэ куэд дыдэу зэрылъ «La Capitana» кхъухьыр къагъуэтауэ.
♦2018 гъэм мафIэсышхуэ къыщыхъуащ Кемерово дэт «Зимняя вишня» нэгузегъэужьыпIэ комплексым. А насыпыншагъэм цIыху 60, абыхэм ящыщу 37-р сабийуэ, хэкIуэдауэ щытащ.
♦1479 гъэм къалъхуащ Урысейм и пащтыхь Василий III.
♦1937 гъэм къалъхуащ совет уэрэджыIакIуэ, Урысейм и цIыхубэ артисткэ Пахоменкэ Марие.
♦1937 гъэм къалъхуащ инджылыз уэрэджыIакIуэ, музыкант, композитор Элтон Джон.
♦1956 гъэм къалъхуащ урысей актёр, эстрадэм и артист, режиссёр, тхакIуэ Шифрин Ефим.
♦1976 гъэм къалъхуащ Украинэм щыщ боксёр цIэрыIуэ, дуней псом, Олимп Джэгухэм я чемпион Кличко Владимир.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус и 10 - 12, жэщым градуси 6 - 8 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Захуэм хабзэр и телъхьэщ.
