Щэнхабзэ

Ди зэманым щIалэгъуалэ куэдым я хъуэпсапIэщ актёр IэщIагъэ зрагъэгъуэтыныр. Ауэ театрымрэ киномрэ я «вагъуэ» хъуну хуейхэм ящыщ куэдыр егупсысыркъым абы ухуэкIуэным пыщIа гугъуехьхэр зыхуэдэм. Псалъэм папщIэ, а IэщIагъэм зыщIегъэх щымыIэу ухуеджэн, актёр Iэзагъэм и щэхухэм нэгъэсауэ зыхэбгъэгъуэзэн зэрыхуейм, нэгъуэщI куэдми. Абыхэм теухуа упщIэхэмкIэ захуэзгъэзащ Щукиным и цIэр зезыхьэ театр институтыр къэзыуха артист ныбжьыщIэхэу Къурмэн Регинэ, Джатэжьокъуэ Константин, Щоджэн Асир, Шыпш Къантемыр, МафIэдз Заирэ сымэ.

Уэрэдыпкъыр лъэпкъым лъагъуэ хуэзыщIыф цIыхур сыт хуэдэ зэманми ейщ. Апхуэдэщ Даур Аслъэн. Хорым щхьэкIэ «Бгырыс уэрэдхэр» абы щитхам, Iуэхум хэзыщIыкIхэм къагурыIуат зэфIэкI зиIэ композитор къызэрыунэхуар.
Аслъэн и уэрэдхэр куэдым фIыуэ ялъэгъуащ. Абы и IэдакъэщIэкI псор къызэщIэпкъуэу утепсэлъыхьын жыхуэпIэр пхуэмыгъэзэщIэн къалэнщ. Ауэ итха куэдым зы къахэсхынщ. Мис, нотэр си пащхьэ илъщ, ар «Шэрджэс рапсодие» зыфIищарщ. Мы рапсодиер дахащэу зыгъэзащIэ Пиказейн Виктор (дунейпсо зэхьэзэхуэ куэдым я лауреатщ) и скрипкэ макъыр си тхьэкIумэм иту нотэр къызэIузох…

Шэрихьэт щIэныгъэхэмкIэ доктор, «Мансур» мэжджытым и Iимам Щхьэныкъуэ Анзор «Бэкъэрэ» сурэм къыхэщ щапхъэхэр зэпкърихыурэ, цIыхум и гум и къабзагъымрэ щабагъымрэ ихъумэн зэрыхуейр къыщыдгурегъаIуэ и хъутIбэм.

Апхуэдэ фIэщыгъэ иIэу Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Лъэпкъ музейм иджыблагъэ къыщызэIуахащ гъэлъэгъуэныгъэ гъэщIэ­гъуэн. Налшыкдэсхэмрэ абы и хьэщIэхэмрэ я пащхьэ кърахьащ Дагъыстэным и Лъэпкъ музейм, Тахо-Годи Азэ и цIэр зезыхьэм, и гъэтIылъыгъэ хьэп­­шыпхэм ящыщхэр. Музейм и лэжьакIуэхэм я жэрдэмыр даIыгъащ КъБР-м, Дагъыстэн Республикэм щэнхабзэмкIэ я министерствэхэм, Налшык дэт Лъэпкъ музейм. 

Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубэ усакIуэ, КъБР-м и Къарал саугъэтым и лауреат Тхьэгъэзит Зубер и усэхэр нэгъэсауэ, къызыхуэтыншэу зэдзэкIауэ щымытами, абы Кавказ литературэм хуищIа хэлъхьэныгъэщIэхэр гулъытэншэу къэнакъым.

КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ, КъБР-м и Къэрал саугъэтыр театр гъуазджэм унэтIыныгъэмкIэ (IутIыж Борис и «Эдип» пьесэм къытращIыкIа спектаклым Эпикастэ и ролыр зэрыщигъэзэщIам папщIэ) зыхуагъэфэща, ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и гупым и IэзагъкIи, и теплъэкIи нэхъ къахэщу щытахэм языхэз, адыгэ щэнхабзэмрэ театр гъуазджэмрэ хэлъхьэныгъэфI хуэзыщIа Джэдзауэ Венерэ псэужамэ, щIышылэм и 26-м илъэс 75-рэ ирикъунут.

         УФ-м и Президент Путин Владимир щIышылэм и 10-м япэ дыдэ Чукоткэ щIыналъэм, Анадырь къалэм щыIащ. Зэрыхабзэу, къулыкъущIэхэм щхьэж зыхэт къудамэм щызэхуэмыхъу лъэпощхьэпохэмкIэ зыкъыщыхуагъазэм, къэралым и лIыщхьэм зыкъригъэцIыхуащ «Чукоткэм и щIэин» музей центрым и унафэщI Кутегинэ Светланэ.

        И анэдэлъхубзэмкIэ сэлам зэрихыну щIыкIэм Президентыр иригъасэ щIыкIэу иришэжьащ Кутегинэм и псалъэр. «Чукотскэ бзэмкIэ фIэхъус уэсхыну сыхуейщ. «Етти», - жысIэмэ, «укъэкIуа?» жысIэу аращи, уэ «ии» къызжепIэжын хуейщ».

1912 гъэм дунейм къытехьащ Гулиа Дмитрий и усэхэр щызэхуэхьэса тхылъ. АбыкIэ зэхэубла хъуащ ди къуэш абхъазхэм я тхыбзэмрэ литературэмрэ. Гулиа Дмитрий зэхиубла литературэм и къару илъыгъуэщ нобэ, абы щолажьэ зи гуащIэр ин, зи псалъэр жан тхакIуэ, усакIуэ куэд - я лъэпкъ литературэм и фIыцIэ жыжьэ щагъэIун яхузэфIэкIауэ.
Абхъаз литературэм и цIэмрэ и щIыхьымрэ жыжьэ щызыгъэIуа тхакIуэхэм ящыщщ Шинкубэ Бэгърат, абы и усыгъэхэм, повестхэм, романхэм ягъэбжьыфIэ ди къуэш лъэпкъ хахуэм и тхыбзэр.